Panultihon 21
1 Ang kasingkasing sa hari anaa sa kamot ni Jehova maingon sa mga baha sa tubig: Siya nagapaliso niini sa bisan diin nga siya magabuot.
The king’s heart is in Adonai’s hand like the watercourses. He turns it wherever he desires.
2 Ang tagsatagsa ka dalan sa usa ka tawo matarung sa iyang kaugalingong mga mata; Apan si Jehova magatimbang sa mga kasingkasing.
Every way of a man is right in his own eyes, but Adonai weighs the hearts.
3 Ang pagbuhat sa pagkamatarung ug justicia Labi pang dawaton ni Jehova kay sa halad.
To do righteousness and mishpat ·justice· is more acceptable to Adonai than sacrifice.
4 Ang usa ka tinan-awan nga mapahitas-on, ug ang usa ka palabilabihong kasingkasing, Bisan ang lamparahan sa dautan, sala man.
A high look, and a proud heart, the lamp candle of the wicked, is habitual sin ·missing the mark·.
5 Ang mga hunahuna sa makugihon nagapadulong ngadto sa pagkadagaya; Apan ang tagsatagsa ka madalidalion nagadali lamang sa kawalad-on.
The plans of the diligent surely lead to profit; and everyone who is hasty surely rushes to poverty.
6 Ang pagbaton ug mga bahandi pinaagi sa usa ka bakakong dila Maoy usa ka gabon nga ginapalid ngadto ug nganhi niadtong nagapangita sa kamatayon.
Getting treasures by a lying tongue is a fleeting vapor for those who seek death.
7 Ang pagpanlupig sa dautan magasilhig kanila, Tungod kay sila nagadumili sa pagbuhat ug justicia.
The violence of the wicked will drive them away, because they refuse to do what is mishpat ·just·.
8 Ang dalan niadtong natugob sa kasal-anan baliko gayud kaayo; Apan alang niadtong mga ulay, ang iyang buhat matarung.
The way of the guilty is devious, but the conduct of the innocent is upright.
9 Maayo pa ang pagpuyo diha sa pamag-angan sa atop sa balay, Kay sa pakigkauban sa usa ka makig-awayong babaye sa usa ka halapad nga balay.
It is better to dwell in the corner of the housetop, than to share a house with a contentious woman.
10 Ang kalag sa dautan nagatinguha sa dautan: Ang iyang isigkatawo dili makakaplag ug kalooy diha sa iyang mga mata.
The soul of the wicked desires evil; his neighbor finds no pity in his eyes.
11 Kong ang mayubiton pagasilotan, ang walay-pagtagad mahimong manggialamon; Ug kong ang manggialamon pahamatngonon siya makadawat ug kahibalo.
When the mocker is punished, the simple gains wisdom. When the wise is instructed, he receives knowledge.
12 Ang tawong matarung nagatulotimbang sa balay sa dautan, Unsaon sa pagkaunlod sa dautan ngadto sa ilang kapildihan.
The Righteous One considers the house of the wicked, and brings the wicked to ruin.
13 Bisan kinsa nga magasampong sa iyang mga idgulungog sa pagtu-aw sa kabus, Siya usab magatu-aw ra, apan dili pagapatalinghugan.
Whoever stops his ears at the cry of the poor, he will also cry out, but shall not be heard.
14 Ang usa ka gasa sa tago magapapoypoy sa kasuko; Ug ang usa ka hatag diha sa sabakan, sa hilabihan nga kasuko.
A gift in secret pacifies anger; and a bribe in the cloak, strong wrath.
15 Maoy kalipay sa matarung ang pagbuhat ug justicia; Apan maoy usa ka pagkalaglag sa mga mamumuhat sa kasal-anan.
It is joy to the upright to do mishpat ·justice·; but it is a destruction to the workers of vain striving of iniquity.
16 Ang tawo nga nagasaagsaag gikan sa dalan sa pagsabut Magapahulay sa katilingban sa mga minatay.
The man who wanders out of the way of understanding shall rest in the assembly of the departed spirits.
17 Siya nga mahigugmaon sa kalingawan mahimong kabus nga tawo: Siya nga mahigugmaon sa vino ug lana dili maadunahan.
He who 'ahav ·affectionately loves· pleasure shall be a poor man. He who 'ahav ·affectionately loves· wine and oil shall not be rich.
18 Ang dautan maoy usa ka lukat alang sa matarung; Ug ang maluibon modangat nga ilis sa matul-id
The wicked is a ransom for the upright; the treacherous for the upright.
19 Maayo pang magpuyo sa usa ka yuta nga kamingawan, Kay sa pakig-ipon sa usa ka makig-awayon ug masuk-anon nga babaye.
It is better to dwell in a desert land, than with a contentious and fretful woman.
20 Adunay bililhon nga bahandi ug lana diha sa puloy-anan sa manggialamon; Apan ang usa ka tawong buang magalamoy niana.
There is precious treasure and oil in the dwelling of the wise; but a foolish man swallows it up.
21 Kadtong magasunod sa pagkamatarung ug sa kalolot Makakaplag sa kinabuhi, pagkamatarung, ug kadungganan.
He who follows after righteousness and chesed ·loving-kindness· finds life, righteousness, and kavod ·weighty glory·.
22 Ang usa ka manggialamon nga tawo makakatkat sa usa ka ciudad sa gamhanan, Ug makapukan sa kusog nga gisaligan niana.
A wise man scales the city of the mighty, and brings down the strength of its confidence.
23 Bisan kinsa nga magabantay sa iyang baba ug sa iyang dila, Magabantay sa iyang kalag gikan sa mga kasamok.
Whoever guards his mouth and his tongue keeps his soul from troubles.
24 Ang tawong palabi-labihon ug garboso, mayubiton ang iyang ngalan; Siya magabuhat nga nagapakaaron-ingnon sa iyang pagkamapahitas-on.
The proud and haughty man, “scoffer” is his name; he works in the arrogance of pride.
25 Ang tinguha sa tapulan nagapatay kaniya; Kay ang iyang mga kamot nagadumili sa pagbuhat.
The desire of the sluggard kills him, for his hands refuse to labor.
26 Adunay maibug sa pagkahakog gayud sa tibook adlaw; Apan ang matarung nagahatag ug wala magatungina.
There are those who covet greedily all day long; but the upright give and don’t withhold.
27 Ang halad sa tawong dautan maoy usa ka dulumtanan; Daw unsa ka labaw pa gayud, kong iyang dad-on kini uban sa dautan nga hunahuna!
The sacrifice of the wicked is an abomination: how much more, when he brings it with a wicked mind!
28 Ang usa ka bakakon nga saksi mahanaw; Apan ang tawo nga nagapamati nagapadayon sa iyang gipamulong.
A false witness will perish, and a man who sh'ma ·hears obeys· speaks to eternity.
29 Ang usa ka tawong dautan magapagahi sa iyang nawong; Apan mahitungod sa matul-id siya magalig-on sa iyang mga dalan.
A wicked man hardens his face; but as for the upright, he establishes his ways.
30 Walay kaalam ni pagsabut Ni tambag batok kang Jehova.
There is no wisdom nor understanding nor counsel against Adonai.
31 Ang kabayo giandam batok sa adlaw sa gubat; Apan ang pagdaug iya kang Jehova.
The horse is prepared for the day of battle; but victory is with Adonai.
