Panultihon 23
1 Kong ikaw magalingkod sa pagkaon uban sa usa ka punoan, Paniira sa masingkamoton siya nga anaa sa imong atubangan;
Quando te sentares para comer com algum dominador, presta muita atenção para o que estiver diante de ti;
2 Ug ibutang ang usa ka cuchillo sa imong totonlan, Kong ikaw usa ka tawo nga ulipon sa kailibgon.
E põe uma faca à tua garganta, se tiveres muito apetite.
3 Ayaw pagtinguhaa ang iyang mga lamiang pagkaon; Sa nakita mo nga sila maoy malimbongon nga makaon.
Não desejes as comidas gostosas dele, porque são pão de mentiras.
4 Ayaw paghago sa imong kaugalingon sa pagpakadato; Hunong gikan sa imong kaugalingong kaalam.
Não trabalhes exaustivamente para ser rico; modera-te por meio de tua prudência.
5 Ibutang mo ba ang imong mga mata ibabaw nianang dili mao? Kay sa pagkatinuod ang mga bahandi magahimo ug mga pako sa ilang kaugalingon, Sama sa usa ka agila nga nagalupad paingon ngadto sa langit.
Porás teus olhos fixos sobre aquilo que é nada? Porque certamente se fará asas, e voará ao céu como uma águia.
6 Ayaw pagkan-a ang tinapay niya nga may usa ka dautan nga mata, Ni kaibgan mo ang iyang mga lamiang makaon:
Não comas o pão de quem tem olho maligno, nem cobices suas comidas gostosas.
7 Kay maingon nga siya nagahunahuna sa sulod sa iyang kaugalingon, sa ingon niana mao man siya: Kumaon ka ug uminum, siya magaingon kanimo; Apan ang iyang kasingkasing wala iduyog kanimo.
Porque ele calcula [seus gastos] consigo mesmo. Assim ele dirá: Come e bebe; Mas o coração dele não está contigo;
8 Ang usa ka hungit nga imong nakaon imong igasuka, Ug pagulaa ang imong mga q2 matam-is nga pulong.
Vomitarias o pedaço que comeste, e perderias tuas palavras agradáveis.
9 Ayaw pagsulti diha sa pagdungog sa usa ka buang; Kay siya magatamay sa kaalam sa imong mga pulong.
Não fales aos ouvidos do tolo, porque ele desprezará a prudência de tuas palavras.
10 Ayaw pagbalhina ang karaang mohon sa yuta; Ug ayaw pagsulod sa kaumahan sa mga ilo:
Não mudes os limites antigos, nem ultrapasses as propriedades dos órfãos;
11 Kay ang ilang Mamamawi kusganon man; Siya magalaban sa ilang katungod batok kanimo.
Porque o Defensor deles é poderoso; ele disputará a causa deles contra ti.
12 Ibutang ang imong kasingkasing sa pahamatngon, Ug ang imong mga igdulungog sa mga pulong sa kahibalo.
Aplica teu coração à disciplina, e teus ouvidos às palavras de conhecimento.
13 Ayaw pagpunggi ang pagbadlong gikan sa bata; Kay kong imong hampakon siya sa bunal, siya dili mamatay.
Não retires a disciplina do jovem; quando lhe bateres com a vara, nem [por isso] morrerá.
14 Imong pagahampakon gayud siya uban sa bunal, Ug maluwas ang iyang kalag gikan sa Sheol. (Sheol h7585)
Tu lhe baterás com a vara, e livrarás a sua alma do Xeol. (Sheol h7585)
15 Anak ko, kong ang imong kasingkasing magmaalamon, Ang akong kasingkasing magamalipayon, bisan ang akong kasingkasing:
Meu filho, se teu coração for sábio, meu coração se alegrará, e eu também.
16 Oo, ang akong kasingkasing magamalipayon, Kong ang imong mga ngabil magapamulong sa mga butang nga matarung.
Meu interior saltará de alegria quando teus lábios falarem coisas corretas.
17 Ayaw itugot sa imong kasingkasing sa pagkasina sa mga makasasala; Apan himoa ang pagkahadlok kang Jehova sa tanang mga adlaw:
Teu coração não inveje aos pecadores; porém [permanece] no temor ao SENHOR o dia todo;
18 Kay sa pagkatinuod adunay usa ka balus; Ug ang imong paglaum dili pagaputlon.
Porque certamente há um [bom] futuro [para ti], e tua expectativa não será cortada.
19 Mamati ka, anak ko, ug magmaalamon ka, Ug mandoi ang imong kasingkasing diha sa dalan.
Ouve, filho meu, e sê sábio; e conduz teu coração no caminho [correto].
20 Ayaw pagtipon taliwala sa mga palainum sa vino, Taliwala sa mga ulitan nga komakaon sa unod:
Não esteja entre os beberrões de vinho, [nem] entre os comilões de carne.
21 Kay ang palahubog ug ang ulitan modangat sa kawalad-on; Ug ang pagkahingatulog magapasaput sa usa ka tawo sa mga nuog.
Porque o beberrão e o comilão empobrecerão; e a sonolência os faz vestir trapos.
22 Pamati sa imong amahan nga nanganak kanimo, Ug ayaw pagtamaya ang imong inahan kong siya matigulang na.
Ouve a teu pai, que te gerou; e não desprezes a tua mãe, quando ela envelhecer.
23 Palita ang kamatuoran, ug ayaw kini pag-ibaligya; Oo, ang kaalam, ug pahamatngon, ug ang salabutan.
Compra a verdade, e não a vendas; [faze o mesmo com] a sabedoria, a disciplina e a prudência.
24 Ang amahan sa matarung malipayon sa daku uyamut; Ug kadtong manganak sa usa ka manggialamon nga bata nagamalipayon tungod kaniya.
O pai do justo muito se alegrará; aquele que gerar o sábio se encherá de alegria por causa dele.
25 Lipaya ang imong amahan ug ang imong inahan, Ug pasadyaa siya nga nanganak kanimo.
Teu pai e tua mãe se alegrarão; aquela te te gerou se encherá de alegria.
26 Anak ko, ihatag kanako ang imong kasingkasing; Ug ipahimuot sa imong mga mata ang akong mga dalan.
Meu filho, dá para mim teu coração, e que teus olhos prestem atenção em meus caminhos.
27 Kay ang usa ka bigaon maoy usa ka halalum nga kanal; Ug ang usa ka babaye nga dumuloong maoy usa ka masigpit nga gahong.
Porque a prostituta é [como] uma cova profunda, e a estranha [como] um poço estreito.
28 Oo, siya magabanhig ingon sa usa ka kawatan, Ug magadugang sa mga maluibon sa taliwala sa mga tawo.
Também ela fica espreitando como um ladrão, e acrescenta transgressores entre os homens.
29 Kinsa man ang may kasakit? kinsa man ang may kasubo? kinsa man ang may panagkabingkil? Kinsa man ang may pagbagulbol? kinsa man ang may mga samad sa walay gipasikaran? Kinsa man ang may kapula sa mga mata?
De quem são os ais? De quem são os sofrimentos? De quem são as lutas? De quem são as queixas? De quem são as feridas desnecessárias? De quem são os olhos vermelhos?
30 Mao kadtong magapabilin sa pag-inum-inum ug vino; Kadtong magapanggula aron sa pagpangita sa sinakot nga vino.
São daqueles que gastam tempo junto ao vinho, daqueles que andam em busca da bebida misturada.
31 Dili ka magtan-aw sa vino kong kini magapula, Kong kini magapangidlap sulod sa copa, Sa diha nga kini magaagay nga mahapsay:
Não prestes atenção ao vinho quando se mostra vermelho, quando brilha no copo e escorre suavemente,
32 Kay sa katapusan kini magapamaak sama sa bitin, Ug moikos sama sa udto-udto.
[Pois] seu fim é [como] mordida de cobra, e picará como uma víbora.
33 Ang imong mga mata makasudong sa mga butang nga katingalahan, Ug ang imong kasingkasing magapamulong sa baliko nga mga butang.
Teus olhos verão [coisas] estranhas, e teu coração falará perversidades;
34 Oo, ikaw maingon niadtong nagahigda sa kinataliwad-an sa dagat, Kun maingon niadtong nagahigda sa kinatumyan sa palo sa sakayan.
E serás como o que dorme no meio do mar, e como o que dorme no topo do mastro.
35 Sila nagbunal kanako, moingon ka, ug ako wala maunsa; Sila naglatos kanako, ug kini wala ko batia: Anus-a ba ako magamata? Pangitaon ko pa kini pag-usab.
[E dirás]: Espancaram-me, mas não senti dor; bateram em mim, mas não senti; quando virei a despertar? Vou buscar mais uma [bebida].
