Numerus 23

1 Ug si Balaam miingon kang Balac: Tukoran mo ako dinhi ug pito ka halaran, ug tagan-an mo ako dinhi ug pito ka lakeng vaca ug pito ka lakeng carnero.

Balaam said to King Balak, “Build seven altars for me here. Then kill seven young bulls and seven rams [for a sacrifice].”

2 Ug si Balac nagbuhat sumala sa giingon ni Balaam; ug si Balac ug si Balaam nanaghalad sa ibabaw sa tagsatagsa ka halaran ug usa ka lakeng vaca ug usa ka lakeng carnero.

So Balak did that. And then he and Balaam each burned a young bull and a ram [as a sacrifice] on each altar.

3 Ug si Balaam miingon kang Balac: Tumindog ka haduol sa imong halad-nga-sinunog, ug ako moadto: basin na lamang si Jehova moanhi sa pagpakighibalag kanako; ug bisan unsa nga iyang igapakita kanako, ako magatug-an kanimo. Ug siya miadto sa usa ka kal-anan nga bukid.

Then Balaam said to Balak, “You stand here close to your burned offerings, and I will go and ask Yahweh if he has something else to tell me. Then I will tell you what he says to me.” Then Balaam went by himself to the top of a hill,

4 Ug ang Dios nakighibalag kang Balaam: ug siya miingon kaniya: Ako nag-andam ug pito ka halaran, ug ako naghalad ug usa ka lakeng vaca ug usa ka lakeng carnero sa ibabaw sa tagsatagsa ka halaran.

and God appeared to him there. Balaam said to him, “We have built seven altars, and I have killed and burned a young bull and a ram [as a sacrifice to you] on each altar.”

5 Ug si Jehova nagbutang ug pulong diha sa baba ni Balaam, ug miingon: Bumalik ka ngadto kang Balac, ug mao kini ang igasulti mo.

Then Yahweh gave Balaam a message to give to King Balak. Then he said, “Go back and tell him what I told you.”

6 Ug siya mibalik ngadto kaniya, ug, ania karon, siya nagatindog haduol sa iyang halad-nga-sinunog, siya, ug ang tanang mga principe sa Moab.

When Balaam returned to Balak, Balak was standing with the leaders from Moab beside the offerings he had burned [on the altar].

7 Ug siya migamit sa iyang sambingay, ug miingon: Gikan sa Aram si Balac nagdala kanako, Ang hari sa Moab gikan sa mga kabukiran sa Sidlakan: Umari ka, hagita ang Israel

This is the message that Balaam told them: “Balak, the King of Moab, summoned me to come here from Syria; he brought me here from the hills at the eastern side of Syria. He said, ‘Come and curse the descendants of Jacob for me, saying that bad things will happen to these Israeli people!’

8 Unsaon ko pagtunglo, kadtong wala pagtungloha sa Dios? Ug unsaon ko paghagit sa kasuko, niadtong wala paghagita ni Jehova?

But (how can I curse people whom God has not cursed?/I certainly cannot curse people whom God has not cursed!) [RHQ] (How can I condemn people whom Yahweh has not condemned?/I cannot condemn people whom Yahweh has not condemned!) [RHQ]

9 Kay gikan sa kinatumyan sa mga kapangpangan ako nakakita kaniya, Ug gikan sa mga kabungtoran ako nakatan-aw kaniya Ania karon, kana maoy usa ka katawohan nga nagpuyo nga naginusara, Ug dili pagaisipon uban sa mga nasud.

I have seen them from the tops of the rocky peaks. I see that they are a group of people who live by themselves; they have separated themselves from other nations.

10 Kinsa ba ang makaisip sa abug ni Jacob, Kun mag-isip sa ikaupat ka bahin sa Israel? Tugoti ako nga mamatay sa kamatayon sa matarung, Ug himoa nga ang akong katapusan mahisama sa iya!

(Who can count the descendants of Jacob; they are as numerous as particles of (dust/dirt)?/No one can count the descendants of Jacob; they are as numerous as particles of (dust/dirt)!) [RHQ] (Who can count even a quarter of the Israeli people?/No one can count even a quarter of the Israeli people!) [RHQ] I wish/hope that I will die like righteous people die; I hope that I will die [peacefully] like they will die.”

11 Ug si Balac miingon kang Balaam: Unsa ang imong gibuhat kanako? Ako nagkuha kanimo aron sa pagtunglo sa akong mga kaaway, ug, ania karon, ikaw nagpanalangin kanila gayud.

Then Balak said, “What have you done to me [RHQ]? I brought you here to curse my enemies, but instead you have (blessed them/asked Yahweh to bless them)!”

12 Ug siya mitubag ug miingon: Kinahanglan ba nga dili ako magatagad sa pagsulti niadtong gibutang ni Jehova sa akong baba?

But Balaam replied, “I can [RHQ] say only what Yahweh tells me to say. I cannot say anything else.”

13 Ug si Balac miingon kaniya: Umari ka, ako nagapangliyupo kanimo, uban kanako ngadto sa laing dapit, nga gikan didto ikaw makakita kanila; ikaw makakita lamang sa kinatapusang bahin nila, ug dili ka makakita kanilang tanan: ug itunglo ako kanila gikan didto.

Then King Balak told Balaam, “Come with me to another place. There you will see only part of the Israeli people, and you will be able to curse those people for me.”

14 Ug siya nagdala kaniya ngadto sa kaumahan sa Sophim, ngadto sa kinatumyan sa Pisga, ug nagtukod didto ug pito ka halaran, ug naghalad ug usa ka lakeng vaca ug usa ka lakeng carnero sa ibabaw sa tagsatagsa ka halaran.

So Balak took Balaam to a field on the top of Pisgah [Mountain]. There, again he built seven altars and offered a young bull and a ram [as a sacrifice] on each altar.

15 Ug siya miingon kang Balac: Tumindog ka dinhi haduol sa imong halad-nga-sinunog, samtang ako makighibalag kang Jehova didto sa unahan.

Then Balaam said to the king, “Stand here close to your burned offerings, while I go and talk with Yahweh.”

16 Ug si Jehova nakighibalag kang Balaam, ug nagbutang ug pulong diha sa baba niya, ug miingon: Bumalik ka ngadto kang Balac, ug mao kini ang imong igasulti.

So Balaam did that, and Yahweh appeared to Balaam again and gave him another message. Then he said, “Go back to Balak and tell him that message.”

17 Ug siya midangat ngadto kaniya, ug, ania karon, siya nagatindog haduol sa iyang halad-nga-sinunog, ug ang mga principe sa Moab uban kaniya. Ug si Balac miingon kaniya: Unsa ang gipamulong ni Jehova?

So Balaam returned to where the king and the leaders from Moab were standing, next to the altar where Balak had burned the sacrifices. Balak asked him, “What did Yahweh say?”

18 Ug siya migamit sa iyang sambingay, ug miingon: Tumindog ka, Balac, ug magpatalinghug; Patalinghugi ako, ikaw anak nga lalake ni Zippor;

Then Balaam told him this message: “Balak, listen carefully; hear what I have to say, you son of Zippor [DOU]!

19 Ang Dios dili usa ka tawo, nga siya magbakak; Ni anak sa tawo, nga siya magahinulsol; Siya nagsulti, ug dili ba siya magabuhat niana? Kun siya nakapamulong, ug dili niya kana pagatumanon?

God is not a human being. Humans lie, but God never lies. He never changes his mind/thoughts, as humans do. Whatever he has said that he will do, he does.

20 Ania karon, ako nakadawat ug sugo sa pagpanalangin: Ug siya nagpanalangin, ug ako dili makausab niana.

He commanded me [to request him] to bless [the Israelis], So he has blessed them, and I cannot change that.

21 Siya wala makakita ug kadautan diha kang Jacob; Ni nakakaplag siya ug pagkamasupilon diha sa Israel: Si Jehova nga iyang Dios nagauban kaniya; Ug ang singgit sa usa ka hari anaa sa taliwala nila.

Yahweh their God is with/helping them; they have declared that he is their true king. So the descendants of Jacob will not be harmed; they will not have any troubles [DOU].

22 Ang Dios maoy nagdala kanila gikan sa Egipto; Siya may kusog nga ingon sa vaca nga ihalas.

God brought them out of Egypt [where they were slaves]; he is as strong as a wild ox.

23 Sa pagkamatuod walay pagdiwata uban kang Jacob; Ni adunay pagpanagna nga malimbungon uban sa Israel: Karon igaingon mahitungod kang Jacob ug sa Israel, Unsa ba ang nabuhat sa Dios!

When people curse [PRS] the descendants of Jacob, they will not be harmed; when people work sorcery on them, it will have no power. So now people will say about the descendants of Jacob, ‘God has done wonderful things for the Israelis!’

24 Ania karon, ang katawohan nanindog ingon sa usa ka leon nga baye, Ug ingon sa usa ka leon mituyhakaw siya sa iyang kaugalingn: Ug siya dili mohigda hangtud nga siya makakaon sa tukbonon, Ug makainum sa dugo sa mga gipamatay.

They are very strong, like lionesses that are ready to attack [other animals]; they stand firm like lions. The lions refuse to rest until they have [killed and] eaten their prey, and drunk the blood of the animals they slaughtered.”

25 Ug si Balac miingon kang Balaam: Ayaw gayud sila pagtungloha, ni magpanalangin ka gayud kanila.

Then Balak said to Balaam, “If you will not curse them, then [I certainly] do not [want you to] bless them!”

26 Apan si Balaam mitubag ug miingon kang Balac: Wala ba ako magsugilon kanimo, nga nagaingon: Ang tanan nga gipamulong ni Jehova, kana kinahanglan akong pagabuhaton?

But Balaam replied, “I told you that I must do only what Yahweh tells me to do!”

27 Ug si Balac miingon kang Balaam: Umari ka karon, ko magadala kanimo ngadto sa laing dapit; basin pa lamang kini magapahimuot sa Dios nga ikaw magatunglo kanila tungod kanako gikan didto.

Then King Balak said to Balaam, “Come with me; I will take you to another place. Perhaps it will please God to allow you to curse them from that place.”

28 Ug si Balac nagdala kang Balaam ngadto sa kinatumyan sa Peor, nga nagaambo ngadto sa kamingawan.

So Balak took Balaam to the top of Peor [Mountain] where they could look down [and see the Israelis in] the desert.

29 Ug si Balaam miingon kang Balac: Tukuri ako dinhi ug pito ka halaran, ug andami ako dinhi ug pito ka lakeng vaca ug pito ka lakeng carnero.

Balaam again told Balak, “Build me seven altars again and kill seven young bulls and seven rams [for a sacrifice].”

30 Ug si Balac naghimo sumala sa giingon ni Balaam, ug naghalad ug usa ka lakeng vaca ug usa ka lakeng carnero sa ibabaw sa tagsatagsa ka halaran.

So Balak did what Balaam told him to do. He burned a young bull and a ram on each altar as sacrifices.