Exodo 23

1 Dili ka magdawat sa balita nga bakak. Dili mo ipataral ang imong kamot uban sa dautan aron dili mahimong saksi nga bakakon.

Thou shalt not receiue a false tale, neyther shalt thou put thine hande with the wicked, to be a false witnes.

2 Dili ka magsunod sa usa ka panon sa katawohan sa pagbuhat ug dautan; dili ka usab magsaksi sa usa ka buruka kuyog sa usa ka panon sa katawohan aron sa pagtuis sa katarungan;

Thou shalt not follow a multitude to do euil, neither agree in a controuersie to decline after many and ouerthrowe the trueth.

3 Ni magdapig ka sa usa ka tawong kabus mahitungod sa iyang buruka;

Thou shalt not esteeme a poore man in his cause.

4 Kong hikaplagan mo ang vaca sa imong kaaway, kun ang iyang asno nga nahasalaag, dad-on mo gayud kini sa pagbalik ngadto kaniya.

If thou meete thine enemies oxe, or his asse going astray, thou shalt bring him to him againe.

5 Kong makita mo ang asno sa nagadumot kanimo nga napukan sa ilalum sa iyang lulan, ug ikaw andam unta sa paghaw-as niini alang kaniya, niini: haw-asan mo gayud kini uban kaniya.

If thou see thine enemies asse lying vnder his burden, wilt thou cease to helpe him? thou shalt helpe him vp againe with it.

6 Dili mo pagtuison ang katarungan nga iya sa imong kabus sa iyang buruka.

Thou shalt not ouerthrowe the right of thy poore in his sute.

7 Magpahilayo ka sa mga buruka nga malimbongon, ug dili ka magpatay sa walay sala ug sa matarung; kay dili ko pagapaka-matarungon ang dautan.

Thou shalt keepe thee farre from a false matter, and shalt not slaye the innocent and the righteous: for I will not iustifie a wicked man.

8 Dili ka magdawat ug hiphip, kay ang hiphip nagabuta sa mga adunay igtatan-aw, ug nagtuis sa mga pulong sa matarung.

Thou shalt take no gift: for the gift blindeth the wise, and peruerteth the wordes of the righteous.

9 Ug dili mo lupigan ang dumuloong: kay kamo nanghibalo kong unsa ang kasingkasing sa dumuloong, kay nagdumuloong na kamo sa yuta sa Egipto.

Thou shalt not oppresse a stranger: for ye knowe the heart of a stranger, seeing yee were strangers in the land of Egypt.

10 Ug sa unom ka tuig magapugas ka sa imong yuta, ug magatigum ka sa mga abut niana:

Moreouer, sixe yeres thou shalt sowe thy land, and gather the fruites thereof,

11 Apan sa ikapito ka tuig pagabiyaan mo kini nga walay pugas ug pasagdan mo, aron managpangaon ang mga kabus sa imong katawohan; ug unsa ang igabilin nila pagakan-on sa kahayupan sa kapatagan; mao kini ang pagabuhaton mo sa imong parrasan, ug sa imong olivahan.

But the seuenth yeere thou shalt let it rest and lie still, that the poore of thy people may eat, and what they leaue, the beastes of the fielde shall eate. In like maner thou shalt doe with thy vineyard, and with thine oliue trees.

12 Unom ka adlaw pagabuhaton mo ang imong mga bulohaton, ug sa ikapito ka adlaw mopahulay ikaw; aron makapahulay ang imong vaca, ug ang imong asno ug makapahayahay ang anak nga lalake sa imong ulipon nga babaye, ug ang dumuloong.

Sixe dayes thou shalt do thy worke, and in the seuenth day thou shalt rest, that thine oxe, and thine asse may rest, and the sonne of thy maide and the stranger may be refreshed.

13 Ug sa tanan nga giingon ko kanimo bantayan mo. Ug dili magahisgut sa ngalan sa uban nga mga dios, ni ipadungog kini gikan sa imong baba.

And ye shall take heede to all things that I haue sayde vnto you: and ye shall make no mention of the name of other gods, neither shall it be heard out of thy mouth.

14 Makatolo sa usa ka tuig magafiesta ikaw alang kanako.

Three times thou shalt keepe a feast vnto me in the yeere.

15 Ang fiesta sa mga tinapay nga walay levadura pagabantayan mo: pito ka adlaw nga magakaon ka ug mga tinapay nga walay levadura, ingon sa akong gisugo kanimo, sa panahon nga tinudlo sulod sa bulan sa Abib, kay niini migula ka gikan sa Egipto; ug walay bisan kinsa nga mangatubang nga walay dala sa atubangan ko:

Thou shalt keepe the feast of vnleauened bread: thou shalt eate vnleauened bread seue dayes, as I commanded thee, in the season of the moneth of Abib: for in it thou camest out of Egypt: and none shall appeare before me emptie:

16 Ug ang fiesta sa ani, ang mga inunahang bunga sa imong mga paghago, nga imong gipugas sa uma; ug ang fiesta sa paghipos sa abut sa katapusan sa tuig, kong ikaw magatigum sa imong kahago sa uma.

The feast also of the haruest of the first fruites of thy labours, which thou hast sowen in the fielde: and the feast of gathering fruites in the ende of the yere, when thou hast gathered in thy labours out of the fielde.

17 Makatolo sa usa ka tuig mangatubang ang tanan mong lalake sa atubangan sa Ginoo nga si Jehova.

These three times in the yeere shall all thy men children appeare before the Lord Iehouah.

18 Dili mo pag-ihalad nga adunay tinapay nga may levadura ang dugo sa akong halad, ni ibilin sa gabii hangtud sa pagkabuntag ang tambok sa giihaw sa akong fiesta.

Thou shalt not offer the blood of my sacrifice with leauened bread: neyther shall the fatte of my sacrifice remayne vntill the morning.

19 Ang mga inunahan sa mga unang abut sa imong yuta dad-on mo sa balay ni Jehova nga imong Dios. Dili mo paglat-an ang nating kanding sa gatas sa inahan niini.

The first of the first fruites of thy lande thou shalt bring into the house of the Lord thy God: yet shalt thou not seeth a kid in his mothers milke.

20 Ania karon, ginasugo ko ang usa ka Manolonda sa atubangan mo, aron sa pagbantay kanimo sa dalan, ug sa pagdala kanimo ngadto sa dapit nga akong gitagana.

Behold, I send an Angel before thee, to keepe thee in the way, and to bring thee to the place which I haue prepared.

21 Magbantay kamo sa atubangan niya, ug magpatalinghug kamo sa iyang tingog; dili ninyo pagsuk-on siya; kay siya dili magapasaylo sa inyong paglapas: kay ang akong ngalan anaa kaniya.

Beware of him, and heare his voyce, and prouoke him not: for he will not spare your misdeedes, because my name is in him.

22 Apan kong sa pagkamatuod magapatalinghug ka sa iyang tingog, ug pagabuhaton mo ang tanan nga akong igaingon, nan ako mamahimong kaaway sa imong mga kaaway, ug magabatok ako sa imong mga kabatok.

But if thou hearken vnto his voyce, and do all that I speake, the I wil be an enemie vnto thine enemies, and will afflict them that afflict thee.

23 Kay ang akong Manolonda magalakaw sa unahan mo, ug pagapasudlon ka niya sa Amorehanon, ug sa Hetahanon, ug sa Persehanon, ug sa Canaanhon, ug sa Hebehanon, ug sa Jebusehanon, ug ako magalaglag kanila.

For mine Angel shall go before thee, and bring thee vnto the Amorites, and the Hittites, and the Perizzites, and the Canaanites, the Hiuites, and the Iebusites, and I will destroy them.

24 Dili ka magayukbo sa ilang mga dios, ni mag-alagad kanila, ni magbuhat ingon sa ginabuhat nila; kondili hinoon laglagon mo sila ngatanan, ug panugmokon mo gayud ang ilang mga haligi nga larawan.

Thou shalt not bow downe to their gods, neither serue them, nor doe after the workes of them: but vtterly ouerthrowe them, and breake in pieces their images.

25 Ug manag-alagad kamo kang Jehova nga inyong Dios, ug siya magapanalangin sa imong tinapay, ug sa imong tubig; ug pagakuhaon ko ang sakit gikan sa taliwala mo.

For ye shall serue the Lord your God, and he shall blesse thy bread and thy water, and I will take all sickenes away from the middes of thee.

26 Walay bisan kinsa nga kakuhaan sa iyang anak, ni maapuli diha sa imong yuta; ug pagatumanon ko ang gidaghanon sa imong mga adlaw.

There shall none cast their fruite nor be baren in thy lande: the number of thy dayes will I fulfill.

27 Igapadala ko ang akong kahadlok sa unahan mo, ug pagalisangon ko ang tanan nga katawohan nga imong pagaadtoan, ug pagahimoon ko nga ang tanan mong mga kaaway motalikod kanimo.

I will send my feare before thee, and will destroy all the people among whome thou shalt go: and I will make all thine enemies turne their backes vnto thee:

28 Ug magapadala ako ug tamboboan sa unahan mo nga magaabog sa Hebehanon, ug Canaanhon, ug sa Hetehanon gikan sa atubangan mo.

And I will sende hornets before thee, which shall driue out the Hiuites, the Canaanites, and the Hittites from thy face.

29 Dili ko sila papahawaon gikan sa atubangan mo sulod sa usa ka tuig; tingali ang yuta mahimo nga kamingawan ug modaghan ang mga mananap sa kapatagan batok kanimo.

I will not cast them out from thy face in one yeere, least the land grow to a wildernes: and the beasts of the field multiplie against thee.

30 Sa hinayhinay pagaabugon ko sila gikan sa atubangan mo, hangtud nga magadaghan ka, ug magapanunod sa yuta.

By litle and litle I will driue them out from thy face, vntill thou increase, and inherite the lande.

31 Ug igabutang ko ang imong utlanan gikan sa dagat nga Mapula hangtud sa dagat sa mga Filistehanon, ug gikan sa kamingawan hangtud sa suba sa Eufrates: kay igabutang ko sa imong mga kamot ang mga pumoluyo sa yuta, ug ikaw magapapahawa kanila gikan sa atubangan mo.

And I will make thy coastes from the red sea vnto the sea of the Philistims, and from the desert vnto the Riuer: for I will deliuer the inhabitants of the lande into your hande, and thou shalt driue them out from thy face.

32 Dili ka magbuhat ug pakigsaad uban kanila, ni sa ilang mga dios.

Thou shalt make no couenant with them, nor with their gods:

33 Sa imong yuta dili sila magapuyo, tingali unya nga ikaw makasala batok kanako; kay kong magaalagad ka sa ilang mga dios: kini gayud mamahimong usa ka lit-ag alang kanimo.

Neither shall they dwell in thy lande, least they make thee sinne against me: for if thou serue their gods, surely it shall be thy destruction.