< Panultihon 13 >
1 Ang usa ka manggialamon nga anak mamati sa pahamatngon sa iyang amahan; Apan ang usa ka mayubiton dili mamati sa pagbadlong.
A wise son hears his father's instruction, but a mocker will not listen to rebuke.
2 Ang tawo magakaon ug maayo pinaagi sa bunga sa iyang baba; Apan ang kalag sa maluibon magakaon sa pagpanlupig.
From the fruit of his mouth a person enjoys good things, but the appetite of the treacherous is for violence.
3 Kadtong nagabantay sa iyang baba nagamatngon sa iyang kinabuhi; Apan kadtong nagawalis sa halapad gayud sa iyang mga ngabil adunay kadautan.
The one who guards his mouth protects his life, but the one who opens wide his lips will ruin himself.
4 Ang kalag sa tapulan nagatinguha, ug siya walay bisan unsa; Apan ang kalag sa makugihon mahimong matambok,
The appetite of lazy people craves but gets nothing, but the appetite of diligent people will be richly satisfied.
5 Ang usa ka tawo nga matarung magadumot sa pagpamakak; Apan ang usa ka dautang tawo makaluod, ug modangat sa kaulawon.
The righteous person hates lies, but a wicked person makes himself repugnant, and he does what is shameful.
6 Ang pagkamatarung nagabantay niadtong matul-id sa iyang dalan; Apan ang kadautan mopukan sa makasasala.
Righteousness protects those who are faultless in their path, but wickedness turns away those who commit sin.
7 Adunay magapakadato sa iyang kaugalingon, apan siya walay bisan unsa; Adunay magapakakabus sa iyang kaugalingon, apan siya may dakung katigayonan.
There is someone who enriches himself, but has nothing at all, and there is someone who gives everything away, yet is truly wealthy.
8 Ang lukat sa usa ka tawo sa iyang kinabuhi mao ang iyang mga bahandi; Apan ang kabus dili mamati sa bisan unsay paghulga.
The ransom of a rich man's life is his wealth, but a poor person does not hear a threat.
9 Ang kahayag sa matarung malipayon; Apan ang lamparahan sa dautan pagapalongon.
The light of righteous people rejoices, but the lamp of wicked people will be put out.
10 Tungod sa pagkamapahitas-on modangat lamang ang panagkabingkil; Apan sa maayong tinambagan mao ang kaalam.
Pride only breeds conflict, but for those who listen to good advice there is wisdom.
11 Ang katigayonan nga maani sa kakawangan magakahanaw; Apan kadtong nagatigum pinaagi sa pagpamoo adunay kauswagan.
Wealth dwindles away when there is too much vanity, but the one who makes money by working with his hand will make his money grow.
12 Ang paglaum nga makulangan makapadaut sa kasingkasing; Apan kong ang tinguha modangat, kana mao ang usa ka kahoy sa kinabuhi.
When hope is postponed, it breaks the heart, but a longing fulfilled is a tree of life.
13 Bisan kinsa nga magatamay sa pulong magadala ug kadaut sa iyang kaugalingon; Apan kadtong mahadlok sa kasugoan pagabalusan.
Whoever despises instruction brings destruction on himself, but he who respects the commandment will be rewarded.
14 Ang balaod sa manggialamon maoy usa ka tuburan sa kinabuhi, Aron nga ang usa makalikay gikan sa mga lit-ag sa kamatayon.
The teaching of a wise person is a fountain of life, turning you away from the snares of death.
15 Ang maayong pagsabut mohatag ug kalooy; Apan ang dalan sa malapason maoy malisud.
Good insight wins favor, but the way of the treacherous is never-ending.
16 Ang tagsatagsa ka buotan nga tawo magabuhat uban sa kahibalo; Apan ang buang magapagarbo sa iyang binuang.
Prudent people act out of knowledge in every decision, but a fool parades his folly.
17 Ang usa ka dautan nga sinugo mahulog ngadto sa kadaut; Apan ang usa ka matinumanon nga sinaligan maoy makaayo.
A wicked messenger falls into trouble, but a faithful envoy brings reconciliation.
18 Ang kawalad-on ug kaulaw modangat kaniya nga magadumili sa pagsaway; Apan kadtong manumbaling sa pagbadlong pagapasidunggan.
The one who ignores instruction will have poverty and shame, but honor will come to him who learns from correction.
19 Ang tinguha nga natuman maoy katam-is sa kalag; Apan maoy usa ka dulumtanan sa mga buang ang pagbiya gikan sa dautan.
A longing realized is sweet to the appetite, but fools hate to turn away from evil.
20 Lakat uban sa tawong manggialamon, ug ikaw mahimong manggialamon; Apan ang kauban sa mga buang magaantus tungod niana.
Walk with wise people and you will be wise, but the companion of fools will suffer harm.
21 Ang dautan nagalutos sa mga makasasala; Apan ang matarung pagabalusan uban sa maayo.
Disaster runs after sinners, but righteous people are rewarded with good.
22 Ang usa ka maayong tawo magabilin ug usa ka panulondon alang sa mga anak sa iyang mga anak; Ug ang katigayonan sa mga makasasala gitigum alang sa mga matarung.
A good person leaves an inheritance for his grandchildren, but a sinner's wealth is stored up for the righteous person.
23 Daghan ang makaon diha sa binaulan nga yuta sa kabus; Apan adunay pagalaglagon tungod sa pagkawalay-justicia.
An unplowed field owned by the poor could produce much food, but it is swept away by injustice.
24 Kadtong nagahawid sa iyang bunal nagadumot sa iyang anak; Apan kadtong nahagugma kaniya magacastigo kaniya sa matag-panahon.
The one who does not discipline his son hates him, but one who loves his son is careful to instruct him.
25 Ang matarung magakaon aron sa pagpabusog sa iyang kalag; Apan ang tiyan sa mga dautan pagagutomon.
The righteous person eats until he satisfies his appetite, but the stomach of the wicked is always hungry.