Ezequiel 23

1 Ang pulong ni Jehova midangat na usab kanako, nga nagaingon:

Okwu nke Onyenwe anyị ruru m ntị, sị m,

2 Anak sa tawo, may duruha ka babaye, ang mga anak nga babaye sa usa ka inahan:

“Nwa nke mmadụ, ọ dị ndị inyom abụọ nke otu nne mụrụ.

3 Ug sila nakighilawas didto sa Egipto; sila nakighilawas sa panahon sa ilang pagkabatan-on; didto gipamislit ang ilang mga suso ug didto gikumos ang dughan sa ilang pagkaulay.

Ha ghọrọ ndị akwụna nʼala Ijipt site na mgbe ha bụ agbọghọ. Nʼala ahụ, a bịagidere ara ha aka, pịakwa ọnụ ara agbọghọ ha aka nʼọnọdụ igwuri egwu.

4 Ug ang ilang mga ngalan mao si Ahola ang magulang, ug si Aholiba ang iyang igsoon nga babaye: ug sila nangahimong ako, ug sila nanganak ug mga bata nga lalake ug mga babaye. Ug mahitungod sa ilang mga ngalan; ang Samaria mao si Ahola, ug ang Jerusalem mao si Aholiba.

Aha nke okenye bụ Ohola. Aha nwanne ya nwanyị bụ Oholiba. Ha bụrịị nkem, ha mụtakwara m ụmụ ndị nwoke na ndị nwanyị. Ohola bụ Sameria, Oholiba bụkwa Jerusalem.

5 Ug si Ahola nakighilawas sa diha nga naako pa siya; ug siya nabuang sa iyang mga hinigugma, sa mga Asiriahanon nga iyang mga silingan,

“Ohola na-agba akwụna mgbe ọ ka bụ nkem. O nwere agụụ ịkwa iko nʼebe ndị niile ọ hụrụ nʼanya nọ, bụ ndị dike nʼagha nke ndị Asịrịa,

6 Nga nanagsaput ug azul, mga gobernador ug mga pangulo, silang tanan mga hiligugmaon nga batan-ong lalake, mga magkakabayo nga nangabayo.

ndị yi uwe anụnụ, ndịisi ọchịchị na ndị ọchịagha, ha niile bụ ụmụ okorobịa mara mma nʼile anya, na ndịisi agha, ndị ikom na-amakwasị nʼelu ịnyịnya.

7 Ug iyang gihatag kanila ang iyang pagpakighilawas, silang tanan mga piniling tawo sa Asiria; ug bisan kinsa kadtong iyang nabuangan, naghugaw siya sa iyang kaugalingon tungod sa ilang mga dios-dios.

O weere onwe ya nyefee nʼaka ndị ikom Asịrịa ogugo ha kachasị elu dịka onye akwụna, merụọkwa onwe ya site nʼife arụsị dị iche iche nke onye ọbụla agụụ ya gụrụ obi ya.

8 Wala biyai niya ang iyang pagpakighilawas sukad sa mga adlaw sa Egipto; kay sa panahon sa iyang pagkabatan-on sila mingdulog kaniya, ug ilang gikumos ang dughan sa iyang pagkaulay: ug ilang gibubo ang ilang pagpakighilawas kaniya.

Ma ọ hapụghị mmụọ akwụna ahụ dị nʼime ya, bụ nke o bidoro nʼIjipt, nke bụ na mgbe ọ bụ agbọghọ ya na ndị ikom dinakọrọ, ha na-apịkwa ọnụ ara agbọghọ ya aka, na-awụkwasịkwa agụụ nke ọchịchọ ọjọọ ha nʼahụ ya.

9 Busa gitugyan ko siya ngadto sa kamot sa iyang mga hinigugma; ngadto sa kamot sa mga Asiriahanon nga iyang gikabuangan.

“Nʼihi nke a enyefere m ya nʼaka ndị ahụ hụrụ ya nʼanya, bụ ndị Asịrịa, ndị agụụ ha na-agụ ya.

10 Kini nagbukas sa tabon sa iyang pagkahubo: gikuha nila ang iyang mga anak nga lalake, ug ang iyang mga anak nga babaye; ug siya gipatay nila sa pinuti: ug siya nahimong pagya sa mga babaye; kay siya gipakanaugan sa hukom nila.

Ha gbara ya ọtọ, ha kpọọrọ ụmụ ya ndị ikom na ndị inyom, ma ya onwe ya ka ha were mma agha gbuo. Nʼụzọ dị otu a, ọ ghọrọ ihe akụkọ ilu nʼetiti ndị inyom niile, a takwara ya ahụhụ.

11 Ug ang iyang igsoon nga babaye nga si Aholiba nakakita niini, bisan pa niana siya labi pang dautan sa iyang pagkabuang sa gugma kay kaniya, ug sa iyang mga pagpakighilawas nga labaw pa sa mga pagpakighilawas sa iyaing igsoon nga babaye.

“Oholiba bụ nwanne ya nwanyị hụrụ ihe ndị a, ma nʼime agụụ ihe ọjọọ nke gụrụ ya nakwa ịgba akwụna, ọ kpara agwa jọrọ njọ karịa nke nwanne ya nwanyị.

12 Siya nagkabuang sa mga Asiriahanon, sa mga gobernador ug sa mga pangulo, sa iyang mga silingan, nga nanagbisti sa katahum gayud, mga magkakabayo nga nangabayo, silang tanan mga batan-ong lalake nga hiligugmaon.

Ya onwe ya kwa, agụụ ụmụ Asịrịa gụrụ ya, bụ ndịisi ọchịchị, na ndị ọchịagha, ndị dike nʼagha yi uwe agha dịka o kwesiri, ndị ikom na-amakwasị nʼelu ịnyịnya, ha niile bụ ụmụ okorobịa dị mma nʼile anya.

13 Ug nakita ko nga siya nahugawan; silang duha nagsunod ug usa ka dalan.

Ahụrụ m na ya onwe ya merụkwara onwe ya; ha abụọ si otu ụzọ aga.

14 Ug gipadaghan niya ang iyang mga pagpakighilawas; kay nakita niya ang hulagway sa mga lalake nga gipintal sa bongbong, ang mga larawan sa mga Caldeahanon nga pinapasundayag sa lubos mapula,

“O gara nʼihu tụkwasị ihe nʼịgba akwụna ya karịa. Ọ hụrụ onyinyo ndị ikom atụnyere nʼahụ aja, bụ onyinyo nke ndị Kaldịa e ji ihe chara uhie uhie sepụta,

15 Nga binaksan sa mga bakus ang ilang mga hawak, uban sa mga purong nanagbitay diha sa ilang mga ulo, silang tanan daw mga prinnnnncipe nga tan-awon, ingon sa may-ong sa mga taga-Babilonia nga didto sa Caldea, ang yuta nga ilang natawohan.

ha kere ihe okike nʼukwu ha nakwa akwa okike nʼisi ha; nʼile anya ha niile dịka ndịisi ụgbọ agha ndị Babilọn, Kaldịa bụ ala amụrụ ha.

16 Ug sa diha-diha nga siya nakakita kanila sa gugma siya nabuang tungod kanila, ug nagpadala kanila sa mga sulogoon ngadto sa Caldea.

Ngwangwa ọ na-ele ha anya, agụ ha gụrụ ya, o zipụrụ ha ndị ozi na Kaldịa.

17 Ang mga taga-Babilonia ming-adto kaniya sa higdaanan sa gugma, ug siya gihugawan nila sa ilang pagpakighilawas, ug siya nahugawan uban kanila, ug ang iyang kalag nahimulag gikan kanila.

Mgbe ahụ ndị Babilọn bịakwutere ya, nʼelu ihe ndina ịhụnanya, nʼime agụụ nke anụ ahụ ha, ha merụrụ ya. Mgbe ha mesịrị ka ọ bụrụ ihe rụrụ arụ site nʼịkwa iko, o si nʼebe ha nọ wezuga onwe ya nʼọnọdụ ịsọ ha oyi.

18 Sa ingon niana, gibuksan niya ang tabon sa iyang mga pagpakighilawas, ug gibuksan ang tabon sa iyang pagkahubo: unya ang akong kalagl lnahamulag kaniya, ingon nga ang kalag nahimulag gikan sa iyang igsoon nga babaye.

Mgbe ọ gara nʼihu na-akwa iko nʼezoghị ezo na-ekpughekwa ọtọ ya, elepụrụ m ya anya nʼihi ịsọ oyi, dịka m mere lepụkwara anya site nʼebe nwanne ya nwanyị nọ.

19 Bisan pa niana gipadaghan niya ang iyang mga pagpakighilawas, nga nagahandum sa mga adlaw sa iyang pagkabatan-on, sa nagpakighilawas siya didto sa yuta sa Egipto.

Ma ọ gara nʼihu na-akwa iko karịa, dịka ọ na-echeta ndụ akwụna o biri nʼIjipt mgbe ọ bụ agbọghọ.

20 Ug siya nagkabuang tungod sa ilang mga hinigugma, kansang unod ingon sa sunod sa mga asno, ug kansang binhi ingon sa binhi sa mga kabayo.

Nʼebe ahụ, agụụ ndị ikom ya na ha na-akwa iko gụrụ ya, bụ ndị anụahụ ha dịka nke ịnyịnya ibu, ndị ihe ha na-anyụpụta dịkwa ka nke ịnyịnya.

21 Ingon niini ikaw gipahinumduman sa kaulag sa imong pagkabatan-on, sa gikumos ang imong dughan sa mga Egiptohanon tungod sa suso sa imong pagkabatan-on.

Ya bụ, na-agụụ ndụ ọjọọ nke i biri mgbe ị bụ agbọghọ na-agụsị gị ike, mgbe ị nọ nʼIjipt ebe a na-abịagide gị aka nʼara, ebe apịkwara ọnụ ara nta gị aka.

22 Busa, Oh Aholiba, mao kini ang giingon sa Ginoong Jehova: Ania karon, akong paalsahon ang imong mga hinigugma batok kanimo, gikan kang kinsa ang imong kalag nahimulag, ug dad-on ko sila batok kanimo sa luyo ug luyo:

“Nʼihi nke a, gị Oholiba, nke a ka Onye kachasị ihe niile elu, bụ Onyenwe anyị kwuru: Aga m akpali ndị ahụ hụrụ gị nʼanya megide gị, bụ ndị ahụ ihe ha na-amasịkwaghị gị ọzọ. Aga m esi nʼakụkụ niile kpọta ha, megide gị.

23 Ang mga taga-Babilonia ug ang tanang mga Caldeahanon, ang Pekod us Soa ug Koa, ug ang tanang mga Asiriahanon uban kanila; ang mga batan-ong lalake nga hiligugmaon, mga gobernador ug mga pangulo silang tanan, mga principe ug mga tawong dungganan, silang tanan nangabayo sa kabayo.

Ndị Babilọn, ndị Kaldịa niile, ndị ikom Pekod, ndị Shoa, na ndị Koa, na ndị Asịrịa niile ha na ha soo. Ụmụ okorobịa niile dị mma ile anya, ha niile bụ ndị na-achị achị na ndị ọchịagha, ndịisi na-agba ịnyịnya, na ndị ikom ọkwa ha dị elu, ha niile ga-anọkwasị nʼelu ịnyịnya.

24 Ug sila manganhi batok kanimo uban ang mga hinagiban, mga carro ug mga carromata, ug uban ang usa ka panon sa mga katawohan; sila mosulong sa ilang kaugalingon batok kanimo nga may taming ug kalasag ug salokot nga magalibot kanimo: ug ako magatugyan sa paghukom ngadto kanila, ug sila magahukom kanimo sumala sa ilang mga paghukom.

Ha ga-eji ngwa agha dị iche iche, ụgbọala nke agha na ọtụtụ igwe ndị mmadụ dị iche iche; ha ji ọta ukwu na ọta nta, kpurukwa okpu agha igwe, were ọnọdụ gburugburu gị nʼakụkụ ọbụla, imegide gị. Aga m enyefe gị nʼaka ha, ka ha taa gị ahụhụ, ha ga-atakwa gị ahụhụ dịka usoro ikpe ha si dị.

25 Ug ibutang ko ang akong pangabugho diha kanimo, ug ikaw duagmalan nila sa dakung kapintas; ikaw pusngagan nila sa imong ilang ug palongan sa imong mga dalunggan; ug ang mga manghisalin kanimo mangapukan pinaagi sa espada: panakpon nila ang imong mga anak nga lalake ug mga anak nga babaye; ug ang imong salin pagalamyon sa kalayo.

Aga m edo ekworo nke iwe m megide gị, ha ga-eji iwe na ọnụma mesie gị ike. Ha ga-ebipụ imi unu na ntị unu, ndị fọdụkwara nʼime unu ga-anwụ site na mma agha. Ha ga-achịkọrọ ụmụ unu ndị ikom na ndị inyom pụọ, unu ndị nke fọdụrụ ka ọkụ ga-erepịa.

26 Ikaw pagahuboan usab nila sa imong mga bisti, ug sakmitan sa imong matahum nga mga hiyas.

Ha ga-eyipụ gị uwe ọma gị niile, chikọrọ ihe ịchọ mma gị niile.

27 Sa ingon niini akong pahunongon ang imong kaulag gikan kanimo, ug ang imong pagpakighilawas nga nadala mo gikan sa yuta sa Egipto; aron dili na ikaw moyahatw sa imong mga mata kanila, ni mahinumdum pa sa Egipto pag-usab.

Nʼụzọ dị otu a, a ga-eme ka agụ ọchịchọ ọjọọ nke anụahụ na ịkwa iko, bụ nke i bidoro nʼala Ijipt kwụsị. Ị gaghị enwekwa agụụ ile ihe ndị a niile anya maọbụ chetakwa Ijipt nʼuche gị.

28 Kay mao kini ang giingon sa Ginoong Jehova: Ania karon, itugyan ko ikaw ngadto sa kamot sa imong gidumtan, ngadto sa kamot nila nga nakapabulag sa limong kalag;

“Nʼihi na otu a ka Onye kachasị ihe niile elu, bụ Onyenwe anyị kwuru: Lee, ana m aga iwere gị nyefee nʼaka ndị ahụ kpọrọ gị asị, bụ ndị ahụ ị wezugara onwe gị site nʼebe ha nọ nʼihi ịsọ oyi.

29 Ug himoon nila kanimo ang tanan nga pagdumot ug kuhaon nila ang tanan mong bulohaton, ug biyaan ikaw ng hubo ug walay saput; ug ang pagkahubo sa imong pagpakighilawas mapukasan sa tabon, lakip ang imong kaulag ug ang imong mga pagpakighilawas.

Ha ga-esite nʼịkpọ asị mesie gị ike, pụnara gị ihe niile i nwere nke ị dọgburu onwe gị nʼọrụ nʼihi ha. Ha ga-ahapụ gị ka ịgbara ọtọ ihu na azụ, mgbe ahụ ihere nke ịgba akwụna gị ga-apụta ihe. Agụụ nke ọchịchọ ọjọọ na ịkwa iko gị

30 Kining mga butanga pagabuhaton kanimo, tungod kay ikaw nakighilawas sunod sa mga nasud, ug tungod kay ikaw nahugawan uban sa ilang mga dios-dios.

emeela ka ihe ndị a bịakwasị gị, nʼihi na agụụ mmekọrịta nʼebe mba ndị ọzọ gụrụ gị, ị jikwa arụsị ha merụọ onwe gị.

31 Ikaw naglakaw sa dalan sa imong igsoon nga babaye; busa ihatag ko ang iyang copa nganha sa imong kamot.

Ị gbasoro nzọ ụkwụ nwanne gị nwanyị, nʼihi ya, aga m ewere iko ya tinye gị nʼaka.

32 Mao kini ang giingon sa Ginoong Jehova: Ikaw magainum gikan sa copa sa imong igsoon nga babaye, nga halalum ug daku; ikaw pagakataw-an uban ang pagyubit ug pagbiaybiay; daghan ang sulod sa copa.

“Ihe ndị a ka Onye kachasị ihe niile elu, bụ Onyenwe anyị kwuru: “Iko nwanne gị nwanyị ka ị ga-aṅụ bụ iko sara mbara ma dịkwa omimi; nke ga-eme ka ị ghọọ onye a na-achị ọchị na onye a na-akwa emo, nʼihi na ọ na-anagide ihe dị ukwuu.

33 Ikaw mapuno sa kahubog ug kasubo, uban ang copa sa kahibulong ug pagkabiniyaan, uban sa copa sa imong igsoong babaye nga Samaria.

Ị ga-ejupụta nʼịṅụbiga mmanya oke na iru ụjụ, nʼihi iko mbibi na ntikpọsi, bụ iko nke nwanne gị nwanyị bụ Sameria.

34 Ngani magainum pa ikaw niini ug magati-ti niini, ug ikaw magaingkib sa mga bika niana, ug lungion mo ang kaugalingon mong mga suso: kay ako namulong niini, nagaingon ang Ginoong Jehova.

Ị ga-aṅụ ya, ṅụchaa ihe dị nʼiko ahụ. Ị ga-atapịakwa iberibe ya niile, dọkasịakwa ara gị abụọ. Ekwuola m. Otu a ka Onye kachasị ihe niile elu, bụ Onyenwe anyị kwubiri.

35 Busa mao kini ang giingon sa Ginoong Jehova: Tungod kay ikaw malimot kanako, ug gisalikway mo ako sa imong likod, busa pas-anon mo usab ang imong kaulag ug ang imong mga pagpakighilawas.

“Nʼihi ya, ihe ndị a ka Onye kachasị ihe niile elu, bụ Onyenwe anyị kwuru: Ebe ọ bụ na i chefuola m, gbakụta m azụ gị, ị ga-ata ahụhụ niile ruuru gị nʼihi mmehie, agụụ ọchịchọ ọjọọ na ịgba akwụna gị.”

36 Labut pa si Jehova miingon kanako: Anak sa tawo, magahukom ba ikaw kang Ahola ug kang Aholiba? nan, ipahayag kanila ang ilang mga dulumtanan.

Onyenwe anyị sịrị m, “Nwa nke mmadụ, ị ga-ekpe Ohola na Oholiba ikpe? Mgbe ahụ, guzogide ha mee ka ha mara ihe arụ niile ha na-eme.

37 Kay sila nanagpanapaw, ug ang dugo anaa sa ilang mga kamot; ug uban sa ilang mga dios-dios sila nanagpanapaw; ug ang ilang mga anak nga lalake nga ilang gianak kanako gipaagi alang kanila sa kalayo, aron pagalamyon nila.

Nʼihi na ha akwaala iko, ọbara jupụtakwara nʼaka ha, ha na arụsị ha kwakwara iko. Ha jikwa ọ bụladị ụmụ nke ha mụtaara m chụọ aja nsure ọkụ nye ha.

38 Labut pa kini ilang gibuhat kanako: ilang gihugawan ang akong balaan nga puloy-anan sa mao gihapong adlaw, ug nagpanamastamas sa akong mga adlawng igpapahulay.

Ihe ọzọ ha mere m bụ nke a: Ha merụrụ ebe nsọ m nʼotu ụbọchị ahụ ha mere ka ụbọchị izuike m gharakwa ịdị nsọ.

39 Kay sa pagpamatay nila sa ilang mga anak alang sa ilang mga dios-dios, unya sila lming-anhi sa mao gihapong adlaw sulod sa akong balalan nga puloy-anan sa pagpasipala niini; ug, ania karon, ingon niini sila nagbuhat sa taliwala sa akong balay.

Nʼihi na nʼotu ụbọchị ahụ ha ji ụmụ ha chụọ aja nye arụsị ha, bụkwa ụbọchị ha batara nʼụlọnsọ m merụọ ya. Ihe dị otu a ka ha mere nʼụlọnsọ m.

40 Ug labut pa gayud, kamo nagpakuha ug mga tawo sa pagpaanhi gikan sa halayo, ug nga kanila nagapadala kamo ug usa ka sulogoon, ug, ania karon, sila ming-anhi; alang kanila ikaw naglinis sa imong kaugalingon, nagpintal sa imong mga mata, ug gidayandayanan mo ang imong kaugalingon sa mga dayandayan.

“Ọ bụghị naanị nke a, ha zigara ndị ozi ịkpọ ndị ikom na-esi ebe dị anya bịa, mgbe ha bịara, nʼihi ha, ị sachara ahụ gị nke ọma, tee ihe nʼanya gị, yirikwa ezigbo ihe ịchọ mma gị.

41 Ug milingkod ka sa harianong higdaanan, uban ang usa ka lamesa nga inandam sa atwubangan niini, diin gibutang mo ang akong incienso ug ang akong lana.

Ị nọdụrụ nʼelu ihe ndina e doziri nke ọma, na tebul e doro nʼusoro dịkwa nʼihu ya nke ị dọbara ihe nsure ọkụ na-esi isi ụtọ na mmanụ oliv bụ nke m nʼelu ya.

42 Ug nadungog ang tingog sa usa ka panon sa katawohan nga nanaglingaw-lingaw uban kaniya: ug uban sa mga tawo nga timawa ginadala ang mga tawo ng palahubog gikan sa kamingawan; ug ilang gisul-oban sa mga pulcera ang ilang duha ka kamot, ug sa matahum nga purongpurong ang ilang mga ulo.

“Olu igwe mmadụ ndị obi dị ụtọ na-ada gburugburu ya nʼime ụlọ, e sitekwara nʼọzara bubata ndị ṅụbigara mmanya oke, ha na ọtụtụ ndị ọzọ, Ha gbanyekwara nwanyị a na nwanne ya nwanyị mgbaaka na nkwoji aka ha, yinyekwa ha okpueze mara mma nʼisi.

43 Unya miingon ako mahitungod kaniya nga nagulang na sa mga pagpanapaw: Karon makighilawas pa ba sila uban kaniya, ug siya uban kanila?

Mgbe ahụ, ihe m kwuru banyere nwanyị ahụ ịkwa iko riri ahụ bụ nke a, ‘Ugbu a, ka ha mesoo ya mmeso dịka onye na-agba akwụna, nʼihi na nke ahụ ka ọ bụ.’

44 Ug sila mingsulod ngadto kaniya, ingon sa ilang pagsulod ngadto sa usa ka babayeng bigaon: busa sila mingsulod kang Ahola, ug ngadto kang Aholiba, ang mga babayeng maulagon.

Ha bara dinakwuru ya. Dịka ndị ikom si abakwuru nwanyị akwụna, otu a ka ha si bakwuru ụmụ nwanyị ndụ ọjọọ a bụ Ohola na Oholiba.

45 Ug ang matarung nga mga tawo, ilang pagahukmkan sila ingon sa paghukom sa mga mananapaw nga babaye, ug ingon sa paghukom sa mga babaye nga nagaula ug dugo; tungod kay sila mananapaw nga mga babaye, ug ang dugo anaa sa ilang kamot.

Ma ndị ikpe ezi omume ga-ama ha ụdị ikpe a na-ama ndị inyom na-akwa iko na ndị na-awụsikwa ọbara. Nʼihi na ha bụ ndị na-akwa iko, na ndị ọbara dị nʼaka ha.

46 Kay mao kini ang giingon sa Ginoong Jehova: Patungason ko ang usa ka panon batok kanila, ug itugyan ko sila nga ipatugto-tugpo ug pagatulison.

“Ihe ndị a ka Onye kachasị ihe niile elu, bụ Onyenwe anyị sịrị, aga m akpọkọta igwe ndị mmadụ ga-emegide ha, nyefee ha nʼaka oke ihe egwu, nakwa ihe nlụta nʼagha.

47 Ug sila pagabatoon sa katilingban, ug pamatyon sila sa ilang mga espada; pamatyon nila ang ilang mga anak ng alalake ug mga anak nga babaye, ug pagasunogon ang ilang mga balay sa kalayo.

Mkpọkọta mmadụ ahụ ga-atụ ha nkume, werekwa mma agha gbudasịa ha. Ha ga-egbu ụmụ ha ndị ikom na ụmụ ha ndị inyom, kpọkwaa ụlọ ha niile ọkụ.

48 Sa ingon niana akong pahunongon ang kaulag gikan sa yuta, aron ang tanang mga babaye matudloan sa dili pagbuhat sumala sa inyong kaulag.

“Otu a, aga m eme ka ibi ndụ ọjọọ kwụsị nʼala ahụ, ka esi otu a adọ ndị inyom niile aka na ntị, ka ha hapụ ịgbaso nzọ ụkwụ gị.

49 Ug ilang balusan ang inyong kaulag diha kaninyo, ug kamo magapas-an sa mga sala sa inyong mga diosdios; ug kamo makaila lnga ako mao ang Ginoong Jehova.

Ị ghaghị ịta ahụhụ nʼihi ndụ ọjọọ nke ịkwa iko gị, hụkwaa ahụhụ nʼihi mmehie niile nke ịkpọ isiala nye arụsị. Mgbe ahụ ị ga-amata na mụ onwe m bụ Onye kachasị ihe niile elu, bụ Onyenwe anyị.”