Panultihon 10
1 Ang mga proverbio ni Salomon. Ang usa ka anak nga manggialamon maoy kalipay sa iyang amahan; Apan ang usa ka anak nga buang-buang maoy kaguol sa iyang inahan.
The proverbs of Solomon. A wise son makes his father rejoice but a foolish son brings grief to his mother.
2 Ang mga bahandi sa kadautan walay kapuslanan; Apan ang pagkamatarung magaluwas gikan sa kamatayon.
Treasures accumulated by wickedness have no value, but doing what is right keeps you from death.
3 Si Jehova dili motugot sa kalag sa tawong matarung nga magutom; Apan ipahilayo niya ang tinguha sa dautan.
Yahweh does not let the soul of the righteous person go hungry, but he frustrates the cravings of the wicked.
4 Mahimong kabus ang magabuhat uban ang usa ka kamot nga tapulan; Apan ang kamot sa makugihon makapahimong adunahan.
A lazy hand causes a person to be poor, but the hand of the diligent person gains riches.
5 Kadtong nagaani panahon sa tinginit maoy usa ka manggialamon nga anak; Apan kadtong nagakatulog sa tingani maoy usa ka anak nga nagapakaulaw.
A wise son gathers a crop in the summer, but it is disgraceful for him to sleep during harvest.
6 Ang mga panalangin maoy anaa sa ibabaw sa ulo sa matarung; Apan ang pagpanlupig nagatabon sa baba sa dautan.
Gifts from God are upon the head of the righteous person, but the mouth of the wicked covers up violence.
7 Ang handumanan sa matarung maoy bulahan; Apan ang ngalan sa dautan madunot.
The righteous person makes those who remember him happy, but the name of the wicked will rot away.
8 Ang manggialamon sa kasingkasing magadawat ug mga sugo; Apan ang usa ka buang-buang nga witwitan mahulog sa kagul-anan.
Those who are sensible accept commands, but a talkative fool will come to ruin.
9 Kadtong nagalakat sa pagkamatul-id nagalakat sa kasigurohan; Apan kadtong nagamasukihon sa iyang mga dalan mahibaloan.
He who walks in integrity walks in safety, but the one who makes his ways crooked, he will be found out.
10 Kadtong nagapangilo sa mata nagahatag ug kasubo; Apan ang usa ka buang-buang nga witwitan mahulog sa kagul-anan.
He who winks the eye causes grief, but a talkative fool will be thrown down.
11 Ang baba sa matarung maoy usa ka tuburan sa kinabuhi; Apan ang pagpanlupig nagatabon sa baba sa dautan.
The mouth of the righteous person is a water spring of life, but the mouth of the wicked covers up violence.
12 Ang pagdumot nagapapukaw sa mga kasamok; Apan ang gugma nagatabon sa tanang mga kalapasan.
Hatred stirs up conflicts, but love covers over all offenses.
13 Diha sa mga ngabil niadtong adunay panimuot hikaplagan ang kaalam: Apan ang usa ka bunal alang sa likod niadtong walay pagsabut.
Wisdom is found on the lips of a discerning person, but a rod is for the back of the one who has no sense.
14 Ang mga tawong manggialamon nagatigum ug kahibalo; Apan ang baba sa buang-buang mao ang usa ka pagkalaglag karon.
Wise men store up knowledge, but the mouth of a fool brings destruction near.
15 Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang malig-on nga ciudad; Ang pagkalaglag sa mga kabus mao ang ilang pagkakabus.
The wealth of a rich man is his fortified city; the poverty of the poor is their destruction.
16 Ang pagpamoo sa tawong matarung nagapadulong ngadto sa kinabuhi; Ang abut sa tawong dautan, ngadto sa pagpakasala.
The wage of the righteous person leads to life; the profit of the wicked leads them to sin.
17 Anaa sa dalan sa kinabuhi kadtong mamati sa pagbadlong; Apan kadtong nagasalikway sa pagbadlong anaa sa kasaypanan.
There is a path to life for the one who follows discipline, but the one who rejects correction is led astray.
18 Kadtong nagatago sa pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil; Ug kadtong nagapamulong us usa ka butang-butang maoy usa ka buang.
Whoever conceals hatred has lying lips, and whoever spreads slander is a fool.
19 Diha sa daghang mga pulong dili mawad-an sa kalapasan; Apan kadtong nagapugong sa iyang mga ngabil nagabuhat sa manggialamon gayud.
When there are many words, transgression is not lacking, but he who is careful in what he says is wise.
20 Ang dila sa tawong matarung ingon sa piniling salapi: Ang kasingkasing sa tawong dautan diyutay ra ug bili.
The tongue of the righteous person is pure silver; there is little value in the heart of the wicked.
21 Ang mga ngabil sa matarung magapakaon ug daghan; Apan ang buang-buang mamatay tungod sa pagkakulang ug salabutan,
The lips of the righteous person nourish many, but fools die because of their lack of sense.
22 Ang panalangin ni Jehova, nagapadato kini; Ug siya wala magadugang ug kasubo niana.
The good gifts of Yahweh bring wealth and he adds no pain to it.
23 Maoy usa ka lingaw-lingaw sa usa ka buang ang pagbuhat ug kadautan; Ug maingon niini ang kaalam alang sa usa ka tawo nga masinabuton,
Wickedness is a game a fool plays, but wisdom is a pleasure to a man of understanding.
24 Ang kahadlok sa tawong dautan, kini modangat sa ibabaw niya; Ug ang tinguha sa tawong matarung igatugot man.
The fear of the wicked person will overtake him, but the desire of righteous people will be granted.
25 Sa paglabay sa alimpulos ang dautan mahanaw; Apan ang matarung maoy usa ka patukoranan nga walay katapusan.
The wicked are like the storm that passes by, and they are no more, but the righteous person is a foundation that lasts forever.
26 Maingon sa suka nga alang sa mga ngipon, ug sa aso nga alang sa mga mata, Mao man usab ang tapulan alang niadtong nagasugo kaniya.
Like vinegar on the teeth and smoke in the eyes, so is the sluggard to those who send him.
27 Ang pagkahadlok kang Jehova nagapalugway sa mga adlaw; Apan ang mga tuig sa dautan pagahamub-on.
The fear of Yahweh prolongs life, but the years of the wicked will be short.
28 Ang paglaum sa matarung mao ang kalipay; Apan ang gipaabut niadtong dautan mawagtang.
The hope of righteous people is their joy, but the years of wicked people will be short.
29 Ang dalan ni Jehova maoy usa ka malig-ong salipdanan sa tawong matul-id; Apan kini maoy usa ka pagkalaglag sa mga mamumuhat sa kasal-anan.
The way of Yahweh protects those who have integrity, but it is destruction for the wicked.
30 Ang matarung dili gayud matarug; Apan ang dautan dili magadayon sa yuta.
The righteous person will never be overthrown, but the wicked will not remain in the land.
31 Ang baba sa matarung magabunga ug kaalam; Apan ang dila nga masukihon pagaputlon.
Out of the mouth of the righteous person comes the fruit of wisdom, but the perverse tongue will be cut out.
32 Ang mga ngabil sa matarung mahibalo sa angay nga pagadawaton; Apan ang baba sa dautan nagapamulong sa pagkamasukihon.
The lips of the righteous person know what is acceptable, but the mouth of the wicked, they know what is perverse.
