Nehemias 13

1 Niadtong adlawa ilang gibasa ang basahon ni Moises diha sa katiguman sa katawohan; ug may nakaplagan nga nahisulat, nga usa ka Amonhanon ug usa ka Moabnon dili na gayud makasulod sa katilingban sa Dios sa walay katapusan.

On that day, when someone read to the people parts of the laws [that God gave] to Moses, they read where it was written that no one from the Ammon people-group or the Moab people-group was ever to be allowed to be with God’s people while they were gathered together [to worship].

2 Tungod kay wala nila tagboa ang mga anak sa Israel sa tinapay, ug tubig, apan mingsuhol kang Balaam batok kanila, aron sa pagtunglo kanila: bisan pa niana ang among Dios miilis sa pagtunglo ngadto sa usa ka panalangin.

The reason for that was that the people of Ammon and the people of Moab did not give/sell any food or water to the Israelis [while the Israelis were going through their areas after they left Egypt]. Instead, the people of Ammon and Moab paid money to Balaam in order that he would curse the Israelis. But God commanded Balaam to bless the people, not to curse them.

3 Ug nahitabo, sa nadunggan nila ang Kasugoan, nga ilang gibulag gikan sa Israel ang tanang nagkasagol nga panon sa katawohan.

So when the people heard these laws [being read to them], they sent away all the people whose ancestors had come from other countries.

4 Karon sa wala pa kini, si Eliasib, ang sacerdote nga gitudlo sa pag-atiman sa mga lawak sa balay sa among Dios, nga may pakighiusa kang Tobias,

Previously, Eliashib the priest had been appointed to be in charge of the storerooms in the temple. He was a relative of [our enemy] Tobiah.

5 Nakaandam alang kaniya ug usa ka dakung lawak, diin kaniadto ilang gibutang ang mga halad-nga-kalan-on, ang incienso, ug ang mga sudlanan, ug ang mga ikapulo sa trigo, ang bagong vino, ug ang lana, nga gihatag pinaagi sa mga sugo sa mga Levihanon, ug sa mga mag-aawit, ug sa mga magbalantay sa pultahan; ug sa mga halad-nga-binayaw alang sa mga sacerdote.

He allowed Tobiah to use a large room in which they had previously stored the grain offerings and the incense, the equipment that is used in the temple, the offerings [that the people had brought] for the priests, and the tithes of grain and wine and [olive] oil that [God] had commanded the people to bring to the [other] descendants of Levi, and to the temple musicians, and to the temple guards.

6 Apan sa tanan niining mga panahona ako wala didto sa Jerusalem; kay sa ikakatloan ug duha ka tuig ni Artajerjes nga hari sa Babilonia miadto ako sa hari; ug sa tapus ang pipila ka mga adlaw misanghid ako sa hari.

While [Tobias was using that room], I was not in Jerusalem, because in the 32nd year that Artaxerxes was the king of Babylonia, I went back there to report to him. After a while I requested the king to allow me to return to Jerusalem, [and he allowed me to go].

7 Ug ako miadto sa Jerusalem, ug nakahibalo sa kadautan nga gihimo ni Eliasib alang kang Tobias, sa pag-andam kaniya ug usa ka lawak diha sa mga sawang sa balay sa Dios.

When I arrived in Jerusalem, I found out that Eliashib had done an evil thing by allowing Tobiah to use a room in God’s temple.

8 Ug kini nakahatag kanako sa hilabihang kapungot: busa akong gipanalibay sa gawas ang tanang mga butang sa balay ni Tobias gikan sa lawak.

I became very angry, and I threw out of that room everything that belonged to Tobiah.

9 Unya ako misugo, ug ilang gihinloan ang mga lawak: ug didto akong gidala pag-usab ang mga sudlanan sa balay sa Dios, lakip ang mga halad-nga-kalan-on ug ang mga incienso.

Then I commanded [that they perform a ritual] to make the rooms (pure/acceptable to God) again. And I also ordered that all the equipment used in the temple and all the grain offerings and incense should be put in that room again.

10 Ug nakita ko nga ang mga bahin sa mga Levihanon wala ihatag kanila; mao nga ang mga Levihanon ug ang mga mag-aawit, nga nanagbuhat sa bulohaton, nangalagiw ang tagsatagsa ngadto sa iyang uma

I also found out that the temple musicians and [other] descendants of Levi had left Jerusalem and returned to their fields/farms, because the Israeli people had not been bringing to them the food [that they needed].

11 Unya nakiglalis ako sa mga punoan ug miingon: Nganong gibiyaan ang balay sa Dios? Ug akong gitigum silang tanan sa tingub, ug gibutang sila sa ilang dapit.

So I rebuked the officials, saying to them, “(Why have you not taken care of the work in the temple?/It is disgraceful that you have not taken care of the work in the temple.)” [RHQ] So I brought the descendants of Levi and the musicians back to the temple, and told them to do their work there again.

12 Unya nagdala ang tibook Juda sa bahin nga ikapulo sa trigo, ug sa bag-ong vino, ug sa lana ngadto sa mga tipiganan sa bahandi.

Then all the people of Judah again started to bring to the temple storerooms their tithes of grain, wine, and [olive] oil.

13 Ug nagtudlo ako ug mga mamahandi nga mag-atiman sa mga tipiganan sa mga bahandi, si Selemias nga sacerdote, ug si Sadoc nga magsusulat, ug sa mga Levihanon, si Pedaias; ug sunod kanila si Hanan anak nga lalake ni Zaccur, anak nga lalake ni Mathanias; kay sila giisip nga matinumanon ug ang ilang katungdanan mao ang pagbahinbahin ngadto sa ilang mga kaigsoonan.

I appointed these men to be in charge of the storerooms: Shelemiah, who was a priest; Zadok, who knew the Jewish laws very well; and Pedaiah, a descendant of Levi. I appointed Hanan, who is the son of Zaccur and grandson of Mattaniah, to assist them. I knew that I could trust these men while they distributed those offerings to their fellow workers.

14 Hinumdumi ako, Oh Dios ko, mahitungod niini, ug ayaw pagpapasa ang akong mga maayong buhat nga akong nabuhat alang sa balay sa akong Dios, ug alang sa mga pagtuman niana.

My God, do not forget all these good things that I have faithfully done for your temple and for the work that is done there!

15 Niadtong mga adlawa ako nakakita didto sa Juda sa pipila ka mga tawo nga nagagiuk sa pug-anan sa vino sa adlaw nga igpapahulay, ug nanagdala ug mga hinugpong, ug nanagsangon sa mga asno; ingon man usab sa vino, parras, ug mga higuera, ug tanang nagkalainlaing palas-anon, nga ilang gidala ngadto sa Jerusalem sa adlaw nga igpapahulay: ug ako nagpamatuod batok kanila sa adlaw nga sila nagbaligya ug mga makaon.

During that time, I saw some people in Judea [who were working] on the Sabbath day. [Some were] pressing grapes [to make wine]. Others were putting grain, [bags of] wine, [baskets of] grapes, figs, and many [HYP] other things, on their donkeys and taking them into Jerusalem. I warned them that they should not sell things to the people of Judea on Sabbath days.

16 Didto namuyo usab ang mga tawo sa Tiro nga nagdala ug isda, ug tanang nagkalainlain nga mga baligya, ug gibaligya sulod sa adlaw nga igpapahulay ngadto sa anak sa Juda, ug Jerusalem.

I also saw some people from Tyre [city] who were living there in Jerusalem who were bringing fish and other things [into Jerusalem] to sell to the people of Judea on the Sabbath day.

17 Unya ako nakiglalis sa mga harianon sa Juda, ug miingon kanila: Unsang kadautan nga butang kining inyong gibuhat, ug gilapas ang adlaw nga igpapahulay?

So I rebuked the Jewish leaders and told them, “This is [RHQ] a very evil thing that you are doing! You are causing the Sabbath days to be unholy.

18 Wala ba magbuhat ang inyong mga amahan niana, ug wala ba ang atong Dios magdala niining kadautan sa ibabaw kanato ug niining ciudara? Ngani nga kamo magdala pa gayud ug daghang kaligutgut sa Israel tungod sa paglapas sa adlaw nga igpapahulay.

Your ancestors did [RHQ] things like that, so God punished them, and as a result, this city was destroyed! And now by causing the Sabbath day to be unholy, you are going to cause God to be angry with us Israeli people [and punish us] more!”

19 Ug nahitabo, nga sa misugod na ang kangitngit diha sa mga ganghaan sa Jerusalem sa wala pa ang adlaw nga igpapahulay, ako misugo nga ang mga pultahan takpan, ug misugo nga kini dili pagbuksan hangtud sa liwas sa adlaw nga igpapahulay: ug pipila sa akong mga alagad gibutang ko sa mga ganghaan, aron nga wala nay palas-anon nga pagadad-on sulod sa adlaw nga igpapahulay.

So I ordered that at (the beginning of every Sabbath day/every Friday evening) they should shut the gates of the city before it became dark. I also ordered that they should not open the gates until (the Sabbath day was ended [the next day]/Saturday evening). Then [each Sabbath day] I put some of my men at the gates, so they would make sure that nothing to sell was brought into the city on that day.

20 Busa ang mga magpapatigayon ug ang mga nagbaligya sa tanang nagkalainlaing mga baligya namaligya gawas sa Jerusalem sa nakausa kun sa nakaduha.

One or two times merchants [DOU] stayed outside of the city on (Friday night/[the night before the Sabbath day]).

21 Unya mitutol ako batok kanila, ug miingon kanila: Nganong nagpabilin kamo libut sa kuta? Kong buhaton ninyo kini pag-usab patilawon ko kamo. Sukad niadtong adlawa hangtud sa ubang panahon wala na sila bumalik sa adlaw nga igpapahulay.

I warned them, “It is useless [RHQ] for you to stay here outside the walls [on Friday night]! If you do this again, I will tell my men to arrest you!” So after that, they did not come on Sabbath days.

22 Ug akong gisugo ang mga Levihanon nga sila maghinlo sa ilang kaugalingon, ug nga sila manuol ug managbantay sa mga ganghaan aron sa pagbalaan sa adlaw nga igpapahulay. Hinumdumi kini alang kanako, Oh Dios ko, kini usab, ug luwasa ako tungod sa pagkadaku sa imong mahigugmaong-kalolot.

I also commanded the descendants of Levi to [perform the ritual to] purify themselves and to guard the city gates, to make sure that the Sabbath was kept holy [by not allowing merchants to enter it on Sabbath days]. My God, do not forget this also that I [have done for you]! And because of your faithfully loving me, allow me to continue to live [many more years]!

23 Niadtong mga adlawa nakita ko usab ang mga Judio nga nangasawa sa mga babaye sa Asdod, sa Ammon ug sa Moab:

During that time, I also found out that many of the Jewish men had married women from Ashdod [city], and from [the] Ammon and Moab [people-groups].

24 Ug ang ilang mga anak nagsulti sa katunga sa sinultihan sa Asdod, ug dili makasulti sa sinultihan sa mga Judio, kondili sumala sa sinultihan sa tagsatagsa ka katawohan.

The result was that half of their children spoke the language that people in Ashdod speak or some other language, and they didn’t know how to speak our language.

25 Ug ako nakiglalis kanila, ug nagtunglo kanila, ug gibunalan ko ang pipila kanila, gilarot ko ang ilang mga buhok, ug gipapanumpa ko sila tungod sa Dios sa pag-ingon: Dili kamo magpaasawa sa inyong mga anak nga babaye ngadto sa ilang mga anak nga lalake, ni ipaasawa ang ilang mga anak nga babaye sa inyong mga anak nga lalake, kun alang kaninyo.

So I rebuked those men, and I [asked God to] curse them, and I beat them and pulled out [some of] their hair. Then I forced them to solemnly promise, knowing that God [MTY] was [listening], that they would never again marry foreigners, and never allow their children to marry foreigners.

26 Wala ba si Salomon nga hari sa Israel makasala tungod niining mga butanga? Ngani kay sa daghang mga nasud walay hari nga sama kaniya, ug siya gihigugma sa iyang Dios, ug ang Dios naghimo kaniyang hari sa Israel: bisan pa niana, kay kaniya ang lain nga mga babaye nanagpakasala.

[I said to them], “Solomon, the king of Israel, sinned [RHQ] as a result of [marrying] foreign women. He was greater than any of the kings of other nations. God loved him, and caused him to become the king of all the Israeli people, but his foreign wives caused even him to sin.

27 Mamati ba diay kami kaninyo aron sa pagbuhat niining dakung kadautan sa paglapas batok sa atong Dios sa pagpangasawa sa lumalangyaw nga mga babaye?

[Do you think that] we should do what you have done, and disobey our God by marrying foreign women [who worship idols]? [RHQ]”

28 Ug ang usa sa mga anak nga lalake ni Joiada, ang anak nga lalake ni Eliasib ang labawng sacerdote, maoy umagad nga lalake ni Sanballat ang Horonhanon: busa gipapahawa ko siya gikan kanako.

One of the sons of Jehoiada, the son of Eliashib the Supreme Priest, had married the daughter of [our enemy] Sanballat, from Beth-Horon [town]. So I forced Jehoiada’s son to leave Jerusalem.

29 Hinumdumi sila, Oh Dios ko, tungod kay ilang gihugawan ang pagkasacerdote, ug ang tugon sa pagkasacerdote, ug sa mga Levihanon.

My God, do not forget that those people [who have married foreign women] have caused it to be a shame/disgrace to be a priest, and have caused people to despise the agreement that you made with the priests and with the [other] descendants of Levi [who help the priests])!

30 Sa ingon niana gihinloan ko sila gikan sa tanang mga lumalangyaw, ug nagtudlo ug mga bahin alang sa mga sacerdote, ug alang sa mga Levihanon, ang tagsatagsa sa iyang buhat;

I did all that to make sure that there were no more foreign people among the [Israeli] people [who would encourage them to worship idols]. I also established regulations for the priests and [other] descendants of Levi, in order that they would know what work they should do.

31 Ug alang sa halad-nga-kahoy, sa panahon nga nabatasan, ug alang sa mga inunahang bunga. Hinumdumi ako, Oh Dios ko, tungod sa kaayohan.

I also arranged for people to bring the firewood [that was needed to burn on the altar, as Moses had declared] that we should [do]. I also arranged for the people to bring the first part of what they harvested [each year]. My God, do not forget [that] I [have done all these things], and bless me [for doing them]!