Exodo 21
1 Karon mao kini ang mga tulomanon nga igapahayag mo kanila.
'And these [are] the judgments which thou dost set before them:
2 Kong magpalit ka ug sulogoon nga Hebreohanon, unom ka tuig magaalagad siya; apan sa ikapito makagawas siya sa pagkaulipon sa walay bayad.
'When thou buyest a Hebrew servant — six years he doth serve, and in the seventh he goeth out as a freeman for nought;
3 Kong siya mosulod nga usa ra, makagawas siya nga usa ra: Kong siya adunay asawa, nan makagawas siya ug ang iyang asawa uban kaniya.
if by himself he cometh in, by himself he goeth out; if he [is] owner of a wife, then his wife hath gone out with him;
4 Kong ang iyang agalon magahatag kaniya ug asawa, ug ang asawa magaanak kaniya ug mga anak nga lalake kun mga anak nga babaye; ang asawa ug ang iyang mga anak mapanag-iya sa ilang agalon, ug siya makagawas nga usa ra.
if his lord give to him a wife, and she hath borne to him sons or daughters — the wife and her children are her lord's, and he goeth out by himself.
5 Apan kong ang alagad magaingon: ako nahagugma sa akong agalon, sa akong asawa ug sa akong mga anak; ako dili mogawas nga walay bayad:
'And if the servant really say: I have loved my lord, my wife, and my sons — I do not go out free;
6 Nan pagadad-on siya sa iyang agalon ngadto sa Dios, ug pagadad-on siya ngadto sa pultahan kun ngadto sa haligi sa pultahan; ug ang iyang agalon magapalungag sa iyang dalunggan sa hilihod, ug siya maiyang alagad nga sa walay katapusan.
then hath his lord brought him nigh unto God, and hath brought him nigh unto the door, or unto the side-post, and his lord hath bored his ear with an awl, and he hath served him — to the age.
7 Ug kong ang usa ka tawo magabaligya sa iyang anak nga babaye sa pagkaulipon, dili makagawas siya ingon sa pagpakagawas sa mga ulipon nga lalake.
'And when a man selleth his daughter for a handmaid, she doth not go out according to the going out of the men-servants;
8 Kong siya dili makapahamuot sa iyang agalon, nga nangasawa kaniya, nan igatugot kaniya nga paglukaton siya; ang pagbaligya niining babaye sa katawohan nga dumuloong wala itugot sa lalake, sa nakita nga gilimbongan niya ang babaye.
if evil in the eyes of her lord, so that he hath not betrothed her, then he hath let her be ransomed; to a strange people he hath not power to sell her, in his dealing treacherously with her.
9 Ug kong siya igapaasawa sa iyang anak nga lalake, siya magabuhat alang kaniya ingon nga usa sa mga anak nga babaye.
'And if to his son he betroth her, according to the right of daughters he doth to her.
10 Kong siya magapili ug lain nga asawa, dili pag-ibanan ang iyang kalan-on, ang iyang bisti, ang katungdanan sa pagkaminyo.
'If another [woman] he take for him, her food, her covering, and her habitation, he doth not withdraw;
11 Ug kong ang lalake dili makabuhat niining totolo ka mga butang alang sa babaye, nan siya mahagula sa walay bayad.
and if these three he do not to her, then she hath gone out for nought, without money.
12 Kadtong makasamad sa usa ka tawo sa pagkaagi nga siya mamatay, pagapatyon gayud siya.
'He who smiteth a man so that he hath died, is certainly put to death;
13 Ug kong ang usa ka tawo dili maghupo kondili nga ang Dios ang mitugyan kaniya sa iyang mga kamot; nan ako magatudlo kanimo ug dapit nga pagakalagiwan niya.
as to him who hath not laid wait, and God hath brought to his hand, I have even set for thee a place whither he doth flee.
14 Ug Kong ang usa ka tawo magapalabilabi batok sa iyang isigkatawo, aron sa pagpatay kaniya sa budhi, kuhaon mo siya gikan sa akong halaran aron mamatay siya.
'And when a man doth presume against his neighbour to slay him with subtilty, from Mine altar thou dost take him to die.
15 Ug ang magasamad sa iyang amahan kun sa iyang inahan, pagapatyon gayud siya.
'And he who smiteth his father or his mother is certainly put to death.
16 Ug siya nga nagakawat ug usa ka tawo, ug nagabaligya kaniya, kun hikaplagan kini sa iyang mga kamot, pagapatyon gayud siya.
'And he who stealeth a man, and hath sold him, and he hath been found in his hand, is certainly put to death.
17 Ug siya nga magatunglo sa iyang amahan kun sa iyang inahan, pagapatyon gayud siya.
'And he who is reviling his father or his mother is certainly put to death.
18 Ug kong may mga tawo nga manag-away, ug ang usa magasamad sa usa uban sa bato, kun sa iyang kinomo, ug siya dili mamatay, kondili magahigda siya sa banig;
'And when men contend, and a man hath smitten his neighbour with a stone, or with the fist, and he die not, but hath fallen on the bed;
19 Kong makabangon ug makalakaw siya sa gawas nga magasungkod, nan ang nagsamad kaniya makagawas; siya magabayad lamang kaniya sa panahon nga nausik, ug siya pagapatambalan niya hangtud nga mamaayo na gayud.
if he rise, and hath gone up and down without on his staff, then hath the smiter been acquitted; only his cessation he giveth, and he is thoroughly healed.
20 Ug kong ang usa ka tawo magasamad sa iyang ulipon nga lalake kun sa iyang ulipon nga babaye uban sa bunal, ug siya mamatay sa ilalum sa iyang kamot, pagasilotan gayud siya.
'And when a man smiteth his man-servant or his handmaid, with a rod, and he hath died under his hand — he is certainly avenged;
21 Apan kong kini mabuhi sa usa kun duruha ka adlaw, dili siya pagasilotan, kay siya iyang salapi.
only if he remain a day, or two days, he is not avenged, for he [is] his money.
22 Kong may mga tawo nga manag-away ug makasamad sa usa ka babaye nga nagamabdos, sa pagkaagi nga kini siya makuhaan, ug walay kadaut nga nahitabo, ang nakasamad pagamultahan ingon sa igapahamtang kaniya sa bana sa babaye, ug magabayad siya sumala sa gimbut-an sa mga maghuhukom.
'And when men strive, and have smitten a pregnant woman, and her children have come out, and there is no mischief, he is certainly fined, as the husband of the woman doth lay upon him, and he hath given through the judges;
23 Apan kong adunay kadaut nga mahinabo, nan magabayad ka ug kinabuhi tungod sa kinabuhi,
and if there is mischief, then thou hast given life for life,
24 Mata tungod sa mata, ngipon tungod sa ngipon, kamot tungod sa kamot, tiil tungod sa tiil,
eye for eye, tooth for tooth, hand for hand, foot for foot,
25 Paso tungod sa paso, samad tungod sa samad, labud tungod sa labud.
burning for burning, wound for wound, stripe for stripe.
26 Ug kong ang usa ka tawo makasamad sa mata sa iyang ulipon nga lalake, kun sa mata sa iyang ulipon nga babaye ug mabuta kini, pagabuhian siya sa walay bayad tungod sa iyang mata.
'And when a man smiteth the eye of his man-servant, or the eye of his handmaid, and hath destroyed it, as a freeman he doth send him away for his eye;
27 Ug kong mahingo ang ngipon sa iyang ulipon nga lalake, kun ang ngipon sa iyang ulipon nga babaye, tungod sa iyang ngipon, pagabuhian siya sa walay bayad.
and if a tooth of his man-servant or a tooth of his handmaid he knock out, as a freeman he doth send him away for his tooth.
28 Kong ang usa ka lalake kun usa ka babaye pagasungayon sa usa ka vaca, nga unya mamatay, ang vaca pagabatoon, ug dili pagakan-on ang unod niini; apan ang tag-iya sa vaca pagabuhian.
'And when an ox doth gore man or woman, and they have died, the ox is certainly stoned, and his flesh is not eaten, and the owner of the ox [is] acquitted;
29 Apan kong ang maong vaca adunay batasan sa pagsungay sukad pa sa miaging panahon, ug kini gipahibalo na sa tag-iya, ug wala niya pagbantayi, apan kini nakamatay ug lalake kun babaye, ang vaca pagabatoon, ug ang tag-iya niini pagapatyon usab.
and if the ox is [one] accustomed to gore heretofore, and it hath been testified to its owner, and he doth not watch it, and it hath put to death a man or woman, the ox is stoned, and its owner also is put to death.
30 Kong pagapahamtangan siya ug lukat, nan igahatag ang lukat tungod sa iyang kinabuhi sumala sa igapahamtang kaniya:
'If atonement is laid upon him, then he hath given the ransom of his life, according to all that is laid upon him;
31 Bisan kong kini makasungay ug anak nga lalake kun makasungay ug anak nga babaye, sama niini nga paghukom pagabuhaton kaniya.
whether it gore a son or gore a daughter, according to this judgment it is done to him.
32 Kong ang vaca makasungay ug ulipon nga lalake kun ulipon nga babaye, magabayad ug katloan ka siclo nga salapi ang iyang agalon, ug ang vaca pagabatoon.
'If the ox gore a man-servant or a handmaid, thirty silver shekels he doth give to their lord, and the ox is stoned.
33 Ug kong ang usa ka tawo makalukab ug gahong, kun magakalot ug gahong, ug dili niya pagtabonan, ug mahulog didto ang vaca kun asno,
'And when a man doth open a pit, or when a man doth dig a pit, and doth not cover it, and an ox or ass hath fallen thither, —
34 Ang tag-iya sa gahong magabayad niini; magahatag siya ug salapi sa tag-iya niini ug ang namatay nga mananap mamaiya.
the owner of the pit doth repay, money he doth give back to its owner, and the dead is his.
35 Ug kong ang vaca sa usa ka tawo makasamad sa vaca sa iyang isigkatawo, sa pagkaagi nga kini mamatay, unya igabaligya nila ang vaca nga buhi, ug pagabahinon nila ang bili niini, ug pagabahinon usab nila ang patay.
'And when a man's ox doth smite the ox of his neighbour, and it hath died, then they have sold the living ox, and halved its money, and also the dead one they do halve;
36 Apan kong hibaloan nga ang vaca nga nakasungay adunay taras sa pagpanungay sukad pa sa miaging panahon, ug ang iyang tag-iya wala magabantay niini, magabayad siya ug vaca tungod sa vaca, ug ang patay maiya.
or, it hath been known that the ox is [one] accustomed to gore heretofore, and its owner doth not watch it, he certainly repayeth ox for ox, and the dead is his.
