Job 28
1 Sa pagkatinuod adunay mina alang sa salapi, Ug usa ka dapit alang sa bulawan nga ilang pagaulayon.
There are silver mines and places where gold is refined.
2 Ang puthaw pagakuhaon gikan sa yuta, Ug ang tumbaga pagatunawon gikan sa bato.
Iron is extracted from the earth and copper is smelted from its ore.
3 Ang tawo magapahunong sa kangitngit, Ug didto sa kahiladman magapangita, Sa mga bato nga atua sa mangitngit ug landong sa kamatayon.
Miners take lamps into the darkness underground and search for ore as far as they can go in the shadows and the gloom.
4 Halayo sa pinuy-anan sa mga tawo siya magabugwal sa usa ka gahong; Sila hingkalimtan sa tiil nga moagi sa ibabaw, Sila nanagbitay halayo sa mga katawohan, sila nanagtabyog.
They dig a mineshaft far from where people live or anyone ever goes. They swing from ropes that hang in the pits.
5 Mahitungod sa yuta, gikan niana magagula ang tinapay; Ug ang ilalum niana ingon ug gibali pinaagi sa kalayo.
Bread comes from the earth, but underneath it looks as if it has been turned upside-down by fire.
6 Ang mga bato niini maoy dapit sa mga zafiro, Ug kana may mga pulvos sa bulawan.
Here the rocks contain lapis lazuli and the dust contains gold.
7 Nianang dalana walay langgam nga dumadagit nga nagpanghibalo, Ni makakita niana ang mata sa ananangkil:
No birds of prey can see these paths, no falcon's eye can perceive.
8 Ang mga mananap nga palabilabihon wala makatala niana, Ni makaagi dinha ang mabangis nga leon.
No wild beasts have passed that way; the lion has not walked there.
9 Gibutang niya ang iyang kamot sa ibabaw sa batong santikan; Gilintuwad niya ang mga bukid hangtud sa mga gamut.
Miners attack the hard rock; they overturn the roots of mountains.
10 Siya nagahimo ug mga kanal sa taliwala sa mga bato; Ug ang iyang mata makakita sa tanang butang bililhon.
They tunnel through the rock, looking carefully for every precious stone.
11 Siya magabugkos sa mga kasapaan aron dili na manaligdig; Ug ang butang nga tinago, iyang gibutyag sa kahayag.
They dam the sources of the rivers, and bring to light what is hidden.
12 Apan asa ba ang kaalam igkita? Ug hain ba ang pinuy-anan sa salabutan?
But where can wisdom be found? Where is the place to gain understanding?
13 Ang tawo wala masayud sa bili niana; Ni igkita kini sa yuta sa mga buhi.
Human beings do not know the way to wisdom; it is not found among the living.
14 Ang kahiladman nagaingon: Kini wala diri kanako; Ug ang dagat nagaingon: Kana wala diri kanako.
The deep waters say, ‘It's not here,’ and the sea says, ‘It's not here either.’
15 Kana dili mabatonan tungod sa bulawan, Ni ang salapi pagatimbangon tungod sa bili niini.
It cannot be bought with gold; nor can it be purchased with silver.
16 Kini dili kabilhan sa bulawan sa Ophir, Sa malahalon nga onyx, kun sa zafiro.
Its value cannot be measured, even with the gold of Ophir; it is more precious than onyx or lapis lazuli.
17 Ang bulawan ug bildo dili ikatanding niini, Ni kabayloan kini ug mga lunsay nga bulawan.
Gold or fine glass cannot compare with wisdom; it cannot be exchanged for gold jewelry.
18 Ang guso ug ang salamin dili pagahisgutan: Oo, ang bili sa kaalam labaw pa kay sa mga mutya.
Coral and crystal are not worth mentioning; the price of wisdom is far above rubies.
19 Ang topacio sa Ethiopia dili ikagtanding niini, Ni kabilhan kini sa bulawang lunsay.
Topaz from Ethiopia can't compare with it; it cannot be bought with the purest gold.
20 Diin man diay magagikan ang kaalam? Ug hain man ang dapit sa salabutan?
So where does wisdom come from? Where is the place to gain understanding?
21 Sanglit tinago man gikan sa mga mata sa mga buhi, Ug sinalipdan gikan sa kalanggaman sa kalangitan.
Wisdom is hidden from the sight of all living things, even the birds of the air cannot see it.
22 Ang Kagun-oban ug Kamatayon nanag-ingon: Ang kagahub niana nabatian namo sa among mga igdulungog.
Abaddon and Death say, ‘We've only heard a rumor of it.’
23 Ang Dios nasayud sa dalan niini, Ug siya nahibalo sa dapit niana.
Only God understands the path to wisdom; he knows where it is found.
24 Kay siya nagatan-aw ngadto sa mga kinatumyan sa yuta, Ug nagasud-ong sa ilalum sa tibook langit;
For he looks to the very end of the earth; he sees everything under heaven.
25 Sa iyang pagtimbang sa hangin: Oo, sa taksanan ang katubigan iyang gitakus.
He decided how strong the wind should blow, and regulated the waters.
26 Sa diha nga siya nagbuhat ug balaod sa ulan, Ug alagianan alang sa kilat sa dalugdug;
He set a limit for the rain and made a path for the lightning.
27 Unya siya nakakita niini, ug nagsaysay niini; Iyang gipahaluna kini, oo, ug kini gipangita.
Then he considered wisdom. He examined it, gave it his approval, and declared it good.
28 Ug miingon siya sa tawo: Ania karon, ang kahadlok sa Ginoo, nga mao ang kaalam; Ug ang paglikay sa dautan mao ang salabutan.
He said to humankind, ‘To reverence the Lord is wisdom, and to turn away from evil is understanding.’”
