Panultihon 13
1 Ang usa ka manggialamon nga anak mamati sa pahamatngon sa iyang amahan; Apan ang usa ka mayubiton dili mamati sa pagbadlong.
EL hijo sabio [toma] el consejo del padre: mas el burlador no escucha las reprensiones.
2 Ang tawo magakaon ug maayo pinaagi sa bunga sa iyang baba; Apan ang kalag sa maluibon magakaon sa pagpanlupig.
Del fruto de su boca el hombre comerá bien: mas el alma de los prevaricadores [hallará] mal.
3 Kadtong nagabantay sa iyang baba nagamatngon sa iyang kinabuhi; Apan kadtong nagawalis sa halapad gayud sa iyang mga ngabil adunay kadautan.
El que guarda su boca guarda su alma: mas el que mucho abre sus labios tendrá calamidad.
4 Ang kalag sa tapulan nagatinguha, ug siya walay bisan unsa; Apan ang kalag sa makugihon mahimong matambok,
Desea, y nada [alcanza] el alma del perezoso: mas el alma de los diligentes será engordada.
5 Ang usa ka tawo nga matarung magadumot sa pagpamakak; Apan ang usa ka dautang tawo makaluod, ug modangat sa kaulawon.
El justo aborrece la palabra de mentira: mas el impío se hace odioso é infame.
6 Ang pagkamatarung nagabantay niadtong matul-id sa iyang dalan; Apan ang kadautan mopukan sa makasasala.
La justicia guarda al de perfecto camino: mas la impiedad trastornará al pecador.
7 Adunay magapakadato sa iyang kaugalingon, apan siya walay bisan unsa; Adunay magapakakabus sa iyang kaugalingon, apan siya may dakung katigayonan.
Hay quienes se hacen ricos, y no tienen nada: y hay quienes se hacen pobres, y tienen muchas riquezas.
8 Ang lukat sa usa ka tawo sa iyang kinabuhi mao ang iyang mga bahandi; Apan ang kabus dili mamati sa bisan unsay paghulga.
La redención de la vida del hombre son sus riquezas: pero el pobre no oye censuras.
9 Ang kahayag sa matarung malipayon; Apan ang lamparahan sa dautan pagapalongon.
La luz de los justos se alegrará: mas apagaráse la lámpara de los impíos.
10 Tungod sa pagkamapahitas-on modangat lamang ang panagkabingkil; Apan sa maayong tinambagan mao ang kaalam.
Ciertamente la soberbia parirá contienda: mas con los avisados es la sabiduría.
11 Ang katigayonan nga maani sa kakawangan magakahanaw; Apan kadtong nagatigum pinaagi sa pagpamoo adunay kauswagan.
Disminuiránse las riquezas de vanidad: empero multiplicará el que allega con su mano.
12 Ang paglaum nga makulangan makapadaut sa kasingkasing; Apan kong ang tinguha modangat, kana mao ang usa ka kahoy sa kinabuhi.
La esperanza que se prolonga, es tormento del corazón: mas árbol de vida es el deseo cumplido.
13 Bisan kinsa nga magatamay sa pulong magadala ug kadaut sa iyang kaugalingon; Apan kadtong mahadlok sa kasugoan pagabalusan.
El que menosprecia la palabra, perecerá por ello: mas el que teme el mandamiento, será recompensado.
14 Ang balaod sa manggialamon maoy usa ka tuburan sa kinabuhi, Aron nga ang usa makalikay gikan sa mga lit-ag sa kamatayon.
La ley del sabio es manantial de vida, para apartarse de los lazos de la muerte.
15 Ang maayong pagsabut mohatag ug kalooy; Apan ang dalan sa malapason maoy malisud.
El buen entendimiento conciliará gracia: mas el camino de los prevaricadores es duro.
16 Ang tagsatagsa ka buotan nga tawo magabuhat uban sa kahibalo; Apan ang buang magapagarbo sa iyang binuang.
Todo hombre cuerdo obra con sabiduría: mas el necio manifestará necedad.
17 Ang usa ka dautan nga sinugo mahulog ngadto sa kadaut; Apan ang usa ka matinumanon nga sinaligan maoy makaayo.
El mal mensajero caerá en mal: mas el mensajero fiel es medicina.
18 Ang kawalad-on ug kaulaw modangat kaniya nga magadumili sa pagsaway; Apan kadtong manumbaling sa pagbadlong pagapasidunggan.
Pobreza y vergüenza tendrá el que menosprecia el consejo: mas el que guarda la corrección, será honrado.
19 Ang tinguha nga natuman maoy katam-is sa kalag; Apan maoy usa ka dulumtanan sa mga buang ang pagbiya gikan sa dautan.
El deseo cumplido deleita el alma: pero apartarse del mal es abominación á los necios.
20 Lakat uban sa tawong manggialamon, ug ikaw mahimong manggialamon; Apan ang kauban sa mga buang magaantus tungod niana.
El que anda con los sabios, sabio será; mas el que se allega á los necios, será quebrantado.
21 Ang dautan nagalutos sa mga makasasala; Apan ang matarung pagabalusan uban sa maayo.
Mal perseguirá á los pecadores: mas á los justos les será bien retribuído.
22 Ang usa ka maayong tawo magabilin ug usa ka panulondon alang sa mga anak sa iyang mga anak; Ug ang katigayonan sa mga makasasala gitigum alang sa mga matarung.
El bueno dejará herederos á los hijos de los hijos; y el haber del pecador, para el justo está guardado.
23 Daghan ang makaon diha sa binaulan nga yuta sa kabus; Apan adunay pagalaglagon tungod sa pagkawalay-justicia.
En el barbecho de los pobres [hay] mucho pan: mas piérdese por falta de juicio.
24 Kadtong nagahawid sa iyang bunal nagadumot sa iyang anak; Apan kadtong nahagugma kaniya magacastigo kaniya sa matag-panahon.
El que detiene el castigo, á su hijo aborrece: mas el que lo ama, madruga á castigarlo.
25 Ang matarung magakaon aron sa pagpabusog sa iyang kalag; Apan ang tiyan sa mga dautan pagagutomon.
El justo come hasta saciar su alma: mas el vientre de los impíos tendrá necesidad.
