< Panultihon 24 >
1 Dili ka masina sa mga dautang tawo; Ni magtinguha ka sa pagpakiguban kanila:
No tengas envidia de los hombres malos: ni desees estar con ellos.
2 Kay ang ilang kasingkasing magatoon sa pagdaugdaug, Ug ang ilang mga ngabil magapamulong sa dautang buhat.
Porque su corazón piensa en robar; e iniquidad hablan sus labios.
3 Pinaagi sa kaalam natukod ang usa ka balay; Ug pinaagi sa salabutan kini nalig-on;
Con sabiduría se edificará la casa; y con prudencia se afirmará.
4 Ug pinaagi sa kahibalo nangapuno ang mga lawak Sa tanang mga bililhon ug makalilipay nga mga bahandi.
Y con ciencia las cámaras se henchirán de todas riquezas preciosas y hermosas.
5 Ang usa ka tawo nga manggialamon kusganon man; Oo, ang usa ka tawo sa kahibalo magauswag sa kagahum.
El hombre sabio es fuerte; y el hombre entendido es valiente de fuerza.
6 Kay pinaagi sa maalamon nga pagmando ikaw magahimo sa imong gubat; Ug diha sa panon sa mga magtatambag walay kapildihan.
Porque con industrias harás la guerra; y la salud está en la multitud de los consejeros.
7 Ang kaalam hataas ra kaayo alang sa usa ka buang: Siya dili makabuka sa iyang baba diha sa ganghaan.
Alta está para el insensato la sabiduría: en la puerta no abrirá su boca.
8 Siya nga magalalang sa pagbuhat ug dautan, Ang mga tawo magatawag kaniya nga usa ka mamumuhat sa kadautan.
Al que piensa mal hacer, al tal, hombre de malos pensamientos le llamarán.
9 Ang hunahuna nga binuang sala man; Ug ang mayubiton maoy usa ka dulumtanan sa mga tawo.
El mal pensamiento del insensato es pecado; y abominación a los hombres el burlador.
10 Kong ikaw punawan sa adlaw sa kalisdanan, Ang imong kusog diyutay ra.
Si fueres flojo en el día de trabajo, tu fuerza será angosta.
11 Luwason mo kadtong nangadala ngadto sa kamatayon, Ug kadtong mga naandam naaron pagapatyon tan-awa nga sila imong magunitan.
¿Detenerte has de escapar los que son tomados para la muerte, y los que son llevados al degolladero?
12 Kong ikaw moingon: Ania karon, wala kami manghibalo niini; Wala ba siya nga nagatimbang sa mga kasingkasing magahunahuna niini? Ug siya nga nagabantay sa imong kalag, wala ba siya mahibalo niini? Ug wala ba siya magabalus sa tagsatagsa ka tawo sumala sa iyang buhat?
Si dijeres: Ciertamente no lo supimos: ¿el que pesa los corazones no lo entenderá? El que mira por tu alma él lo conocerá, el cual dará al hombre según sus obras.
13 Anak ko, kumaon ka ug dugos, kay kini maayo; Ug ang mga tinulo sa udlan, nga mga matam-is sa imong pagtilaw:
Come, hijo mío, de la miel, porque es buena; y del panal dulce a tu paladar:
14 Sa ingon niini ikaw mahibalo ug kaalam nga modangat sa imong kalag; Kong ikaw makakaplag niini, nan adunay usa ka balus, Ug ang imong paglaum dili makawang.
Tal será el conocimiento de la sabiduría a tu alma, si la hallares; y al fin tu esperanza no será cortada.
15 Ayaw pagbanhig, Oh dautan nga tawo, batok sa puloy-anan sa matarung; Ayaw paggun-oba ang iyang dapit nga pahulayan:
O! impío, no aseches a la tienda del justo: no saquees su acostadero:
16 Kay ang usa ka matarung nga tawo mapukan sa makapito, ug mobangon pag-usab; Apan ang dautan ginalaglag pinaagi sa pagkaalaut.
Porque siete veces cae el justo, y se torna a levantar: mas los impíos caerán en el mal.
17 Ayaw pag-ikalipay kong ang imong kaaway mapukan, Ug ayaw papagmayaa ang imong kasingkasing kong siya mapukan,
Cuando cayere tu enemigo, no te huelgues; y cuando tropezare, no se alegre tu corazón:
18 Tingali unya si Jehova makakita niini, ug kini dili makapahimuot kaniya, Ug ipaiway niya ang iyang kasuko gikan kaniya.
Porque Jehová no lo mire, y le desagrade; y aparte de sobre él su enojo.
19 Ayaw ikasubo sa imong kaugalingon tungod sa mga mamumuhat sa kadautan; Ni masina ka sa dautan:
No te entremetas con los malignos, ni tengas envidia de los impíos:
20 Kay walay igabalus sa dautan nga tawo; Ang lamparahan sa dautan pagapalongon.
Porque para el malo no habrá buen fin; y la candela de los impíos será apagada.
21 Anak ko, kahadlokan mo si Jehova ug ang hari; Ug ayaw pagkuyog kanila nga mabalhin-balhinon:
Teme a Jehová, hijo mío, y al rey: no te entremetas con los inmutadores:
22 Kay ang ilang kagul-anan modangat sa hinanali; Ug ang pagkalaglag gikan kanilang duruha, kinsay mahibalo niini?
Porque su quebrantamiento se levantará de repente: ¿y el quebrantamiento de ambos quién lo comprenderá?
23 Kini usab maoy mga sanglitanan sa manggialamon. Ang may pagkapinalabi sa mga tawo diha sa paghukom dili maayo.
También estas cosas pertenecen a los sabios. Tener respeto a personas en el juicio, no es bueno.
24 Siya nga magaingon sa dautan: Ikaw matarung, Ang mga katawohan magatunglo kaniya, ang mga nasud pagalud-on kaniya;
El que dijere al malo, justo eres: los pueblos le maldecirán, y las naciones le detestarán:
25 Apan kanila nga magabadlong kaniya magakalipay, Ug ang usa ka maayong panalangin moabut kanila.
Mas los que le reprenden, serán agradables; y sobre ellos vendrá bendición de bien.
26 Siya magahalok sa mga ngabil Niadtong nagahatag ug usa ka q2 matarung nga tubag.
Los labios serán besados, del que responde palabras rectas.
27 Hikaya ang imong buhat sa gawas, Ug andama kini alang kanimo diha sa uma; Ug sa human niini tukora ang imong balay.
Apareja de fuera tu obra, y dispónela en tu heredad; y después edificarás tu casa.
28 Dili ka magsaksi batok sa imong isigkatawo sa walay gipasikaran; Ug dili ka maglimbong uban sa imong mga ngabil.
No seas testigo sin causa contra tu prójimo; y no lisonjees con tus labios.
29 Ayaw pag-ingon: Buhaton ko kaniya ingon sa iyang gibuhat kanako; Ako magahatag sa tawo sumala sa iyang buhat.
No digas: Como me hizo, así le haré: daré el pago al varón según su obra.
30 Ako miagi duol sa uma sa tapulan, Ug sa kaparrasan sa tawo nga walay salabutan;
Pasé junto a la heredad del hombre perezoso, y junto a la viña del hombre falto de entendimiento.
31 Ug, ania karon, kini gipanugkan sa ibabaw ug mga tunok, Ang nawong niana naputos sa mga nipay, Ug ang bato nga kuta niana nalumpag na.
Y he aquí que por toda ella habían ya crecido espinas, ortigas habían ya cubierto su superficie, y su cerca de piedra estaba ya destruida.
32 Unya nasud-ong ko, ug naghunahuna pag-ayo; Nakita ko, ug nadawat ko ang pahamatngon:
Y yo miré, y púse lo en mi corazón: lo ví, y recibí enseñanza.
33 Bisan pa niini diyutay nga katulog, usa ka diyutay nga hinanok, Usa ka diyutay nga pagkiyugpos sa mga kamot aron sa pagkatulog:
Tomando un poco de sueño, cabeceando otro poco, poniendo mano sobre mano otro poco para volver a dormir:
34 Busa ang imong pagkakabus moabut ingon sa usa ka tulisan, Ug ang imong kawalad-on ingon sa usa ka tawo nga sangkap sa hinagiban.
Vendrá como caminante, tu necesidad; y tu pobreza como hombre de escudo.