Panultihon 10
1 Ang mga proverbio ni Salomon. Ang usa ka anak nga manggialamon maoy kalipay sa iyang amahan; Apan ang usa ka anak nga buang-buang maoy kaguol sa iyang inahan.
Proverbs of Solomon. A wise son causes a father to rejoice, And a foolish son [is] an affliction to his mother.
2 Ang mga bahandi sa kadautan walay kapuslanan; Apan ang pagkamatarung magaluwas gikan sa kamatayon.
Treasures of wickedness do not profit, And righteousness delivers from death.
3 Si Jehova dili motugot sa kalag sa tawong matarung nga magutom; Apan ipahilayo niya ang tinguha sa dautan.
YHWH does not cause the soul of the righteous to hunger, And He thrusts away the desire of the wicked.
4 Mahimong kabus ang magabuhat uban ang usa ka kamot nga tapulan; Apan ang kamot sa makugihon makapahimong adunahan.
Poor [is] he who is working [with] a slothful hand, And the hand of the diligent makes rich.
5 Kadtong nagaani panahon sa tinginit maoy usa ka manggialamon nga anak; Apan kadtong nagakatulog sa tingani maoy usa ka anak nga nagapakaulaw.
Whoever is gathering in summer [is] a wise son, Whoever is sleeping in harvest [is] a son causing shame.
6 Ang mga panalangin maoy anaa sa ibabaw sa ulo sa matarung; Apan ang pagpanlupig nagatabon sa baba sa dautan.
Blessings [are] for the head of the righteous, And the mouth of the wicked covers violence.
7 Ang handumanan sa matarung maoy bulahan; Apan ang ngalan sa dautan madunot.
The remembrance of the righteous [is] for a blessing, And the name of the wicked rots.
8 Ang manggialamon sa kasingkasing magadawat ug mga sugo; Apan ang usa ka buang-buang nga witwitan mahulog sa kagul-anan.
The wise in heart accepts commands, And a talkative fool kicks.
9 Kadtong nagalakat sa pagkamatul-id nagalakat sa kasigurohan; Apan kadtong nagamasukihon sa iyang mga dalan mahibaloan.
Whoever is walking in integrity walks confidently, And whoever is perverting his ways is known.
10 Kadtong nagapangilo sa mata nagahatag ug kasubo; Apan ang usa ka buang-buang nga witwitan mahulog sa kagul-anan.
Whoever is winking the eye gives grief, And a talkative fool kicks.
11 Ang baba sa matarung maoy usa ka tuburan sa kinabuhi; Apan ang pagpanlupig nagatabon sa baba sa dautan.
A fountain of life [is] the mouth of the righteous, And the mouth of the wicked covers violence.
12 Ang pagdumot nagapapukaw sa mga kasamok; Apan ang gugma nagatabon sa tanang mga kalapasan.
Hatred awakens contentions, And love covers over all transgressions.
13 Diha sa mga ngabil niadtong adunay panimuot hikaplagan ang kaalam: Apan ang usa ka bunal alang sa likod niadtong walay pagsabut.
Wisdom is found in the lips of the intelligent, And a rod [is] for the back of him who is lacking understanding.
14 Ang mga tawong manggialamon nagatigum ug kahibalo; Apan ang baba sa buang-buang mao ang usa ka pagkalaglag karon.
The wise lay up knowledge, and the mouth of a fool [is] near ruin.
15 Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang malig-on nga ciudad; Ang pagkalaglag sa mga kabus mao ang ilang pagkakabus.
The wealth of the rich [is] his strong city, The ruin of the poor [is] their poverty.
16 Ang pagpamoo sa tawong matarung nagapadulong ngadto sa kinabuhi; Ang abut sa tawong dautan, ngadto sa pagpakasala.
The wage of the righteous [is] for life, The increase of the wicked for sin.
17 Anaa sa dalan sa kinabuhi kadtong mamati sa pagbadlong; Apan kadtong nagasalikway sa pagbadlong anaa sa kasaypanan.
A traveler to life [is] he who is keeping instruction, And whoever is forsaking rebuke is erring.
18 Kadtong nagatago sa pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil; Ug kadtong nagapamulong us usa ka butang-butang maoy usa ka buang.
Whoever is covering hatred with lying lips, And whoever is bringing out an evil report is a fool.
19 Diha sa daghang mga pulong dili mawad-an sa kalapasan; Apan kadtong nagapugong sa iyang mga ngabil nagabuhat sa manggialamon gayud.
In the abundance of words transgression does not cease, And whoever is restraining his lips [is] wise.
20 Ang dila sa tawong matarung ingon sa piniling salapi: Ang kasingkasing sa tawong dautan diyutay ra ug bili.
The tongue of the righteous [is] chosen silver, The heart of the wicked—as a little thing.
21 Ang mga ngabil sa matarung magapakaon ug daghan; Apan ang buang-buang mamatay tungod sa pagkakulang ug salabutan,
The lips of the righteous delight many, And fools die for lack of heart.
22 Ang panalangin ni Jehova, nagapadato kini; Ug siya wala magadugang ug kasubo niana.
The blessing of YHWH—it makes rich, And He adds no grief with it.
23 Maoy usa ka lingaw-lingaw sa usa ka buang ang pagbuhat ug kadautan; Ug maingon niini ang kaalam alang sa usa ka tawo nga masinabuton,
To execute inventions [is] as play to a fool, And wisdom to a man of understanding.
24 Ang kahadlok sa tawong dautan, kini modangat sa ibabaw niya; Ug ang tinguha sa tawong matarung igatugot man.
The feared thing of the wicked meets him, And the desire of the righteous is given.
25 Sa paglabay sa alimpulos ang dautan mahanaw; Apan ang matarung maoy usa ka patukoranan nga walay katapusan.
As the passing by of a windstorm, So the wicked is not, And the righteous is a perpetual foundation.
26 Maingon sa suka nga alang sa mga ngipon, ug sa aso nga alang sa mga mata, Mao man usab ang tapulan alang niadtong nagasugo kaniya.
As vinegar to the teeth, And as smoke to the eyes, So [is] the slothful to those sending him.
27 Ang pagkahadlok kang Jehova nagapalugway sa mga adlaw; Apan ang mga tuig sa dautan pagahamub-on.
The fear of YHWH adds days, And the years of the wicked are shortened.
28 Ang paglaum sa matarung mao ang kalipay; Apan ang gipaabut niadtong dautan mawagtang.
The hope of the righteous [is] joyful, And the expectation of the wicked perishes.
29 Ang dalan ni Jehova maoy usa ka malig-ong salipdanan sa tawong matul-id; Apan kini maoy usa ka pagkalaglag sa mga mamumuhat sa kasal-anan.
The way of YHWH [is] strength to the perfect, And ruin to workers of iniquity.
30 Ang matarung dili gayud matarug; Apan ang dautan dili magadayon sa yuta.
The righteous is not moved for all time, And the wicked do not inhabit the earth.
31 Ang baba sa matarung magabunga ug kaalam; Apan ang dila nga masukihon pagaputlon.
The mouth of the righteous utters wisdom, And the tongue of contrariness is cut out.
32 Ang mga ngabil sa matarung mahibalo sa angay nga pagadawaton; Apan ang baba sa dautan nagapamulong sa pagkamasukihon.
The lips of the righteous know a pleasing thing, And the mouth of the wicked perverseness!
