Lucas 8
1 Ug sa wala madugay tapus niini, siya miadto sa mga kalungsuran ug kabalangayan, nga nagwali ug nagsangyaw sa maayong balita mahitungod sa gingharian sa Dios. Ug mikuyog kaniya ang Napulog-Duha
Shortly afterward, Jesus went on a journey through the towns and villages, proclaiming the good news of the kingdom of God. With him went the Twelve,
2 ug ang pipila ka mga babaye nga nangaayo gikan sa mga dautang espiritu ug sa mga sakit, nga mao sila si Maria, ang ginganlag Magdalena, nga gigulaan ganig pito ka yawa,
as well as some women who had been cured of wicked spirits and of infirmities. They were Mary, known as Mary of Magdala (from whom seven demons had been expelled),
3 ug si Juana, ang asawa ni Cusa nga piniyalan ni Herodes, ug si Susana, ug ang daghan pang kababayen-an nga nanag-alagad kanila pinaagi sa ilang katigayonan.
and Joanna (the wife of Herod’s steward, Chuza), and Susannah, and many others – all of whom provided for Jesus and his apostles out of their own resources.
4 Ug sa nagkatapok ang usa ka dakung panon sa katawhan ug sa diha nga ang mga tawo nanagpanugok kaniya gikan sa tagsatagsa ka lungsod, siya misulti kanila pinaagi niining usa ka sambingay:
Once, when a great crowd was collecting, and, when the people of town after town were flocking to Jesus, he spoke to them in the form of a parable,
5 "Usa ka magpupugas miadto aron sa pagsabud sa iyang mga binhi. Ug sa nagsabud siya, may mga binhi nga diha mahulog sa daplin sa dalan, ug kini gitunobtunoban ug gipanagtuka sa mga langgam sa kalangitan.
“The sower went out to sow his seed; and, as he was sowing, some of the seed fell along the path and was trodden on; and the wild birds ate it up.
6 Ug ang ubang binhi diha mahulog sa ibabaw sa bato; ug sa nakapanurok na, kini nangalaya kay wala may kaumog.
Other seed fell on rock, and, as soon as it began to grow, because it had no moisture, it withered away.
7 Ug ang uban diha mahulog sa kasampinitan; ug ang mga sampinit mitubo uban niini ug milumos niini.
Other seed fell in the middle of brambles, but the brambles grew up with it and choked it entirely.
8 Ug ang uban diha mahulog sa maayong yuta ug mitubo ug namungag usa ka gatus ka pilo." Sa nakasulti na siya niini, siya miingon sa makusog nga tingog, "Ang mga may dalunggan nga makadungog kinahanglan magapatalinghug."
Other seed fell into rich soil, and grew, and gave a hundredfold return.” After saying this, Jesus cried aloud, “Let those who have ears to hear with hear.”
9 Ug sa gipangutana siya sa iyang mga tinun-an kon unsa ang kahulogan sa maong sambingay,
His disciples asked Jesus the meaning of this parable.
10 "siya miingon, " Kaninyo gitugot ang pagpakasabut sa mga tinagoan mahitungod sa gingharian sa Dios; apan alang sa uban kini ipaagi sa mga sambingay aron nga sa magatutok sila, dili sila makakita; ug sa magapamati sila, dili sila makasabut.
“To you,” he said, “the knowledge of the hidden truths of the kingdom of God has been imparted, but to others in parables only, so that though they have eyes they may not see, and though they have ears, they may not understand.
11 Ang kahulogan sa sambingay mao kini: Ang binhi mao ang pulong sa Dios.
This is the parable – The seed is God’s message.
12 Ang diha sa daplin sa dalan mao ang mga nakadungog; apan unya motungha ang yawa ug ang pulong iyang sakmiton gikan sa ilang mga kasing-kasing aron dili sila managpanoo ug dili maluwas.
By the seed which fell along the path are meant those who hear the message; but then comes the devil and carries away the message from their minds, to prevent their believing it and being saved.
13 Ug ang diha sa ibabaw sa bato mao kadto sila nga sa ilang pagkadungog sa pulong, kini ilang pagadawaton uban sa kalipay; apan sila walay gamut, sila motoo sa makadiyot, ug unya sa panahon sa pagsulay sila mobiya sa pagtoo.
By the seed which fell on the rock are meant those who, as soon as they hear the message, welcome it joyfully; but they have no root, and believe it only for a time, and, when the time of temptation comes, they draw back.
14 Ug bahin sa mga nahulog sa kasampinitan, kini sila mao kadtong makadungog; apan sa magapadayon sila sa pagpanaw, sila pagalumsan sa mga kabalaka ug sa mga bahandi ug sa mga kalipayan sa kinabuhi, ug sila dili kahinggan ug bunga.
By that which fell among the brambles are meant those who hear the message, but who, as they go on their way, are completely choked by this world’s cares and wealth and pleasures, and bring nothing to perfection.
15 Ug bahin niadtong diha sa maayong yuta, kini mao kadto sila nga sa ilang pagka-dungog sa pulong mosagop niini diha sa maminatud-on ug maayong kasingkasing, ug magapamunga uban sa pailub.
But by that in the good ground are meant those who, having heard the message, keep it in the good, rich soil of their hearts, and patiently yield a return.
16 "Walay tawo nga tapus makadagkot sa suga iya kining pagatakloban ug tadyaw o ibutang ilalum sa katri, hinonoa igabutang niya kini ibabaw sa tongtonganan aron sila nga managsulod makakita sa kahayag.
“No one sets light to a lamp and then covers it with a bowl or puts it underneath a couch, but they put it on a lamp-stand, so that anyone who comes in may see the light.
17 Kay walay butang nahisalipdan nga dili igapadayag, ug walay butang natago nga dili mahibaloan ug mabutyag.
Nothing is hidden which will not be brought into the light of day, not ever kept hidden which will not some day become known and come into the light of day.
18 "Busa kinahanglan magbantay kamo sa inyong pagpamati; kay siya nga adunay iya pagahatagan ug labaw pa, apan siya nga walay iya pagakuhaan bisan pa sa mga butang nga iyang ginadahum nga anaa kaniya."
Take care, then, how you listen. For, to all those who have, more will be given; while, from all those who have nothing, even what they seem to have will be taken away.”
19 Unya nangabut kaniya ang iyang inahan ug mga igsoong lalaki, apan sila wala makaduol kaniya tungod sa panon sa katawhan.
Presently Jesus’ mother and brothers came where he was, but they were not able to join him because of the crowd.
20 Ug siya giingnan, "Ang imong inahan ug ang imong mga igsoong lalaki atua nanagbarug didto sa gawas, buot makigkita kanimo."
So word was brought to him – ‘Your mother and your brothers are standing outside, wanting to see you.’
21 Apan siya mitubag kanila, "Ang akong inahan ug ang akong mga igsoon mao kadtong magapatalinghug sa pulong sa Dios ug magatuman niini."
His reply, spoken to them all, was, “My mother and my brothers are those who listen to God’s teaching and do what it says.”
22 Usa ka adlaw niana misakay siya sa sakayan uban sa iyang mga tinun-an, ug siya miingon kanila, "Manabok kita ngadto sa usang daplin sa lanaw." Ug sila migikan.
One day about that time, Jesus got into a boat with his disciples and said to them, “Let us go across the lake.”
23 Ug sa naglawig na sila, si Jesus nahikatulog. Ug unya miabut sa lanaw ang makusog nga unos, ug ang ilang sakayan nagkapuno sa tubig, ug sila diha sa katalagman.
So they put off. While they were sailing, Jesus fell asleep. A squall swept down on the lake, and their boat was filling and they were in danger.
24 Ug siya giduol ug gipukaw nila nga nanag-ingon, "Magtutudlo, Magtutudlo, mangamatay na kita!" Ug siya nagmata ug iyang gibadlong ang hangin ug ang mabangis nga mga balud, ug kini mihunong ug ang kalinaw mibanus.
So the disciples came and roused him. “Sir, Sir,” they cried, “we are lost!” Jesus rose and rebuked the wind and the rushing waves, and they fell, and a calm followed.
25 Unya miingon siya kanila, "Hain ba diay ang inyong pagsalig?" Ug nangahadlok sila ug nahibulong sila nga nanag-ingon sa usa ug usa, "Kinsa ba diay kini siya, nga mosugo bisan sa hangin ug tubig, ug mopatoo man sila kaniya?"
“Where is your faith?” he exclaimed. But in great awe and amazement they said to one another, “Who can this be, who commands even the winds and the waves, and they obey him?”
26 Unya miabut sila sa kayutaan sa mga Gerasenhon, nga diha sa atbang sa Galilea.
They reached the region of the Gerasenes, which is on the opposite side to Galilee,
27 Ug sa paghikawas niya sa yuta, gisugat siya sa usa ka tawong giyawaan nga gikan sa lungsod. Sulod sa hataas nga panahon siya wala na magsul-ob ug mga bisti, ug wala siya magpuyog balay kondili diha sa mga lubong.
and, on getting ashore, Jesus met a man, who had demons in him, coming out of the town. For a long time this man had worn no clothing, and he had not lived in a house, but in the tombs.
28 Ug sa pagkakita niya kang Jesus, siya misiyagit ug mihapa sa iyang atubangan, ug sa makusog nga tingog miingon, "Unsay imong labut kanako, Jesus, Anak sa Labing Halangdong Dios? Magpakiluoy ako kanimo, ayaw intawon ako pagsakita."
Catching sight of Jesus, he shrieked out and threw himself down before him, and in a loud voice exclaimed, “What do you want with me, Jesus, Son of the Most High God? I beg you not to torment me.”
29 Kay si Jesus misugo man ugod sa mahugawng espiritu sa paggula gikan sa tawo (Kay sa makadaghan siya pagadakpon niini; siya gipabantayan ug gitalikalaan ug giposasan, apan ang mga gapus iya rang pamugtoon, ug siya giabog sa yawa ngadto sa mga dapit nga awaaw.)
For Jesus was commanding the foul spirit to come out of the man. On many occasions it had seized him, and, even when secured with chains and fetters, and watched, he would break through anything that bound him, and be driven by the demon into the wilds.
30 Unya si Jesus nangutana kaniya, "Kinsa may imong ngalan?" Ug siya mitubag, "Legion"; kay daghan man ugod ang mga yawa nga nahisulod kaniya.
“What is your name?” Jesus asked. “Legion,” he answered (for many demons had taken possession of him);
31 Ug kini sila nangamuyo kaniya nga unta dili niya sila paadtoon ngadto sa kahiladman. (Abyssos g12)
and the demons begged Jesus not to order them away into the bottomless pit. (Abyssos g12)
32 Ug didtoy usa ka dakung panon sa mga baboy nga nanag-ungad diha sa bakilid sa bungtod; ug ang mga yawa nangamuyo kaniya nga unta pasudlon sila niini. Ug iyang gitugotan sila.
There was a herd of many pigs close by feeding on the hill-side; and the demons begged Jesus to give them leave to enter into them. Jesus gave them leave.
33 Unya ang mga yawa nanggula gikan sa tawo ug misulod sa mga baboy, ug ang panon mihaguros pagdulhog sa pangpang ngadto sa lanaw ug nangalumos.
They came out from the man and took possession of the pigs; and the herd rushed down the steep slope into the lake and were drowned.
34 Ug nanalagan ang mga magbalantay sa mga baboy sa pagkakita nila sa nahitabo, ug ilang gisugilon kini sa lungsod ug sa kabalangayan.
When the men who tended them saw what had happened, they ran away, and carried the news to the town, and to the country around.
35 Unya ang mga tawo nangadto sa pagtan-aw sa nahitabo ug miabut sila kang Jesus. Ug ang tawo nga gigulaan sa mga yawa ilang nakita nga naglingkod sa tiilan ni Jesus, nagsinina na ug maayo nag pamuot; ug sila nangahadlok.
The people went out to see what had happened, and, when they came to Jesus, they found the man from whom the demons had gone out, sitting, clothed and in his right mind, at Jesus’ feet; and they were awe-struck.
36 Ug gisuginlan sila sa mga nakakita niini giunsa sa pag-ayo ang tawo nga giyawaan.
Those who had seen it told them how the possessed man had been delivered.
37 Unya ang tanang mga tawo sa kasikbit nga kayutaan sa mga Gerasenhon mihangyo kang Jesus sa pagpahawa gikan kanila; kay sila giabut man ugod ug dakung kahadlok. Busa siya misakay sa sakayan ug mipauli.
Then all the people in the region of the Gerasenes asked Jesus to leave them, for they were terrified. Jesus got into a boat and returned.
38 Ug ang tawo gigulaan sa mga yawa nangamuyo nga unta makakuyog siya kaniya; apan gipalakaw siya niya nga nag-ingon,
The man from whom the demons had gone out begged Jesus to let him be with him; but Jesus sent him away.
39 "Pumauli ka sa imong balay, ug isugilon mo unsa ka daku ang nahimo sa Dios alang kanimo." Ug milakaw siya nga nagmantala sa tibuok lungsod unsa ka daku sa nahimo ni Jesus alang kaniya.
“Go back to your home,” he said, “and relate the story of all that God has done for you.” So the man went through the whole town and proclaimed, as he went, all that Jesus had done for him.
40 Ug sa paghibalik ni Jesus gidawat siya sa panon sa katawhan uban sa kahinangop, kay silang tanan nanagpaabut man ugod kaniya.
On his return, Jesus was welcomed by the people; for everyone was looking out for him.
41 Ug dihay tawong miabut nga ginganlan si Jairo, nga usa ka punoan sa sinagoga; ug sa nakahapa siya sa tiilan ni Jesus, siya nangamuyo kaniya sa pag-adto sa iyang balay,
And a man named Jairus, who was a synagogue leader, came to Jesus, and threw himself at Jesus’ feet, with entreaties that he would come to his house,
42 kay siya may bugtong man nga anak nga babaye, nga may napulog-duha ka tuig ang idad, ug kini siya himalatyon.
because his only daughter, who was about twelve years old, was dying. As Jesus was going, the people were pressing closely around him.
43 Ug ang usa ka babaye nga gitalinug-an sulod na sa napulog-duha ka tuig, nga nahutdan na sa iyang tanang katigayonan nga gigasto alang sa mga mananambal, ug dili na arang maayo pa ni bisan kinsa,
And a woman, who had suffered from hemorrhage for twelve years, and whom no one could cure,
44 miduol sa iyang luyo ug mihikap sa borlas sa iyang sapot; ug dihadiha mitang-on ang iyang talinugo.
came up behind and touched the tassel of his cloak. Instantly the hemorrhage ceased.
45 Ug si Jesus miingon, "Kinsa ba ang naghikap kanako?" Ug sa nangambut ang tanan, si Pedro ug sila nga mga kauban niya miingon, "Magtutudlo, ang kadaghanan nagalibut kanimo ug nagadutdot kanimo!"
“Who touched me?” Jesus asked; and, while everyone was denying having done so, Peter exclaimed, “Why, Sir, the people are crowding around you and pressing against you!”
46 Apan si Jesus miingon, "May mihikap kanako, kay gibati ko nga may gahum nga migula kanako."
“Somebody touched me,” said Jesus, “for I felt that power had gone out from me.”
47 Ug sa pagtan-aw sa babaye nga wala man diay siya malilong, siya miduol nga nagkurog, ug sa naghapa siya sa iyang atubangan, gisugilon niya sa atubangan sa tanang tawo ang hinung-dan sa iyang paghikap kaniya ug ang iyang pagkaayo dihadiha.
Then the woman, when she saw that she was discovered, came forward trembling, and threw herself down before him; and, in the presence of all the people, she told him her reason for touching him, and that she had been cured instantly.
48 Ug si Jesus miingon kaniya, "Anak, ang imong pagsalig nakapaayo kanimo. Lumakaw ka nga malinawon."
“Daughter,” he said, “your faith has delivered you. Go, and peace be with you.”
49 Samtang nagsulti pa siya, dihay usa ka tawo nga miabut gikan sa balay sa punoan sa sinagoga ug miingon kaniya, "Ang imong anak patay na; ayaw na lang paghagoa ang Magtutudlo."
Before he had finished speaking, someone came from the house of the synagogue leader and said, “Your daughter is dead! Do not trouble the teacher further.”
50 Apan sa pagkadungog ni Jesus niini, siya miingon kang Jairo, "Ayaw kahadlok; sumalig ka lamang ug mahiulian ra siya."
But Jesus, hearing this, spoke to the leader, “Do not be afraid; only have faith, and she will yet be delivered.”
51 Ug sa paghiabut niya sa balay, wala siyay gitugotan sa pagsulod uban kaniya gawas kang Pedro ug kang Juan ug kang Santiago ug sa amahan ug inahan sa bata.
When he reached the house, he did not allow anyone to go in with him, except Peter, John, and James, and the child’s father and mother.
52 Ug ang tanan nagpanghilak ug nagminatay tungod kaniya. Apan si Jesus miingon, "Ayaw na kamo paghilak, kay siya wala mamatay kondili nagakatulog."
And everyone was weeping and mourning for her. “Do not weep,” Jesus said, “she is not dead; she is asleep.”
53 Ug siya gikataw-an nila nga nasayud nga kini patay na.
They began to laugh at him, for they knew that she was dead.
54 Apan iyang gigunitan siya diha sa kamot ug iyang gisangpit nga nag-ingon, "Inday, bumangon ka."
But, taking her by the hand, Jesus said in a loud voice, “Child, rise!”
55 Ug mibalik kaniya ang iyang espiritu, ug siya mibangon dihadiha; ug si Jesus misugo nga hatagan kini siyag makaon.
The child’s spirit returned to her, and she instantly stood up; and Jesus ordered them to give her something to eat.
56 Ug nahibulong ang iyang mga ginikanan; apan gitugon sila ni Jesus nga walay bisan kinsa nga ilang suginlan sa nahitabo.
Her parents were amazed, but Jesus impressed on them that they were not to tell anyone what had happened.
