Panultihon 22
1 Ang usa ka maayong ngalan labi pang maayong pilion kay sa dagkung mga bahandi, Ug ang mahigugmaong-kalooy kay sa salapi ug bulawan.
A good name is more desirable than great riches, and loving favor is better than silver and gold.
2 Ang adunahan ug ang kabus magakahibalag sila: Si Jehova mao ang nagbuhat kanilang tanan.
The rich and the poor have this in common: Jehovah is the maker of them all.
3 Ang usa ka buotan nga tawo makakita sa dautan, ug magatago sa iyang kaugalingon; Apan ang walay-pagtagad molabay lamang ug magaantus tungod niini.
The shrewd see danger and take cover, but the naive keep on going and suffer for it.
4 Ang balus sa pagkamapaubsanon ug pagkahadlok kang Jehova Mao ang pagkaadunahan, ug kadungganan, ug kinabuhi.
The result of humility and the fear of Jehovah is wealth, honor, and life.
5 Mga tonok ug mga lit-ag maoy anaa sa dalan sa masukihon: Kadtong magabantay sa iyang kalag mahilayo gikan kanila.
Thorns and snares are in the path of the wicked: whoever guards his soul stays from them.
6 Bansaya ang bata diha sa dalan nga iyang pagalaktan, Ug bisan kong siya matigulang na siya dili mobiya gikan niana.
Train a child in the way he should go, and when he is old he will not depart from it.
7 Ang adunahan magahari ibabaw sa kabus; Ug ang manghuhulam mao ang ulipon sa magapahulam.
The rich rule over the poor. The borrower is servant to the lender.
8 Kadtong magapugas ug kasal-anan nagaani ug kalisdanan; Ug ang baras sa iyang kasuko makawang.
He who sows wickedness reaps trouble, and the rod of his fury will fail. God blesses a cheerful and generous person, but the vanity of his deeds he will bring to an end.
9 Kadtong adunay usa ka mata nga madagayaon pagabulahanon; Kay siya nagahatag sa iyang tinapay sa kabus.
He who has a generous eye will be blessed; for he shares his food with the poor.
10 Papahawaa ang mayubiton, ug ang pagpakigbingkil mogula; Oo, ang pagkalalis ug pagpakaulaw mohunong.
Drive out the mocker, and strife will go out; yes, quarrels and insults will stop.
11 Kadtong mahagugma sa pagkaulay sa kasingkasing, Tungod sa gracia sa iyang mga q2 ngabilang hari mahimong iyan higala.
He who loves purity of heart and speaks gracefully is the king's friend.
12 Ang mga mata ni Jehova magapanalipod kaniya nga may kahibalo; Apan siya magawagtang sa mga pulong sa tawong mabudhion
The eyes of Jehovah watch over knowledge; but he frustrates the words of the unfaithful.
13 Ang tapulan nagaingon: Adunay usa ka leon sa gawas; Ako pagapatyon diha sa kadalanan.
The sluggard says, "There is a lion outside. I will be killed in the streets."
14 Ang baba sa mga dumuloong babaye maoy usa ka halalum nga gahong; Siya nga gidumtan ni Jehova mahulog niana.
The mouth of an adulteress is a deep pit: he who is under Jehovah's wrath will fall into it.
15 Ang mga binuang nabugkos diha sa kasingkasing sa usa ka bata; Apan ang bunal sa pagbadlong magapalabog niana sa halayo gikan kaniya.
Folly is bound up in the heart of a child: the rod of discipline drives it far from him.
16 Kadtong magadaugdaug sa kabus aron sa pagdugang sa iyang ganancia, Ug kadtong magahatag sa adunahan, modangat lamang sa kawalad-on.
Whoever oppresses the poor for his own increase and whoever gives to the rich, both come to poverty.
17 Ikiling ang imong igdulungog, ug pamatia ang mga pulong sa manggialamon, Ug ibutang ang imong kasingkasing sa akong kahibalo.
The words of the wise: Incline your ear and hear my words, and apply your heart to my instruction.
18 Kay kini maoy butang nga makalilipay kong ikaw magatipig kanila diha kanimo, Kong sila mahiluna pagtingub diha sa imong mga ngabil.
For it is a pleasant thing if you keep them within you, if all of them are ready on your lips.
19 Aron ang imong pagsalig mahaanha kang Jehova, Akong gipahibalo kanimo sila niining adlawa, bisan kanimo.
That your trust may be in Jehovah, I teach you today, even you.
20 Wala ba ako makasulat kanimo ug mga maayo uyamut nga mga butang Sa mga tambag ug kahibalo,
Haven't I written to you thirty excellent things of counsel and knowledge,
21 Aron sa pagpahibalo kanimo sa kasayuran sa mga pulong sa kamatuoran, Aron ikaw magadala pagbalik sa mga pulong sa kamatuoran ngadto kanila nga nagasugo kanimo?
To teach you truth, reliable words, to give sound answers to the ones who sent you?
22 Ayaw pagkawati ang kabus tungod kay siya kabus; Ni magadaugdaug ka sa mga sinakit diha sa ganghaan:
Do not exploit the poor, because he is poor; and do not crush the needy in court;
23 Kay si Jehova magalaban sa ilang katungod, Ug moagaw sa kinabuhi niadtong nangagaw kanila.
for Jehovah will plead their case, and plunder the life of those who plunder them.
24 Ayaw pagpakighigala sa usa ka tawo nga maligut-guton; Ug sa masuk-anon nga tawo dili ka makigkuyog:
Do not befriend a hot-tempered man, and do not associate with one who harbors anger:
25 Tingali unya ikaw makakat-on sa iyang mga dalan, Ug makabaton ka sa lit-ag sa imong kalag.
lest you learn his ways, and ensnare your soul.
26 Dili ka paisip nga usa kanila nga nagapanghampak sa kamot, Kun kanila nga maoy mga pasalig tungod sa mga utang.
Do not be one of those who strike hands, of those who are collateral for debts.
27 Kong ikaw walay kapaingnan sa pagbayad, Nganong iyang kuhaon ang imong higdaanan nga anaa sa ilalum nimo?
If you do not have means to pay, why should he take away your bed from under you?
28 Ayaw pagbalhina ang karaan nga mohon sa yuta, Nga gibutang sa imong mga amahan.
Do not move the ancient boundary stone, which your fathers have set up.
29 Nakita mo ba ang usa ka tawo nga masingkamoton sa iyang patigayon? siya magatindog sa atubangan sa mga hari; Siya dili magatindog sa atubangan sa bastos nga mga tawo.
Do you see a man skilled in his work? He will serve kings. He won't serve obscure men.
