Marcos 12
1 " Unya misugod siya sa pagsulti kanila pinaagig mga sambingay, nga nag-ingon: " Dihay usa ka tawo nga nagtanum ug parrasan ug kini gipalibutan niyag paril, ug gipakalutan alang sa pigsanan sa parras, ug gibuhatan niyag usa ka lantawanan, ug iyang gipasaopan ngadto sa mga tawo, ug unya milangyaw siya ngadto sa laing dapit.
Jesus began to speak to them in parables, ‘A man once planted a vineyard, put a fence round it, dug a wine-press, built a tower, and then let it out to tenants and went abroad.
2 Ug sa pag-abut na sa tingpopo, iyang gipaadto ang usa ka ulipon ngadto sa mga saop aron sa pagdawat ug bahin sa abut sa parrasan gikan kanila.
At the proper time he sent a servant to the tenants, to receive from them a share of the produce of the grape harvest;
3 Apan kini siya ilang gidakop ug gibunalan, ug ilang gipapauli nga walay dala.
but they seized him, and beat him, and sent him away empty-handed.
4 Ug iya na usab silang gipaadtoag laing ulipon, ug kini siya ilang gisamaran sa ulo ug gipakaulawan.
A second time the owner sent a servant to them; this man, too, the tenants struck on the head, and insulted.
5 Ug unya iyang gipaadto ang lain pa, ug kini ilang gipatay; ug maingon man ang daghan pa, nga ang uban kanila ilang gibunalan ug ang uban ilang gipatay.
He sent another, but him they killed; and so with many others – some they beat and some they killed.
6 Ug dihay usa nga nahibilin, ang iyang pinalanggang anak; ug sa katapusan kini iyang gipaadto kanila, kay siya nag-ingon sa iyang kaugalingon, `Motahud sila sa akong anak.'
He had still one son, who was very dear to him; and him he sent to them last of all. “They will respect my son,” he said.
7 Apan ang maong mga sao nasig-ingon sa usag usa, `Mao kini ang manununod, tana, patyon ta siya ug maato ang kabilin.'
But those tenants said to one another “Here is the heir! Come, let us kill him, and his inheritance will be ours.”
8 Ug siya ilang gidakop ug gipatay, ug ilang gilabog sa gawas sa parrasan.
So they seized him, and killed him, and threw his body outside the vineyard.
9 Karon, unsa may buhaton sa tag-iya sa parrasan? Iyang adtoon ug patyon ang maong mga saop, ug ang parrasan ihatag niya ngadto sa uban.
What will the owner of the vineyard do? He will come and put the tenants to death, and he will let the vineyard to others.
10 Wala ba kamo makabasa niining bahina sa kasulatan nga nagaingon: `Ang maong bato nga sa mga magtutukod gisalikway nahimong ulohang bato sa pamag-ang;
‘Have you never read this passage of scripture? – “The stone which the builders despised has now itself become the cornerstone;
11 "buhat kini sa Ginoo, ug sa atong mga mata makapahibulong gayud'?"
this cornerstone has come from the Lord, and is marvellous in our eyes.”’
12 Ug unya misulay sila sa pagdakop kaniya, apan nahadlok sila sa katawhan, kay nakasabut man ugod sila nga sila mao ang gitumong niya sa iyang pagsugilon sa maong sambingay; ug ilang gibiyaan siya ug nanglakaw sila.
After this his enemies were eager to arrest him, but they were afraid of the crowd; for they saw that it was at them that he had aimed the parable. So they left him alone, and went away.
13 Ug ilang gipaadtoan siyag pipila sa mga Fariseo ug sa mga Herodianhon aron sa pagbitik kaniya pinaagi sa iyang sulti.
Afterwards they sent to Jesus some of the Pharisees and Herodians, to set a trap for him in the course of conversation.
14 "Ug sila nangabut ug miingon kaniya, " Magtutudlo, nasayud kami nga ikaw maminatud-on ug wala magsapayan sa tawo; kay wala a man magtan-aw sa panagway sa mga tawo, hinonoa ginatudlo mo sa minatuod gayud ang dalan sa Dios. Uyon ba sa balaod ang pagbayad ug buhis kang Cesar, o dili ba?
These men came to him and said, ‘Teacher, we know that you are an honest man, and are not afraid of anyone, for you pay no regard to a person’s position, but teach the way of God honestly; are we right in paying taxes to the Emperor, or not?
15 "Mobayad ba kami o dili?" Apan si Jesus nga nasayud sa ilang pagminaut, miingon kanila, "Nganong inyo man akong sulayan? Dad-i akog kuwarta ng denario aron tan-awon ko."
Should we pay, or should we not pay?’ Knowing their hypocrisy, Jesus said to them, ‘Why are you testing me? Bring me a coin to look at.’
16 Ug ilang gidad-an siya niini. Ug kanila nangutana siya nga nag-ingon, "Kang kinsa man kining dagway ug kining nahisulat?" Sila miingon kaniya, "Kang Cesar."
And, when they had brought it, he asked, ‘Whose head and title are these?’ ‘The Emperor’s,’ they said;
17 Si Jesus miingon kanila, "Nan, bayri ninyo si Cesar sa mga butang nga iya ni Cesar, ug ang Dios sa mga butang nga iya sa Dios," Ug kaniya nahibulong sila pag-ayo.
and Jesus replied, ‘Pay to the Emperor what belongs to the Emperor, and to God what belongs to God.’ And they were amazed at him.
18 Unya giadto siyag mga Saduceo, mga tawo nga nanag-ingon nga walay pagkabanhaw; ug siya gipangutana nila nga nanag-ingon,
Next came some Sadducees – the men who maintain that there is no resurrection. Their question was this –
19 "Magtutudlo, si Moises nagsulat alang kanato nga kon ang usa ka lalaki kamatayon sa iyang igsoong lalaki nga magabilin ug asawa nga walay anak, ang maong lalaki kinahanglan mangasawa sa balo niini ug magpaliwat ug mga anak alang sa iyang igsoon.
‘Teacher, in our scriptures Moses decreed that, should a man’s brother die, leaving a widow but no child, the man should take the widow as his wife, and raise up a family for his brother.
20 Karon, dihay pito ka mga magsoong lalaki; ang kamagulangan nangasawa, ug unya namatay nga wala magbilin ug anak;
There were once seven brothers. The eldest married, but died and left no family;
21 ang ikaduha maoy nangasawa sa balo, ug unya namatay nga wala magbilin ug anak; ug mao usab ang gibuhat sa ikatulo;
and the second married his widow, and died without family; and so did the third.
22 ug ang pito wala magbilin ug anak. Ug sa ulahi ang babaye namatay usab.
All the seven died and left no family. The woman herself died last of all.
23 "Karon, sa pagkabanhaw, ni kinsa man siya maasawa? Kay silang pito nakaasawa man kaniya."
At the resurrection whose wife will she be, all seven brothers having had her as their wife?’
24 "Ug kanila si Jesus mitubag nga nag-ingon, " Dili ba ang hinungdan nganong nangasayop kamo mao kini, tungod kay kamo wala makasabut sa kasulatan o sa gahum sa Dios?
‘Is not the reason of your mistake,’ answered Jesus, ‘your ignorance of the scriptures and of the power of God?
25 kay inigkabanhaw na sa mga tawo gikan sa mga patay, dili na sila magapangasawa pa o magapamana pa, kondili mahisama na sila sa mga manolunda didto sa langit.
When people rise from the dead, there is no marrying or being married; but they are as angels in heaven.
26 Ug mahitungod sa mga patay nga pagabanhawon, wala ba ninyo mabasa sa basahon ni Moises, sa bahin mahitungod sa kahoyng talungon, ang gisulti kaniya sa Dios nga nag-ingon, `Ako mao ang Dios ni Abraham, ug ang Dios ni Isaac, ug ang Dios ni Jacob'?
‘As to the dead, and the fact that they rise, have you never read in the book of Moses, in the passage about the Bush, how God spoke to him saying – “I am the God of Abraham, and the God of Isaac, and the God of Jacob”?
27 "Siya Dios dili sa mga patay, kondili sa mga buhi. Nangasayop gayud kamo."
He is not God of dead people, but of living. You are greatly mistaken.’
28 Ug miduol ang usa sa mga escriba ug nakadungog kanila nga naglantugi, ug sa iyang pagkakita nga maayo ang pagkatubag niya kanila, siya nangutana kaniya, "Unsa man ang sugo nga una sa tanan?"
Then came up one of the teachers of the Law who had heard their discussions. Knowing that Jesus had answered them wisely, he asked him this question, ‘Which commandment is the most important of all?’
29 "Si Jesus mitubag nga nag-ingon, " Ang sugo nga una sa tanan mao kini: `Patalinghugi, O Israel: Ang Ginoo nga atong Dios, ang Ginoo usa ra;
‘The most important,’ answered Jesus, ‘is – “Hear, Israel; the Lord our God is the one Lord;
30 ug higugmaa ang Ginoo nga imong Dios sa tibuok mong kasingkasing, ug sa tibuok mong kalag, ug sa tibuok mong salabutan, ug sa tibuok mong kusog.
and you must love the Lord your God with all your heart, and with all your soul, and with all your mind, and with all your strength.”
31 "Ang ikaduha mao kini: `Higugmaa ang imong silingan sama sa imong kaugalingon.' Wala nay laing sugo nga labi pang daku niini kanila."
The second is this – “You must love your neighbour as you love yourself.” There is no commandment greater than these.’
32 "Ug ang escriba miingon kaniya, " Husto kana, Magtutudlo; tinuod ang imong giingon nga ang Dios usa ra, ug nga wala nay lain gawas kaniya;
‘Wisely answered, teacher!’ exclaimed the teacher of the Law. ‘It is true, as you say, that there is one God, and that there is no other besides him;
33 ug ang paghigugma kaniya sa tibuok nga kasingkasing, ug sa tibuok nga salabutan, ug sa tibuok nga kusog, ug ang paghigugma sa silingan sama sa kaugalingon, kini labaw pa kaayo kay sa tanang tibuok nga mga halad-sinunog ug mga halad-inihaw.
and to love him with all one’s heart, and with all one’s understanding, and with all one’s strength, and to love one’s neighbour as one loves oneself is far beyond all burnt offerings and sacrifices.’
34 Ug si Jesus, sa pagkakita niya kaniya nga mitubag nga maalamon, miingon kaniya, "Ikaw dili halayo sa gingharian sa Dios." Ug sukad niadto wala nay nangahas pa sa paghimog mga pagpangutana kaniya.
Seeing that he had answered with discernment, Jesus said to him, ‘You are not far from the kingdom of God.’ After that no one ventured to question him further.
35 " Ug sa nagpanudlo si Jesus sa sulod sa templo, siya miingon, " Unsaon ba sa mga escriba sa pagpakaingon nga si Cristo anak ni David?
While Jesus was teaching in the Temple Courts, he asked, ‘How is it that the teachers of the Law say that the Christ is to be David’s son?
36 Si David na gayud, dinasig sa Espiritu Santo, mao ang nag-ingon: `Ang Ginoo miingon sa akong Ginoo: Lumingkod ka sa akong too, hangtud igabutang ko ang imong mga kaaway diha sa ilalum sa imong imong mga tiil.'
David said himself, speaking under the inspiration of the Holy Spirit – “The Lord said to my lord: Sit at my right hand, until I put your enemies beneath your feet.”
37 "Si David na gayud mao ang nagtawag kaniya nga Ginoo; busa, unsaon man niya pagkahimong anak ni David?" Ug ang dakung panon sa katawhan nalipay sa pagpatalinghug kaniya.
David himself calls him “lord,” how comes it, then, that he is to be his son?’ The mass of the people listened to Jesus with delight.
38 "Ug sa iyang pagpanudlo siya miingon, " Likayi baya ninyo ang mga escriba nga mahigugmaon sa paglakawlakaw nga managsul-ob ug hatag-as nga mga bisti, ug sa mga pagyukbo kanila sa katahuran diha sa mga tiyanggihan,
In the course of his teaching, Jesus said, ‘See that you are on your guard against the teachers of the Law, who delight to walk about in long robes, and to be greeted in the streets with respect,
39 ug sa labing mga maayong lingkoranan sulod sa mga sinagoga ug sa mga halangdong lingkoranan diha sa mga kombira,
and to have the best seats in the synagogues, and places of honour at dinner.
40 "sila nga nagasubad sa katigayonan sa mga babayeng balo, ug aron sa pagtabontabon niini nagahimo sila sa hatag-as nga mga pangadye. Mahiaguman ra nila ang labi pa ka mabug-at nga hukom sa silot."
They are the men who rob widows of their homes, and make a pretence of saying long prayers. Their sentence will be all the heavier.’
41 Unya si Jesus milingkod atbang sa panudlanan ug mga halad, ug iyang gipaniiran ang panon sa mga tawo nga nanghulog ug kuwarta ngadto sa panudlanan. Ug daghan ang mga dato nga nanghulog ug daghang salapi.
Then Jesus sat down opposite the chests for the Temple offerings, and watched how the people put money into them. Many rich people were putting in large sums;
42 Ug dihay usa ka kabus nga babayeng balo nga miabut ug mihulog ug duha ka diyot, nga mibilig usa ka daku.
but one poor widow came and put in two small coins, worth very little.
43 "Ug gitawag ni Jesus ang iyang mga tinun-an sa pagduol kaniya, ug miingon siya kanila, " Sa pagkatinuod, magaingon ako kaninyo nga kining kabus nga babayeng balo nakahulog ug labaw pa kay sa tanan kanila nga nanagpanghulog ngadto sa panudlanan.
Then, calling his disciples to him, Jesus said, ‘I tell you that this poor widow has put in more than all the others who were putting money into the chests;
44 "Kay silang tanan miamot gikan sa ilang naghingapin nga kahamugaway; apan kini siya, gikan sa iyang kapit-os mihatag sa tanan nga diha kaniya, sa tanan nga iyang kabuhian."
for everyone else put in something from what he had to spare, while she, in her need, put in all she had – everything that she had to live on.’
