Panultihon 26
1 Maingon sa nieve sa ting-init, ug maingon sa ulan sa ting-ani, Mao man ang kadungganan dili angay sa usa ka buang.
Like snow in summer or rain in harvest, so a fool does not deserve honor.
2 Maingon sa gorion sa iyang pagpanaw, maingon sa ayaw sa iyang paglupad, Mao man ang pagpanghimaraut nga walay gipasikaran dili matuman.
As the sparrow flitters and the swallow darts when they fly, so an undeserved curse does not alight.
3 Usa ka pudlos alang sa kabayo, usa ka busal alang sa asno, Ug ang usa ka bunal alang sa likod sa mga buang.
A whip is for the horse, a bridle is for the donkey and a rod is for the back of fools.
4 Ayaw gayud pagtubaga ang usa ka buang sumala sa iyang binuang, Tingali unya ikaw mahasama usab kaniya.
Do not answer a fool according to his folly, or you will become like him.
5 Tubaga ang usa ka buang sumala sa iyang binuang, Tingali unya siya mahimong manggialamon sa iyang kaugalingong paghunahuna.
Answer a fool and join in on his folly, so he will not become wise in his own eyes.
6 Kadtong nagapadala ug usa ka panugon pinaagi sa kamot sa usa ka buang, Nagaputol sa iyang kaugalingong mga tiil, ug nagainum diha sa kapildihon.
Whoever sends a message by the hand of a fool cuts off his own feet and drinks violence.
7 Ang mga paa sa piang magabitay nga nanagtabyog; Ingon niana ang usa ka sambingay sa baba sa mga buang.
Like the legs of a paralytic which hang down is a proverb in the mouth of fools.
8 Maingon sa usa ka tawo nga nagatakgos sa usa ka bato diha sa usa ka saplong, Ingon man usab siya nga nagahatag ug kadungganan sa usa ka buang.
Like tying a stone in a sling is giving honor to a fool.
9 Ingon sa usa ka tunok nga nagalagbas sa kamot sa usa ka palahubog, Mao usab niana ang usa ka sambingay diha sa baba sa mga buang.
Like a thorn that goes into the hand of a drunkard is a proverb in the mouth of fools.
10 Maingon sa usa ka magpapana nga nagasamad sa tanan, Mao man usab siya nga nagasuhol sa usa ka buang ug siya nga nagasuhol kanila nga nagapanlabay.
Like an archer who wounds all those around him is one who hires a fool or hires anyone who passes by.
11 Maingon sa usa ka iro nga nagabalik sa iyang sinuka, Ingon niana ang usa ka buang nga nagabalikbalik sa iyang binuang.
As a dog returns to his own vomit, so is a fool who repeats his folly.
12 Nakita mo ba ang usa ka tawo nga manggialamon sa iyang kaugalingong paghunahuna? Aduna pay labaw nga paglaum sa usa ka buang kay kaniya.
Do you see someone who is wise in his own eyes? There is more hope for a fool than for him.
13 Ang tapulan nagaingon: Adunay usa ka leon sa dalan; Usa ka leon anaa sa kadalanan.
The lazy person says, “There is a lion on the road! There is a lion between the open places!”
14 Maingon nga ang pultahan motakoptak-op diha sa iyang mga bisagra, Ingon niana ang tapulan ibabaw sa iyang higdaanan.
As the door turns on its hinges, so is the lazy person upon his bed.
15 Ang tapulan nagalubong sa iyang kamot diha sa pinggan; Nakapakapoy na kaniya ang pagdala pag-usab niini ngadto sa iyang baba.
The lazy person puts his hand into the dish and yet he has no strength to lift it up to his mouth.
16 Ang tapulan manggialamon pa sa iyang kaugalingon paghunahuna Kay sa pito ka tawo nga nakahatag ug usa ka katarungan.
The lazy person is wiser in his own eyes than seven men who respond with good judgment.
17 Kadtong molabay, ug magabudlay sa iyang kaugalingon sa pagpakig-away nga dili iya, Sama sa usa ka tawo nga nagadakup sa usa ka iro pinaagi sa mga dalunggan.
Like one who takes hold of the ears of a dog, is a passerby who becomes angry at a dispute that is not his own.
18 Maingon sa usa ka nabuang tawo nga nagasalibay sa mga agipo, Mga udyong, ug kamatayon,
Like a madman who shoots burning arrows,
19 Mao man ang tawo nga nagalimbong sa iyang isigkatawo, Ug nagaingon: Wala ba ako magti-aw lamang?
is the one who deceives his neighbor and says, “Was I not telling a joke?”
20 Tungod sa kakulang sa kahoy nga isugnod ang kalayo mapalong; Ug diin walay witwitan, ang pagpakig-away mohunong.
For lack of wood, the fire goes out; and where there is no gossiper quarreling ceases.
21 Maingon nga ang mga uling alang sa mainit nga mga abo, ug ang kahoy nga isugnod alang sa kalayo, Ingon niana ang usa ka makigawayon nga tawo aron sa pagpasilaub sa away.
As charcoal is to burning coals and wood is to fire, so is a quarrelsome person for kindling strife.
22 Ang mga pulong sa usa ka witwitan maingon sa lamian nga mga hungit, Ug sila mosulod ngadto sa halalum uyamut nga mga bahin.
The words of a gossip are like delicious morsels; they go down into the inner parts of the body.
23 Ang mainit nga mga ngabil ug ang usa ka dunot nga kasingkasing Sama sa usa ka sudlanan nga yuta nga hinal-upan sa taya sa salapi.
Like the glaze overlaying an earthen vessel so are burning lips and an evil heart.
24 Siya nga nagadumot ngalimbong tungod sa iyang mga ngabil; Apan nagahan-ay siya ug limbong sa sulod niya:
One who hates others disguises his feelings with his lips and he lays up deceit within himself.
25 Sa diha nga siya magasulti ug maayo-ayo, ayaw siya pagtohoi; Kay adunay pito ka mga dulumtanan diha sa iyang kasingkasing:
He will speak graciously, but do not believe him, for there are seven abominations in his heart.
26 Bisan pa nga ang iyang pagdumot nagatabon ug limbong sa iyang kaugalingon, Ang iyang pagkadautan madayag sa atubangan sa katilingban.
Though his hatred is covered with deception, his wickedness will be exposed in the assembly.
27 Bisan kinsa nga nagakalot ug usa ka gahong mahulog niana; Ug kadtong nagaligid ug usa ka bato, kini igabalik sa ibabaw niya.
Whoever digs a pit will fall into it and the stone will roll back on the one who pushed it.
28 Ang usa ka bakakon nga dila nagadumot niadtong iyang gipanamaran; Ug ang usa ka maulog-ulogon nga baba nagabuhat sa kalaglagan.
A lying tongue hates the people it crushes and a flattering mouth brings about ruin.
