Panultihon 21
1 Ang kasingkasing sa hari anaa sa kamot ni Jehova maingon sa mga baha sa tubig: Siya nagapaliso niini sa bisan diin nga siya magabuot.
The king's heart is a stream of water in the hand of Yahweh; he turns it wherever he pleases.
2 Ang tagsatagsa ka dalan sa usa ka tawo matarung sa iyang kaugalingong mga mata; Apan si Jehova magatimbang sa mga kasingkasing.
Every person's way is right in his own eyes, but it is Yahweh who weighs the hearts.
3 Ang pagbuhat sa pagkamatarung ug justicia Labi pang dawaton ni Jehova kay sa halad.
To do what is right and just is more acceptable to Yahweh than sacrifice.
4 Ang usa ka tinan-awan nga mapahitas-on, ug ang usa ka palabilabihong kasingkasing, Bisan ang lamparahan sa dautan, sala man.
Haughty eyes and a proud heart— the lamp of the wicked—are sin.
5 Ang mga hunahuna sa makugihon nagapadulong ngadto sa pagkadagaya; Apan ang tagsatagsa ka madalidalion nagadali lamang sa kawalad-on.
The plans of the diligent lead only to prosperity, but everyone who acts too quickly comes only to poverty.
6 Ang pagbaton ug mga bahandi pinaagi sa usa ka bakakong dila Maoy usa ka gabon nga ginapalid ngadto ug nganhi niadtong nagapangita sa kamatayon.
Acquiring riches by a lying tongue is a fleeting vapor and a snare that kills.
7 Ang pagpanlupig sa dautan magasilhig kanila, Tungod kay sila nagadumili sa pagbuhat ug justicia.
The violence of the wicked will drag them away, for they refuse to do what is just.
8 Ang dalan niadtong natugob sa kasal-anan baliko gayud kaayo; Apan alang niadtong mga ulay, ang iyang buhat matarung.
The way of a guilty person is crooked, but the one who is pure does what is right.
9 Maayo pa ang pagpuyo diha sa pamag-angan sa atop sa balay, Kay sa pakigkauban sa usa ka makig-awayong babaye sa usa ka halapad nga balay.
It is better to live on a corner of the roof than in a house shared with a quarrelsome wife.
10 Ang kalag sa dautan nagatinguha sa dautan: Ang iyang isigkatawo dili makakaplag ug kalooy diha sa iyang mga mata.
The appetite of the wicked craves evil; his neighbor finds no favor in his eyes.
11 Kong ang mayubiton pagasilotan, ang walay-pagtagad mahimong manggialamon; Ug kong ang manggialamon pahamatngonon siya makadawat ug kahibalo.
When the mocker is punished, the naive become wise, and when the wise person is instructed, he lays hold of knowledge.
12 Ang tawong matarung nagatulotimbang sa balay sa dautan, Unsaon sa pagkaunlod sa dautan ngadto sa ilang kapildihan.
The righteous person watches the house of the wicked person; he brings wicked people to disaster.
13 Bisan kinsa nga magasampong sa iyang mga idgulungog sa pagtu-aw sa kabus, Siya usab magatu-aw ra, apan dili pagapatalinghugan.
The one who shuts his ears to the cry of the poor, he also will cry out, but he will not be answered.
14 Ang usa ka gasa sa tago magapapoypoy sa kasuko; Ug ang usa ka hatag diha sa sabakan, sa hilabihan nga kasuko.
A gift in secret appeases anger and a concealed gift appeases strong wrath.
15 Maoy kalipay sa matarung ang pagbuhat ug justicia; Apan maoy usa ka pagkalaglag sa mga mamumuhat sa kasal-anan.
When justice is done, it brings joy to the righteous person, but it brings terror to evildoers.
16 Ang tawo nga nagasaagsaag gikan sa dalan sa pagsabut Magapahulay sa katilingban sa mga minatay.
The one who wanders from the way of understanding, he will rest in the assembly of the dead.
17 Siya nga mahigugmaon sa kalingawan mahimong kabus nga tawo: Siya nga mahigugmaon sa vino ug lana dili maadunahan.
Whoever loves pleasure will become poor; the one who loves wine and oil will not be rich.
18 Ang dautan maoy usa ka lukat alang sa matarung; Ug ang maluibon modangat nga ilis sa matul-id
A wicked person is ransom for the righteous person, and the treacherous person is ransom for upright people.
19 Maayo pang magpuyo sa usa ka yuta nga kamingawan, Kay sa pakig-ipon sa usa ka makig-awayon ug masuk-anon nga babaye.
It is better to live in the desert than with a quarreling and angry wife.
20 Adunay bililhon nga bahandi ug lana diha sa puloy-anan sa manggialamon; Apan ang usa ka tawong buang magalamoy niana.
Desirable treasure and oil are kept in the dwelling of the wise, but a foolish person swallows it all up.
21 Kadtong magasunod sa pagkamatarung ug sa kalolot Makakaplag sa kinabuhi, pagkamatarung, ug kadungganan.
The one who does right and is kind— this person finds life, righteousness, and honor.
22 Ang usa ka manggialamon nga tawo makakatkat sa usa ka ciudad sa gamhanan, Ug makapukan sa kusog nga gisaligan niana.
A wise man scales the city of the mighty ones, and he brings down the stronghold in which they trusted.
23 Bisan kinsa nga magabantay sa iyang baba ug sa iyang dila, Magabantay sa iyang kalag gikan sa mga kasamok.
Whoever guards his mouth and tongue keeps himself out of trouble.
24 Ang tawong palabi-labihon ug garboso, mayubiton ang iyang ngalan; Siya magabuhat nga nagapakaaron-ingnon sa iyang pagkamapahitas-on.
The proud and haughty person—”Mocker” is his name— acts with arrogant pride.
25 Ang tinguha sa tapulan nagapatay kaniya; Kay ang iyang mga kamot nagadumili sa pagbuhat.
The desire of the lazy kills him, for his hands refuse to work.
26 Adunay maibug sa pagkahakog gayud sa tibook adlaw; Apan ang matarung nagahatag ug wala magatungina.
All day long he craves and craves more, but the righteous person gives and does not hold back.
27 Ang halad sa tawong dautan maoy usa ka dulumtanan; Daw unsa ka labaw pa gayud, kong iyang dad-on kini uban sa dautan nga hunahuna!
The sacrifice of the wicked is detestable; it is even more detestable when he brings it with evil motives.
28 Ang usa ka bakakon nga saksi mahanaw; Apan ang tawo nga nagapamati nagapadayon sa iyang gipamulong.
A false witness will perish, but the one who listens will speak for all time.
29 Ang usa ka tawong dautan magapagahi sa iyang nawong; Apan mahitungod sa matul-id siya magalig-on sa iyang mga dalan.
A wicked man makes his face hard, but an upright person is certain about his ways.
30 Walay kaalam ni pagsabut Ni tambag batok kang Jehova.
There is no wisdom, there is no understanding, and there is no advice that can stand against Yahweh.
31 Ang kabayo giandam batok sa adlaw sa gubat; Apan ang pagdaug iya kang Jehova.
The horse is prepared for the day of battle, but the victory belongs to Yahweh.
