Lucas 1
1 Sanglit daghan man ang nangako sa pagtagik ug kaasoyan mahitungod sa mga butang nga nahitabo sa taliwala namo,
Forasmuch as many have undertaken to compose a narrative of those things, which have been accomplished amongst us,
2 ingon sa pagbilin niini kanamo sa mga tawo nga sukad sa sinugdan mga saksi nga nagpakakita ug mga ministro sa pulong,
as they, who were from the beginning, eye-witnesses, and afterwards ministers of the word, delivered them to us;
3 giisip ko, maingon nga nasubay ko man sa hingpit ang kaagi sa tanan sukad sa sinugdan, nga daw maayo kanako usab ang pagsulat alang kanimo sa usa ka maayong pagkahan-ay nga asoy, O labing hamili nga Teofilo,
I have also determined, having exactly traced everything from the first, to write a particular account for you, most excellent Theophilus;
4 aron imong maila ang pagkatinuod sa mga butang nga gikasugilon kanimo.
that you might know the certainty of those matters wherein you have been instructed.
5 Sa mga adlaw ni Herodes nga hari sa Judea, dihay usa ka sacerdote nga ginganlan si Zacarias, sa laray ni Abias; ug siya may asawa nga usa sa mga kaliwat ni Aaron, ug ang iyang ngalan mao si Elisabet.
In the days of Herod, king of Judea, there was a priest named Zacharias, of the course of Abijah; and his wife, named Elizabeth, was of the daughters of Aaron.
6 Sa atubangan sa Dios sila pulos mga matarung, dili masaway sa ilang paggawi diha sa tanang kasugoan ug kalagdaan sa Ginoo.
They were both righteous before God, blameless observers of all the Lord's commandments and ordinances.
7 Apan sila walay anak kay si Elisabet apuli man, ug silang duha tag-as na kaayog panuigon.
And they had no child, because Elizabeth was barren, and they were advanced in years.
8 Ug samtang si Zacarias ingon nga sacerdote nag-alagad sa atubangan sa Dios, sa diha nga maoy nag-atiman ang iyang laray
Now when he came to officiate as priest in the order of his course,
9 sumala sa nabatasan sa pagkasacerdote, siya maoy nahitungnan sa ripa aron sa pagsulod sa templo sa Ginoo ug sa paghalad sa incienso.
it fell to him by lot, according to the custom of the priesthood, to offer incense in the sanctuary.
10 Ug didto sa gawas ang tibuok panon sa katawhan nag-ampo sa takna sa paghalad sa incienso.
And while the incense was burning, the whole congregation were praying without.
11 Ug dihay mitungha kaniya nga usa ka manolunda sa Ginoo, nagtindog sa too sa halaran sa incienso.
Then there appeared to him an angel of the Lord, standing on the right side of the altar of incense.
12 Ug si Zacarias nakulbaan sa iyang pagkakita kaniya, ug giabut siyag kalisang.
And Zacharias was discomposed at the sight, and in great terror.
13 Apan ang manolunda miingon kaniya, "Ayaw kalisang, Zacarias, kay ang imong pangamuyo nadungog, ug si Elisabet nga imong asawa magaanak ug usa ka bata nga lalaki alang kanimo, ug paganganlan mo siyag Juan.
But the angel said to him, Fear not, Zacharias; for your prayer is heard, and Elizabeth your wife shall bear you a son, whom you shall name John.
14 Ug mabatonan mo ang kalipay ug pagmaya, ug daghan ang magakalipay sa iyang pagkatawo;
He shall be to you matter of joy and transport; and many shall rejoice because of his birth.
15 kay siya mahimo man nga bantugan sa atubangan sa Ginoo, ug siya dili magainom ug bino ni sa ilimnong maisog ug siya mapuno sa Espiritu Santo, bisan sukad pa sa iyang pagkahimugso.
For he shall be great before the Lord; he shall not drink wine nor any fermented liquor; but he shall be filled with the Holy Spirit, even from his mother's womb.
16 Ug daghan sa mga anak ni Israel ang iyang pabalikon ngadto sa Ginoo nga ilang Dios,
And many of the sons of Israel he shall bring back to the Lord their God.
17 ug siya magauna kaniya diha sa espiritu ug sa gahum ni Elias, aron sa pagpabalik sa mga kasing-kasing sa mga amahan ngadto sa mga anak, ug sa mga masupilon ngadto sa kaalam sa mga matarung, aron sa pagtagana alang sa Ginoo usa ka katawhan nga inandam."
Moreover, he shall go before him in the spirit and power of Elijah, to reconcile fathers to their children, and by the wisdom of the righteous, to render the disobedient a people well disposed for the Lord.
18 Ug si Zacarias miingon sa manolunda, "Unsaon ko man pagpakaila nga mahimo kini? Kay ako tigulang na ug ang akong asawa taas na kaayog panuigon."
And Zacharias said to the angel, How shall I know this: for I am old man, and my wife is advanced in years?
19 Ang manolunda mitubag kaniya, "Ako mao si Gabriel nga anaa magtin-dugan sa atubangan sa Dios, ug ako gipadala aron sa pagsulti kanimo ug sa pagsugilon kanimo niining maayong balita.
The angel answering, said to him, I am Gabriel, who attend in the presence of God, and am sent to tell you this joyful news.
20 Ug tan-awa, maamang ikaw ug dili makasulti hangtud sa adlaw nga mahitabo na kining mga butanga, kay wala man ikaw motoo sa akong mga pulong nga pagatumanon ra unya sa ilang tagal nga panahon."
But know that you shall be dumb, and shall not recover your speech, till the day when these things happen, because you have not believed my words, which shall be fulfilled in due time.
21 Ug ang mga tawo nagpaabut kang Zacarias, ug sila nahibulong sa iyang pagdugay sa sulod sa templo.
Meanwhile the people waited for Zacharias, and wondered that he staid so long in the sanctuary.
22 Ug sa paghigula niya, siya dili na makasulti kanila, ug ilang nasabut nga siya nakakitag panan-awon sulod sa templo; ug siya nagpadayon sa pagsinyas kanila ug nagpabilin nga amang.
But when he came out, he could not speak to them; and they perceived that he had seen a vision in the sanctuary; for he made them understand by signs, and remained speechless.
23 Ug sa pagkatapus na sa panahon sa iyang pag-alagad, siya mipauli sa iyang balay.
And when his days of officiating were expired, he returned home.
24 Tapus niadtong mga adlawa, si Elisabet nga iyang asawa nanamkon, ug sulod sa lima ka bulan siya nagtago nga nag-ingon,
Soon after, Elizabeth his wife conceived, and lived in retirement five months, and said,
25 "Mao kini ang gibuhat kanako sa Ginoo sa mga adlaw sa iyang pagpanumbaling kanako aron sa pagwagtang sa akong pagkatinamay taliwala sa mga tawo."
The Lord has done this for me, purposing now to deliver me from the reproach I lay under among men.
26 Ug sa ikaunom ka bulan ang manolunda nga si Gabriel gipadala gikan sa Dios ngadto sa usa ka lungsod sa Galilea nga ginganlan ug Nazaret,
Now, in the sixth month, God sent Gabriel his angel, to Nazareth, a city of Galilee;
27 ngadto sa usa ka dalagang birhin nga pangasaw-onon sa usa ka lalaki nga ginganlan si Jose nga kaliwat ni David; ug ang ngalan sa dalagang birhin mao si Maria.
to a virgin betrothed to a man called Joseph, of the house of David, and the virgin's name was Mary.
28 Ug ang manolunda miadto ug miingon kaniya, "Komusta ka, babayeng hinatagan sa grasya, ang Ginoo anaa uban kanimo! Dalaygon ikaw diha sa mga kababayen-an!"
When the angel entered, he said to her, Hail, favorite of heaven! the Lord be with you, happiest of women!
29 Apan siya nakulbaan pag-ayo tungod sa gisulti kaniya, ug iyang gipamalandong kon unsa kahay kahulogan niadtong pangomustaha.
At his appearance and words, she was perplexed, and revolved in her mind what this salutation could mean.
30 Ug ang manolunda miingon kaniya, "Ayaw kalisang, Maria, kay naangkon mo ang kahimuot sa Dios.
And the angel said to her, Fear not, Mary, for you have found favor with God.
31 Ug tan-awa, magasamkon ikaw ug igaanak mo ang usa ka bata nga lalaki, ug siya imong paganganlan si Jesus.
And behold, you shall conceive and bear a son, whom you shall name Jesus.
32 Siya mahimong bantugan ug pagatawgon nga Anak sa Labing Halangdon; ug kaniya igahatag sa Ginoong Dios ang trono sa iyang amahan nga si David,
He shall be great, and shall be called the Son of the Highest. And the Lord God will give him the throne of David his Father.
33 "ug iyang pagaharian ang banay ni Jacob hangtud sa kahangturan; ug walay pagkatapus ang iyang gingharian." (aiōn g165)
And he shall reign over the house of Jacob forever: his reign shall never end. (aiōn g165)
34 Ug si Maria nangutana sa manolunda, "Unsaon ba pagkahimo niini nga wala man akoy bana?"
Then said Mary to the angel, How shall this be, since I have no intercourse with man?
35 Ang manolunda mitubag kaniya, Pagakunsaran ikaw sa Espiritu Santo, ug pagalandungan ikaw sa gahum sa labing Halangdon; tungod niini, ang bata nga matawo paganganlan nga balaan, ang Anak sa Dios.
The angel answering, said to her, The Holy Spirit will descend upon you, and the power of the Highest will overshadow you; therefore the holy progeny shall be called the Son of God.
36 Ug Tan-awa, ang imong paryenti nga si Elisabet, bisan sa iyang kagulangon, nagasamkon usab ug usa ka bata nga lalaki; ug kini karon mao na ang ikaunom ka bulan kaniya nga giingong apuli.
And lo! your cousin Elizabeth also has conceived, a son in her old age; and she who is called barren, is now in her sixth month;
37 Kay sa Dios walay butang nga dili mahimo."
for nothing is impossible with God.
38 Ug si Maria miingon, "Tan-awa, ako ulipon sa Ginoo. Matuman unta kanako kanang imong giingon." Ug ang manolunda mipahawa kaniya.
And Mary said, Behold the handmaid of the Lord. Be it to me according to your word. Then the angel departed.
39 Ug niadtong mga adlawa si Maria mitindog ug midali pag-adto sa kabungturan, sa usa ka lungsod sa Juda,
In those days Mary set out, and traveled expeditiously into the hill country; to a city of Judah;
40 ug misulod siya sa balay ni Zacarias ug nangomusta kang Elisabet.
where having entered the house of Zacharias, she saluted Elizabeth.
41 Ug sa pagkadungog ni Elisabet sa pangomusta ni Maria, ang bata miulpot sulod sa iyang tiyan; ug si Elisabet napuno sa Espiritu Santo.
As soon as Elizabeth heard Mary's salutation, the babe leaped in her womb; and Elizabeth was filled with the Holy Spirit,
42 "Ug sa makusog nga tingog siya misinggit nga nag-ingon, " Dalaygon ikaw diha sa mga kababayen-an, ug dalaygon ang bunga sa imong tiyan!
and cried with a loud voice, You are the most blessed of women, and blessed is the fruit of your womb.
43 Ngano ba gayud nga gitugot man kini kanako, nga ako pagaduawon sa inahan sa akong Ginoo?
But how have I deserved this honor, to be visited by the mother of my Lord!
44 Kay tan-awa, sa paghidangat sa tingog sa imong pangomusta dinhi sa sulod sa akong mga dalunggan, ang bata sulod sa akong tiyan miulpot sa kalipay.
for know, that as soon as the sound of your salutation reached my ears, the babe leaped in my womb for joy.
45 Ug bulahan ang babaye nga mitoo nga pagatumanon gayud ang gisulti kaniya gikan sa Ginoo."
And happy is she who believed that the things which the Lord has promised her, shall be performed.
46 Ug si Maria miingon, Ang akong kalag nagadayeg sa Ginoo,
Then Mary said, My soul magnifies the Lord,
47 ug ang akong espiritu nagakalipay diha sa Dios nga akong Manluluwas,
and my spirit rejoices in God my Saviour;
48 kay siya nanumbaling man sa timawang kahimtang sa iyang ulipon. Kay tan-awa, sukad karon ang tanang kaliwatan magatawag kanako nga bulahan;
because he has not disdained the low condition of his handmaid; for henceforth, all posterity will pronounce me happy.
49 kay ang makagagahum nagbuhat ug dagkung mga butang alang kanako, ug balaan ang iyang ngalan.
For the Almighty, whose name is venerable, has done wonders for me.
50 Ug iyang ginakaloy-an sila nga mga nagakahadlok kaniya, diha sa mga kaliwatan ngadto sa mga kaliwatan.
His mercy on them who fear him, extends to generations of generations.
51 Siya nakapakitag kusog pinaagi sa iyang bukton, iyang gipatibulaag ang mga tigpahitaas diha sa mga pagpamalandong sa ilang mga kasingkasing,
He displays the strength of his arm, and dispels the vain imaginations of the proud.
52 iyang gipapha ang mga makagagahum gikan sa ilang mga trono, ug iyang gituboy ang mga timawag kahimtang;
He pulls down potentates from their thrones, and exalts the lowly.
53 ang mga gigutom iyang gibusog sa mga maayong butang, ug ang mga dato iyang gipapahawa nga walay mga dala,
The needy he loads with benefits; but the rich he spoils of everything.
54 Ang iyang alagad nga si Israel iyang gitabangan, agig paghandum sa iyang pagkaluoy,
He supports Israel his servant, ever inclined to mercy,
55 sumala sa iyang gisulti ngadto sa atong mga ginikanan, kang Abraham ug sa iyang kaliwatan hangtud sa kahangturan." (aiōn g165)
(as he promised to our fathers) toward Abraham and his race. (aiōn g165)
56 Ug si Maria nagpabilin uban kang Elisabet sulod sa mga tulo ka bulan, ug unya mipauli siya sa iyang balay.
And Mary, after staying with Elizabeth about three months, returned home.
57 Ug miabut ang panahon nga igalanak na ni Elisabet, ug siya nanganak sa usa ka bata nga lalaki.
When the time for Elizabeth's delivery was come, she brought forth a son;
58 Ug ang iyang mga silingan ug mga paryenti nakadungog nga ang Ginoo nagpakitag dakung kaluoy kaniya, ug sila nangalipay duyog kaniya.
and her neighbors and relations who heard that the Lord had shown her great kindness, rejoiced with her.
59 Ug sa ikawalo ka adlaw sila nangabut aron sa pagsirkunsidar sa bata; ug buot unta nila nga hinganlan siyag Zacarias, sama sa iyang amahan,
And, on the eighth day, when they came to the circumcision of the child, they would have called him by his father's name, Zacharias.
60 apan ang iyang inahan miingon, "Dili; kondili pagahinganlan hinoon siyag Juan."
And his mother interposed, saying, No; but he shall be called John.
61 Ug sila miingon kaniya, "Wala bayay paryenti nimo nga nagdala sa maong ngalan."
They said to her, There is none of your kindred of that name.
62 Ug ilang gisinyasan ang iyang amahan sa pagpangutana kaniya kon unsay buot niyang ingalan sa bata.
They, therefore, asked his father by signs, how he would have him called.
63 Ug siya nangayog sulatanan ug iyang gisulat kini, "Ang iyang ngalan si Juan." Ug nahibulong silang tanan.
He, having demanded a table-book, wrote upon it, His name is John, which surprised them all.
64 Ug dihadiha nabuka ang iyang baba ug naluag ang iyang dila, ug siya misulti nga nagdayeg sa Dios.
And his mouth was opened directly, and his tongue loosed. And he spoke, praising God.
65 Ug ang ilang tanang mga silingan giabut ug kahadlok. Ug kining tanang mga butanga gisultisultihan sa tibuok kabungturan sa Judea;
Now all in the neighborhood were struck with awe; and the fame of these things spread throughout all the hill country of Judea.
66 ug ang tanang nakadungog niini nagtipig niini sa sulod sa ilang mga kasingkasing, ug nanag-ingon, "Maunsa man kaha diay kining bataa?" Kay ang kamot sa Ginoo diha uban kaniya.
And all who heard these things, pondering them in their hearts, said, What will this child hereafter be? And the hand of the Lord was with him.
67 Ug si Zacarias nga iyang amahan napuno sa Espiritu Santo ug naghimog usa ka profesiya nga nag-ingon,
Then Zacharias, his father, being filled with the Holy Spirit, prophesied, saying,
68 "Dahaygon ang ginoong Dios sa Israel, tungod kay iyang giduaw ug gitubos ang iyang katawhan,
Blessed be the Lord, the God of Israel, because he has visited and redeemed his people;
69 ug alang kanato iyang gipatindog ang usa ka gamhaang Manluluwas diha sa kaliwatan ni David nga iyang alagad,
and has raised a Prince for our deliverance in the house of David his servant;
70 sumala sa iyang gisulti pinaagi sa baba sa iyang mga balaang profeta sukad pa sa karaang panahon, (aiōn g165)
(as anciently he promised by his holy prophets) (aiōn g165)
71 nga kita pagaluwason gikan sa atong mga kaaway, ug gikan sa kamot sa tanang nagadumot kanato;
for our deliverance from our enemies, and from the hands of all who hate us;
72 aron sa pagtuman sa kaluoy nga iyang gisaad ngadto sa atong mga ginikanan, ug sa paghinumdom sa iyang balaang pakigsaad,
in kindness to our forefathers, and remembrance of his holy institution;
73 sa panumpa nga iyang gihimo ngadto kang Abrahan nga atong amahan,
the oath which he swore to our father Abraham,
74 aron sa pagtugot kanato nga kita, ingon nga linuwas gikan sa kamot sa atong mga kaaway, magaalagad unta kaniya sa walay pagkahadlok,
to grant to us, that being rescued out of the hands of our enemies, we might serve him boldly,
75 diha sa kabalaanon ug pagkamatarung, sa iyang atubangan, sa tanang mga adlaw sa atong kinabuhi.
in piety and uprightness all our days.
76 Ug ikaw, bata, pagatawgon nga profeta sa Labing Halangdon; kay ikaw mao man ang magauna sa Ginoo aron sa pag-andam sa iyang mga dalan,
And you, child, shall be called a prophet of the Most High; for you shall go before the Lord, to prepare his way,
77 sa paghatag ngadto sa iyang katawhan sa kahibalo mahitungod sa kaluwasan diha sa kapasayloan sa ilang mga sala,
by giving the knowledge of salvation to his people, in the remission of their sins,
78 pinasikad sa malomong kaluoy sa atong Dios, inigbanagbanag unya kanato sa adlaw gikan sa kahitas-an
through the tender compassion of our God, who has caused a light to spring from on high to visit us,
79 aron sa paghatag ug kahayag ngadto sa mga nagalingkod sa ug sa landong sa kamatayon, aron sa pagmando sa atong mga tiil ngadto sa dalan sa pakigdait."
to enlighten those who abide in darkness and in the shades of death; to direct our feet into the way of peace.
80 ug ang bata midaku ug nahimong kusgan sa espiritu, ug siya didto magpuyo sa mga awaaw hangtud sa adlaw sa iyang pagpadayag ngadto sa Israel.
Meantime the child grew, and acquired strength of mind, and continued in the deserts, until the time when he made himself known to Israel.
