Numerus 16
1 Karon si Core, ang anak nga lalake ni Isar, ang anak nga lalake ni Coath, ang anak nga lalake ni Levi, kauban ni Dathan ug ni Abiram, ang mga anak nga lalake ni Eliab, ug ni On, ang anak nga lalake ni Pelet, sa mga anak nga lalake ni Ruben, nagkuha ug mga tawo:
One day Korah, who was the son of Izhar and a descendant of Levi’s son Kohath, conspired with Dathan and Abiram, who were the sons of Eliab, and On, who was the son of Peleth. Those three men were from the tribe of Reuben.
2 Ug sila mingtindog sa atubangan ni Moises uban sa pipila ka mga anak sa Israel, duruha ka gatus ug kalim-an ka mga principe sa katilingban, mga gitawag sa katilingban, mga tawo nga bantugan;
Korah and those other three men incited 250 other people who were leaders among the Israeli people to join them in rebelling against Moses/me.
3 Ug nanaghiusa sila sa pagtingub sa pagbatok kang Moises, ug sa pagbatok kang Aaron, ug ming-ingon kanila: Hilabihan ang gahum nga inyong gikuha alang sa inyong kaugalingon, sa natan-aw ninyo nga ang tibook nga katilingban balaan, tagsatagsa kanila, ug si Jehova anaa sa ilang taliwala: busa, ngano nga nagapahataas kamo sa inyong kaugalingon ibabaw sa katilingban ni Jehova?
They came together to criticize Aaron and Moses/me. They said to them/us, “You two are using more [authority] than you should! Yahweh has set apart all of us Israeli people, and he is with/helping all of us. So why do you act as though you are more important than the rest of us people who belong to Yahweh [RHQ]?”
4 Ug sa diha nga nabati kini ni Moises, mihapa siya:
When Moses/I heard what they were saying, he/I prostrated himself/myself on the ground.
5 Ug misulti siya kang Core, ug sa tanan niyang ginsakpan, nga nagaingon: Sa pagkabuntag si Jehova magapahayag kong kinsa ang mga iya, ug kong kinsa ang balaan, ug magaaghat kaniya sa pagpahaduol ngadto kaniya: bisan siya nga iyang pagapilion igapahiduol siya ngadto kaniya.
Then he/I said to Korah and those [Israeli leaders] who were with Korah, “Tomorrow morning Yahweh will show us whom he has chosen to be his [priest], and who is holy and allowed to come near to him. Yahweh will permit [only] those whom he chooses to come into his presence.
6 Kini inyong pagabuhaton: Magkuha kamo ug mga incensario, si Core, ug ang tanan niya nga ginsakupan;
So Korah, tomorrow you and those who are with you must prepare your pans to burn incense.
7 Ug butangan ninyo ug kalayo kini, ug butangan ninyo ug incienso sa ibabaw niini sa atubangan ni Jehova sa pagkaugma: ug mamao kini, nga ang tawo nga ginapili ni Jehova, siya mabalaan: hilabihan ang gahum nga inyong gikuha alang sa inyong kaugalingon, kamong mga anak nga lalake ni Levi.
Then you must light a fire in them and burn the incense in the presence of Yahweh. Then we will see which one of us Yahweh has chosen to be his holy servant. It is you men who are descendants of Levi who are trying to use more [authority] than you should!”
8 Ug si Moises miingon kang Core: Patalinghugi karon, kamong mga anak nga lalake ni Levi:
Then Moses/I spoke again to Korah. He/I said, “You men who are descendants of Levi, listen to me!
9 Ingon nga daw diyutay kini nga butang alang kaninyo, nga ang Dios sa Israel nga nagagahin kaninyo gikan sa katilingban sa Israel, sa pagdala kaninyo haduol ngadto kaniya, sa pagbuhat sa pag-alagad sa tabernaculo ni Jehova, ug sa pagbarog sa atubangan sa katilingban sa pag-alagad kanila;
The God of us Israelis has chosen all of you to be close to him in order that you can work for him at his Sacred Tent and serve the people. (Is that unimportant/Does that mean nothing) to you [RHQ]?
10 Ug nga siya nagdala kanimo sa haduol, ug ang tanan mong mga igsoon, ang mga anak nga lalake ni Levi uban kanimo? ug nagtinguha usab kamo sa pagka-sacerdote?
Yahweh has brought you, [Korah], and your fellow descendants of Levi, near to himself. Now are you demanding to become priests also?
11 Busa, ikaw ug ang tanan mong ginsakupan nanaghiusa sa pagtingub batok kang Jehova: ug si Aaron, unsa ba siya nga nagabagulbol man kamo batok kaniya?
It is really Yahweh against whom you and your fellow descendants of Levi are rebelling. Aaron is not the one about whom you are really complaining [RHQ].”
12 Ug si Moises nagpasugo sa pagtawag kang Dathan ug kang Abiram, ang mga anak nga lalake ni Eliab: ug sila ming-ingon: Dili kami mangadto.
Then Moses/I summoned Dathan and Abiram, but [they refused to come]. They [sent a message] saying, “We will not come to you!
13 Diyutay ba lamang kini nga butang nga gidala mo kami gikan sa usa ka yuta nga nagapaagay sa gatas ug dugos, aron sa pagpatay kanamo didto sa kamingawan, kondili nga magahimo ka sa imong kaugalingon nga principe ibabaw namo?
You brought us out of Egypt, which was a very fertile [IDM] land, in order to cause us to die here in this desert. That was bad. But now you are also trying to boss us [RHQ], and that is worse.
14 Labut pa niini, ikaw wala magdala kanamo ngadto sa yuta nga nagapaagay sa gatas ug dugos, ni magahatag kanamo ug panulondon sa kaumahan ug sa kaparrasan: pagaluskon mo ba ang mga mata niining mga tawohana? Dili kami mangadto.
You have not given us a new land to live in, a land that has good fields and vineyards. You are only trying to [RHQ] trick these people. So we will not come to you.”
15 Ug hilabihan nga kasuko ni Moises ug miingon kang Jehova: Dili ka unta magatan-aw sa ilang halad: walay usa ka asno nga gikuha ko gikan kanila, ni makadaut ako sa usa kanila.
Then Moses/I became very angry. He/I said to Yahweh, “Do not accept the grain offerings that they have brought. I have not taken anything from them, not even one donkey, and I have never done anything wrong to them, [so they have no reason to complain about me].”
16 Ug si Moises miingon kang Core: Kinahanglan nga ikaw ug ang tanan nimong ginsakupan moduol sa atubangan ni Jehova, ikaw, ug silang tanan, ug si Aaron, sa pagkaugma:
Then Moses/I said to Korah, “You and all those who are with you must come here tomorrow and stand in front of Yahweh. Aaron will also be here.
17 Ug ang tagsatagsa magkuha sa iyang incensario, ug butangan kini ug incienso, ug dad-on sa tagsatagsa ang iyang incensario sa atubangan ni Jehova, duruha ka gatus ug kalim-an ka mga incensario; ikaw usab, ug si Aaron, ang tagsatagsa sa iyang incensario.
You and all the 250 men who are with you must each take a pan in which to burn incense, and put incense in it, to [burn it to be] an offering to Yahweh. Aaron will do the same thing.”
18 Ug ang tagsatagsa mikuha sa iyang incensario, ug gibutangan nila kini ug kalayo, ug gibutangan ug incienso sa ibabaw niini, ug nanagbarog sa pultahan sa balong-balong nga pagatiguman kauban ni Moises ug ni Aaron.
So [the next day] each of those men got a pan to burn incense. They put in it incense and hot coals to light it, and then they all stood at the entrance of the Sacred Tent with Aaron and Moses/me.
19 Ug si Core mitigum sa tibook nga katilingban batok kanila nga didto sa pultahan sa balong-balong nga pagatiguman: ug ang himaya ni Jehova mipakita sa tibook nga katilingban.
Then Korah summoned all the people who supported him and who were against Moses/me, and they also gathered at the entrance of the tent. Then the glory of Yahweh appeared to all of them/us,
20 Ug si Jehova misulti kang Moises ug kang Aaron, nga nagaingon:
and Yahweh said to Aaron and Moses/me,
21 Pahalayo kamo gikan sa kinataliwad-an niining katilingban, aron nga pagaut-uton ko sila sa dili madugay.
“Get away from all these people, in order that I can get rid of them immediately!”
22 Ug sila minghapa, ug nanag-ingon: Oh Dios, ang Dios sa mga espiritu sa tanan nga unod, makasala ba ang usa ka tawo, ug maligutgut ba ikaw sa tibook nga katilingban?
But Aaron and Moses/I prostrated themselves/ourselves on the ground. We pleaded with Yahweh, saying, “God, you are the one who caused all these people to live [MTY]. Only one of these men has sinned; so, (is it right for you to be angry with all the people?/it is not right for you to be angry with all the people!) [RHQ]”
23 Ug si Jehova misulti kang Moises, nga nagaingon:
Yahweh said to Moses/me,
24 Isulti sa tibook nga katilingban, sa pag-ingon: Pahalayo kamo gikan sa inyong paglibut sa tabernaculo ni Core, ni Dathan, ug ni Abiram.
“[Okay], but tell all the people to get away from the tents of Korah, Dathan, and Abiram.”
25 Ug si Moises mitindog ug miadto kang Dathan ug kang Abiram; ug ang mga anciano sa Israel mingsunod kaniya.
So Moses/I stood up and went to the tents of Dathan and Abiram. The Israeli leaders followed him/me.
26 Ug siya misulti sa tibook nga katilingban, sa pag-ingon: Pahawa, nangaliyupo ako kanimo, gikan sa mga balong-balong niining mga tawong dautan, ug dili kamo maghikap sa bisan unsa nga butang nga ila, aron dili kamo maut-ut diha sa tanan nilang kasalanan.
He/I told the people, “Get away from the tents of these wicked men, and do not touch anything that belongs to them! If you touch anything, you will die because of their sins!”
27 Busa nanagpanindog sila gikan sa tabernaculo ni Core, ni Dathan, ug ni Abiram, sa tagsatagsa ka kiliran: ug si Dathan ug si Abiram minggula, ug mingbarog sa pultahan sa ilang mga balong-balong, ug ang ilang mga asawa, ug ang ilang mga anak nga lalake, ug ang ilang mga kabataan.
So all the people moved away from the tents of Korah, Dathan, and Abiram. Dathan and Abiram came out of their tents with their wives and children and babies, and stood at the entrances of their tents.
28 Ug si Moises miingon: Niini maila ninyo nga si Jehova nagsugo kanako aron magabuhat ako niining mga butanga; kay wala ko buhata kini gikan sa akong kaugalingong hunahuna.
Then Moses/I said, “I was not the one who decided to do all these things that I have done. It was Yahweh who [chose me and] sent me to do them. And now he will prove that to you.
29 Kong kining mga tawohana mangamatay sa kamatayon sa tanang tawo, o kong sila pagadu-awon sa samang kaagi sa tanang mga tawo, sa ingon niana si Jehova wala magsugo kanako.
If these men die in a normal way, then it will be clear that Yahweh did not choose me.
30 Apan kong si Jehova magabuhat ug usa ka bag-ong butang, ug ang yuta magabuka sa iyang baba, ug magalamoy kanila uban ang tanang mga butang nila, ug sila manganaug nga buhi ngadto sa Sheol; unya kamo mangasayud nga kining mga tawohana nanagtamay kang Jehova. (Sheol h7585)
But if Yahweh does something that has never happened before, if he causes the ground [that is under their feet] to open up and swallow these men [and their families] and all their possessions, and they fall into the opening and are buried while they are still alive, then you will know that these men have insulted Yahweh.” (Sheol h7585)
31 Ug nahatabo sa pagkahuman niya pagsulti niining tanang mga pulong, nga nabuka ang yuta nga diha sa ilalum nila:
As soon as Moses/I said this, the ground split open beneath those men.
32 Ug mibuka ang yuta sa iyang baba ug milamoy kanila, ug sa ilang mga panimalay, ug sa tanan nga tawo nga iya ni Core, ug sa tanan nilang mga butang.
It swallowed them and their families and all those who were standing there with Korah and all of their possessions.
33 Busa sila, ug ang tanang mga butang nga ila, nanganaug nga buhi ngadto sa Sheol; ug mitabon ang yuta kanila, ug nangahanaw sila gikan sa kinataliwad-an sa katilingban. (Sheol h7585)
They fell into the opening in the ground while they were still alive, and all their possessions fell into the opening also. They disappeared, and the ground closed back up again. (Sheol h7585)
34 Ug ang tibook nga Israel nga diha sa libut nila, nanagpangalagiw sa pagpakabati sa singgit nila: kay sila nanag-ingon: Tingali unya magalamoy kanamo ang yuta.
They screamed as they fell, and all the people who were standing nearby heard them scream. The people [were terrified and] cried out as they ran away, saying, “[We do not want] the ground to swallow us also!”
35 Ug migula ang kalayo gikan kang Jehova, ug milamoy sa duruha ka gatus ug kalim-an ka tawo nga nanaghalad sa incienso.
And then a fire from Yahweh came down [from the sky] and burned up the 250 men who were burning the incense!
36 Ug si Jehova misulti kang Moises, nga nagaingon:
Then Yahweh said to Moses/me,
37 Isulti mo kang Eleazar, ang anak nga lalake ni Aaron, ang sacerdote, nga panguhaon niya ang mga incensario gikan sa taliwala sa nasunogan, ug igakatag mo ang kalayo ngadto sa unahan; kay sila balaan,
“Tell Aaron’s son Eleazar to take the pans that had incense in them away from the fire and to scatter the burning coals. The pans that those men [were carrying] are (holy/dedicated to me) [because they burned incense to me in them].
38 Bisan ang mga incensario niining mga makasasala batok sa ilang mga kinabuhi; ug sila mahimo nga mga sinalsal nga galamiton alang sa usa ka tabon sa halaran: kay ilang gihalad sila sa atubangan ni Jehova; sa ingon niana mga balaan sila; ug sila mamahimo nga ilhanan alang sa mga anak sa Israel.
Those men have now died because of their sin; so [Eleazar must] take their pans and hammer the metal to make it become very thin. He must make a covering for the altar with that metal. Those pans were used to offer incense to me, so they are (holy/dedicated to me). [What happened to] those pans will now warn the Israeli people.”
39 Ug si Eleazar ang sacerdote mikuha sa mga tumbaga nga incensario, nga gihalaran sa mga nangasunog; ug ilang gisalsal kini alang sa usa ka tabon sa halaran,
So Eleazar the priest collected the 250 pans for burning incense that had been used by the men who died in the fire. He hammered the pans very thin to make a covering for the altar, as Yahweh told Moses/me should be done.
40 Aron mahimong handumanan alang sa mga anak sa Israel, nga sa katapusan walay bisan kinsa nga dumuloong, nga dili sa kaliwatan ni Aaron, nga magaduol sa paghalad ug incienso sa atubangan ni Jehova; aron siya dili mahasama kang Core, ug sa iyang ginsakupan: ingon sa gisulti ni Jehova kanila pinaagi kang Moises.
That warned the Israeli people that only those who were descendants of Aaron were permitted to burn incense for an offering to Yahweh. If anyone else did that, the same thing that happened to Korah and those who were with him would happen to them.
41 Apan sa pagkaugma ang tibook nga katilingban sa mga anak sa Israel mingbagulbol batok kang Moises ug kang Aaron, nga nanag-ingon: Gipatay ninyo ang katawohan ni Jehova.
But the following morning, all the Israeli people started to complain against Aaron and Moses/me, saying “You have killed many people who belonged to Yahweh!”
42 Ug nahatabo kini nga sa pagkatigum sa katilingban batok kang Moises ug batok kang Aaron, nga mingtan-aw sila patunong sa balong-balong nga pagatiguman: ug, ania karon, ang panganod mitabon niini, ug ang himaya ni Jehova mipakita.
When all the people gathered together to protest about what Aaron and Moses/I had done, they looked at the Sacred Tent and saw that the sacred cloud had covered it, and the glory of Yahweh had appeared.
43 Ug si Moises ug si Aaron nangadto dapit sa atubangan sa balong-balong nga pagatiguman.
Aaron and Moses/I went and stood in front of the Sacred Tent.
44 Ug si Jehova misulti kang Moises, nga nagaingon:
Then Yahweh said to Moses/me,
45 Pahalayo kamo gikan sa kinataliwad-an niining katilingban, aron pagaut-uton ko sila sa usa ka pagpamilok. Ug minghapa sila.
“Get away from these people, in order that I can get rid of them immediately [without injuring you two]!” But Aaron and Moses/I prostrated themselves/ourselves on the ground [and prayed].
46 Ug miingon si Moises kang Aaron: Kuhaa ang imong incensario, ug butangan mo kini ug kalayo nga gikan sa halaran, butangan mo ug incienso ang ibabaw niini; ug dad-a sa pagdali ngadto sa katilingban, ug pagbuhat ug pagtabon-sa-sala alang kanila: kay adunay kaligutgut nga migula gikan kang Jehova; ang hampak misugod na.
Moses/I said to Aaron, “Quickly take another pan and put in it some burning/hot coals from the altar. Put incense in the pan, and carry it out among the people to atone for the sins of the people. Yahweh is very angry with them, and [I know that] a (severe plague/bad sickness) has already started among them.”
47 Ug gikuha ni Aaron ang incensario, ingon sa gisulti ni Moises, ug midalagan ngadto sa taliwala sa katilingban; ug, ania karon, ang hampak misugod na sa taliwala sa katawohan; ug gibutang niya ang incienso ug nagbuhat ug pagtabon-sa-sala alang sa katawohan.
So Aaron did what Moses/I told him. He took the burning incense out among the people. The plague had already started to strike the people, but Aaron continued to burn the incense so that God would forgive them for the sins they had committed.
48 Ug mibarog siya sa kinataliwad-an sa mga minatay ug sa mga buhi; ug ang hampak mihunong
He stood between the people who had already died and those who were still alive, and then the plague stopped.
49 Karon kadtong mga nangamatay pinaagi sa hampak may napulo ug upat ka libo ug pito ka gatus, labut pa sa mga nangamatay tungod sa hitabo kang Core.
But 14,700 people had already died from that plague/sickness, in addition to the people who died with Korah.
50 Ug mibalik si Aaron ngadto kang Moises nga didto sa pultahan sa balong-balong nga pagatiguman: ug ang kamatay mihunong.
Then after the plague had ended, Aaron and Moses/I returned to the entrance of the Sacred Tent.
