Panultihon 23
1 Kong ikaw magalingkod sa pagkaon uban sa usa ka punoan, Paniira sa masingkamoton siya nga anaa sa imong atubangan;
CUANDO te sentares á comer con algún señor, considera bien lo que estuviere delante de ti;
2 Ug ibutang ang usa ka cuchillo sa imong totonlan, Kong ikaw usa ka tawo nga ulipon sa kailibgon.
Y pon cuchillo á tu garganta, si tienes gran apetito.
3 Ayaw pagtinguhaa ang iyang mga lamiang pagkaon; Sa nakita mo nga sila maoy malimbongon nga makaon.
No codicies sus manjares delicados, porque es pan engañoso.
4 Ayaw paghago sa imong kaugalingon sa pagpakadato; Hunong gikan sa imong kaugalingong kaalam.
No trabajes por ser rico; pon coto á tu prudencia.
5 Ibutang mo ba ang imong mga mata ibabaw nianang dili mao? Kay sa pagkatinuod ang mga bahandi magahimo ug mga pako sa ilang kaugalingon, Sama sa usa ka agila nga nagalupad paingon ngadto sa langit.
¿Has de poner tus ojos en las riquezas, siendo ningunas? porque hacerse han alas, como alas de águila, y volarán al cielo.
6 Ayaw pagkan-a ang tinapay niya nga may usa ka dautan nga mata, Ni kaibgan mo ang iyang mga lamiang makaon:
No comas pan de [hombre de] mal ojo, ni codicies sus manjares:
7 Kay maingon nga siya nagahunahuna sa sulod sa iyang kaugalingon, sa ingon niana mao man siya: Kumaon ka ug uminum, siya magaingon kanimo; Apan ang iyang kasingkasing wala iduyog kanimo.
Porque cual es su pensamiento en su alma, tal es él. Come y bebe, te dirá; mas su corazón no está contigo.
8 Ang usa ka hungit nga imong nakaon imong igasuka, Ug pagulaa ang imong mga q2 matam-is nga pulong.
Vomitarás la parte que tú comiste, y perderás tus suaves palabras.
9 Ayaw pagsulti diha sa pagdungog sa usa ka buang; Kay siya magatamay sa kaalam sa imong mga pulong.
No hables á oídos del necio; porque menospreciará la prudencia de tus razones.
10 Ayaw pagbalhina ang karaang mohon sa yuta; Ug ayaw pagsulod sa kaumahan sa mga ilo:
No traspases el término antiguo, ni entres en la heredad de los huérfanos:
11 Kay ang ilang Mamamawi kusganon man; Siya magalaban sa ilang katungod batok kanimo.
Porque el defensor de ellos es el Fuerte, el cual juzgará la causa de ellos contra ti.
12 Ibutang ang imong kasingkasing sa pahamatngon, Ug ang imong mga igdulungog sa mga pulong sa kahibalo.
Aplica tu corazón á la enseñanza, y tus oídos á las palabras de sabiduría.
13 Ayaw pagpunggi ang pagbadlong gikan sa bata; Kay kong imong hampakon siya sa bunal, siya dili mamatay.
No rehuses la corrección del muchacho: [porque] si lo hirieres con vara, no morirá.
14 Imong pagahampakon gayud siya uban sa bunal, Ug maluwas ang iyang kalag gikan sa Sheol. (Sheol h7585)
Tú lo herirás con vara, y librarás su alma del infierno. (Sheol h7585)
15 Anak ko, kong ang imong kasingkasing magmaalamon, Ang akong kasingkasing magamalipayon, bisan ang akong kasingkasing:
Hijo mío, si tu corazón fuere sabio, también á mí se me alegrará el corazón;
16 Oo, ang akong kasingkasing magamalipayon, Kong ang imong mga ngabil magapamulong sa mga butang nga matarung.
Mis entrañas también se alegrarán, cuando tus labios hablaren cosas rectas.
17 Ayaw itugot sa imong kasingkasing sa pagkasina sa mga makasasala; Apan himoa ang pagkahadlok kang Jehova sa tanang mga adlaw:
No tenga tu corazón envidia de los pecadores, antes [persevera] en el temor de Jehová todo tiempo:
18 Kay sa pagkatinuod adunay usa ka balus; Ug ang imong paglaum dili pagaputlon.
Porque ciertamente hay fin, y tu esperanza no será cortada.
19 Mamati ka, anak ko, ug magmaalamon ka, Ug mandoi ang imong kasingkasing diha sa dalan.
Oye tú, hijo mío, y sé sabio, y endereza tu corazón al camino.
20 Ayaw pagtipon taliwala sa mga palainum sa vino, Taliwala sa mga ulitan nga komakaon sa unod:
No estés con los bebedores de vino, ni con los comedores de carne:
21 Kay ang palahubog ug ang ulitan modangat sa kawalad-on; Ug ang pagkahingatulog magapasaput sa usa ka tawo sa mga nuog.
Porque el bebedor y el comilón empobrecerán: y el sueño hará vestir vestidos rotos.
22 Pamati sa imong amahan nga nanganak kanimo, Ug ayaw pagtamaya ang imong inahan kong siya matigulang na.
Oye á tu padre, á aquel que te engendró; y cuando tu madre envejeciere, no la menosprecies.
23 Palita ang kamatuoran, ug ayaw kini pag-ibaligya; Oo, ang kaalam, ug pahamatngon, ug ang salabutan.
Compra la verdad, y no la vendas; la sabiduría, la enseñanza, y la inteligencia.
24 Ang amahan sa matarung malipayon sa daku uyamut; Ug kadtong manganak sa usa ka manggialamon nga bata nagamalipayon tungod kaniya.
Mucho se alegrará el padre del justo: y el que engendró sabio se gozará con él.
25 Lipaya ang imong amahan ug ang imong inahan, Ug pasadyaa siya nga nanganak kanimo.
Alégrense tu padre y tu madre, y gócese la que te engendró.
26 Anak ko, ihatag kanako ang imong kasingkasing; Ug ipahimuot sa imong mga mata ang akong mga dalan.
Dame, hijo mío, tu corazón, y miren tus ojos por mis caminos.
27 Kay ang usa ka bigaon maoy usa ka halalum nga kanal; Ug ang usa ka babaye nga dumuloong maoy usa ka masigpit nga gahong.
Porque sima profunda es la ramera, y pozo angosto la extraña.
28 Oo, siya magabanhig ingon sa usa ka kawatan, Ug magadugang sa mga maluibon sa taliwala sa mga tawo.
También ella, como robador, acecha, y multiplica entre los hombres los prevaricadores.
29 Kinsa man ang may kasakit? kinsa man ang may kasubo? kinsa man ang may panagkabingkil? Kinsa man ang may pagbagulbol? kinsa man ang may mga samad sa walay gipasikaran? Kinsa man ang may kapula sa mga mata?
¿Para quién será el ay? ¿para quién el ay? ¿para quién las rencillas? ¿para quién las quejas? ¿para quién las heridas en balde? ¿para quién lo amoratado de los ojos?
30 Mao kadtong magapabilin sa pag-inum-inum ug vino; Kadtong magapanggula aron sa pagpangita sa sinakot nga vino.
Para los que se detienen mucho en el vino, para los que van buscando la mistura.
31 Dili ka magtan-aw sa vino kong kini magapula, Kong kini magapangidlap sulod sa copa, Sa diha nga kini magaagay nga mahapsay:
No mires al vino cuando rojea, cuando resplandece su color en el vaso: éntrase suavemente;
32 Kay sa katapusan kini magapamaak sama sa bitin, Ug moikos sama sa udto-udto.
[Mas] al fin como serpiente morderá, y como basilisco dará dolor:
33 Ang imong mga mata makasudong sa mga butang nga katingalahan, Ug ang imong kasingkasing magapamulong sa baliko nga mga butang.
Tus ojos mirarán las extrañas, y tu corazón hablará perversidades.
34 Oo, ikaw maingon niadtong nagahigda sa kinataliwad-an sa dagat, Kun maingon niadtong nagahigda sa kinatumyan sa palo sa sakayan.
Y serás como el que yace en medio de la mar, ó como el que está en la punta de un mastelero.
35 Sila nagbunal kanako, moingon ka, ug ako wala maunsa; Sila naglatos kanako, ug kini wala ko batia: Anus-a ba ako magamata? Pangitaon ko pa kini pag-usab.
[Y dirás]: Hiriéronme, mas no me dolió; azotáronme, mas no lo sentí; cuando despertare, aun lo tornaré á buscar.
