Mateo 7
1 "Ayaw kamo pagpanghukom sa uban aron dili kamo pagahukman.
‘Do not judge and you will not be judged.
2 Kay ang hukom nga inyong ipakanaug, mao usab ang igahukom kaninyo; ug ang takus nga inyong ipanghatag, mao usab ang takus nga inyong pagadawaton.
For, just as you judge others, you will yourselves be judged, and the standard that you use will be used for you.
3 Nganong tan-awon mo man ang puling nga anaa sa mata sa imong igsoon, ug wala hinoon nimo tagda ang troso nga anaa sa kaugalingon mong mata?
Why do you look at the speck of sawdust in your friend’s eye, while you pay no attention at all to the plank of wood in yours?
4 Ug unsaon man nimo pagpakaingon sa imong igsoon, `Ambi, kuhiton ko kanang puling gikan sa imong mata,' nga anaa may troso diha sa kaugalingon mong mata?
How will you say to your friend “Let me take out the speck from your eye,” when all the time there is a plank in your own?
5 Maut! Kuhaa una ang troso gikan sa kaugalingon mong mata, ug unya makakita ka na pag-ayo sa pagkuhit sa puling gikan sa mata sa imong igsoon.
Hypocrite! Take out the plank from your own eye first, and then you will see clearly how to take out the speck from your friend’s.
6 "Ayaw ihatag sa mga iro ang butang balaan; ug ayaw iitsa ang inyong mga mutya ngadto sa mga baboy, kay tingali unyag ila kining yatakyatakan, ug sa pagsumbalik kaninyo ila kamong hanggaton.
‘Do not give what is sacred to dogs; they will turn and maul you. Do not throw your pearls before pigs; they will trample them underfoot.
7 " " Pangayo, ug kamo pagahatagan; pangita, ug kamo makakaplag; pagtuktok, ug kamo pagaablihan.
Ask, and it will be given to you; search, and you will find; knock, and the door will be opened to you.
8 Kay ang tanan nga magapangayo makadawat; ug ang magapangita makakaplag; ug ang magatuktok pagaablihan.
For the person who asks receives, the person who searches finds, and the door will be opened to the person who knocks.
9 Kinsa bang tawhana diha kaninyo nga kon ang iyang anak mangayog tinapay, hatagan hinoon niyag bato?
Who among you, when their child asks them for bread, will give them a stone,
10 Ug kon kini mangayog isda, hatagan hinoon niyag bitin?
or when they ask for a fish, will give them a snake?
11 Busa, kon kamo, bisan sa inyong pagkadautan, mahibalo man ganing mohatag ug mga maayong gasa ngadto sa inyong mga anak, unsa pa gayud ka labaw pa sa inyong Amahan nga anaa sa langit nga mohatag ug mga maayong butang ngadto sa mga nagapangayo kaniya?
If you, then, wicked though you are, know how to give good gifts to your children, how much more will your Father who is in heaven give what is good to those who ask him!
12 Tungod niini, buhati ang mga tawo sa bisan unsay buot ninyo nga ilang pagabuhaton kaninyo; kay mao kini ang kasugoan ug ang mga profeta.
‘Do to others whatever you would wish them to do to you; for that is the teaching of both the Law and the prophets.
13 "Sumulod kamo agi sa pultahan nga masigpit; kay daku ang pultahan ug sangkad ang dalan nga padulong sa kapildihan, ug daghan ang nagasulod agi niini.
Go in by the small gate. The road that leads to destruction is broad and spacious, and many go in by it.
14 Kay masigpit ang pultahan ug hiktin ang dalan nga padulong sa kinabuhi, ug diyutay ra ang mga nakatultol niini.
For the gate is small, and the road narrow, that leads to life, and there are few who find it.
15 " " Kinahanglan magbantay kamo sa mga mini nga profeta nga moanha kaninyo nga managsapot sa pagka-karnero apan diay sa sulod nila sila mga lobo nga manonukob.
‘Beware of false teachers – people who come to you in the guise of sheep, but at heart they are ravenous wolves.
16 Maila ninyo sila pinaagi sa ilang mga bunga. Pagapopuon ba ang parras gikan sa mga kasampinitan, o ang mga igos gikan sa kadyapaan?
By the fruit of their lives you will know them. Do people pick grapes from thorn bushes, or figs from thistles?
17 Sa ingon niana, ang matag-usa ka maayong kahoy magabungag mga maayong bunga, apan ang walay pulos nga kahoy magabungag mga bungang walay pulos.
So, too, every sound tree bears good fruit, while a worthless tree bears bad fruit.
18 Ang maayong kahoy dili makabungag mga bungang walay pulos, ug usab ang kahoyng walay pulos dili makabungag mga maayong bunga.
A sound tree cannot produce bad fruit, nor can a worthless tree bear good fruit.
19 Ang matag-usa ka kahoy nga wala magabungag mga maayong bunga pagaputlon ug igasalibay ngadto sa kalayo.
Every tree that fails to bear good fruit is cut down and thrown into the fire.
20 Sa ingon niana, maila ninyo sila pinaagi sa ilang mga bunga.
So it is by the fruit of their lives that you will know such people.
21 " " Dili ang tanang magaingon kanako, `Ginoo, Ginoo,' makasulod sa gingharian sa langit, kondili ang nagatuman sa kabubut-on sa akong Amahan nga anaa sa langit.
Not everyone who says to me “Master! Master!” will enter the kingdom of heaven, but only he who does the will of my Father who is in heaven.
22 Daghan unya ang magaingon kanako niadtong adlawa, `Ginoo, Ginoo, dili ba nanaghimo man kamig mga profesiya tungod sa imong ngalan, ug nanagpagula sa mga yawa tungod sa imong ngalan, ug nakahimo sa daghang mga milagro tungod sa imong ngalan?'
On that day many will say to me “Master, Master, was not it in your name that we taught, and in your name that we drove out demons, and in your name that we did many miracles?”
23 Ug unya magaingon ako kanila, `Wala ko gayud kamo igkaila; pahawa kanako, kamong mga mamumuhat ug dautan.
And then I will say to them plainly “I never knew you. Go from my presence, you who live in sin.”
24 "Busa, bisan kinsa nga magapatalinghug niining akong mga pulong ug magatuman niini, mahisama siya sa usa ka tawong but-an nga nagtukod sa iyang balay ibabaw sa bato;
‘Everyone, therefore, who listens to this teaching of mine and acts on it may be compared to a prudent person, who built their house on the rock.
25 ug unya mibundak ang ulan, ug mibul-og ang mga baha, ug mihuros ang mga hangin ug mihapak niadtong balaya, apan kadto wala mapukan kay natukod man ibabaw sa bato.
The rain poured down, the rivers rose, the winds blew and beat on that house, but it did not fall, for its foundations were on the rock.
26 Apan bisan kinsa nga magapatalinghug niining akong mga pulong ug dili magatuman niini, mahisama siya sa usa ka tawong boang-boang nga nagtukod sa iyang balay ibabaw sa balas;
Everyone who listens to this teaching of mine and does not act on it may be compared to a foolish person, who built their house on the sand.
27 "ug unya mibundak ang ulan, ug mibul-og ang mga baha, ug mihuros ang mga hangin ug mihapak niadtong balaya, ug kadto napukan; ug daku gayud ang iyang pagkapukan."
The rain poured down, the rivers rose, the winds blew and struck against that house, and it fell with a great crash.’
28 Ug sa nakatapus na si Jesus sa pagpamulong niining mga sultiha, ang mga panon sa katawhan nanghibulong sa iyang pagpanudlo,
By the time that Jesus had finished speaking, the crowd was filled with amazement at his teaching.
29 kay kanila nagpanudlo man siya ingon nga may kagahum, ug dili sama sa ilang mga escriba.
For he taught them like one who had authority, and not like their teachers of the Law.
