Ecclesiastes 7
1 Ang maayong ngalan labi pang maayo kay sa bililhon nga lana; ug ang adlaw sa pagkamatay kay sa adlaw nga natawohan.
A good name is better than costly perfume, and the day of death is better than the day of birth.
2 Labi pang maayo ang pag-adto sa balay sa kasub-anan, kay sa pag-adto sa balay sa nagakombira: kay kana mao ang katapusan sa tanang mga tawo; ug ang buhi magatipig niini sa iyang kasingkasing.
It is better to go to a house of mourning than to a house of feasting, for mourning comes to all people at the end of life, so living people must take this to heart.
3 Labi pang maayo ang kasubo kay sa pagkatawa: kay tungod sa kasubo sa panagway ang kasingkasing gihimong malipayon.
Grief is better than laughter, for after sadness of face comes gladness of heart.
4 Ang kasingkasing sa manggialamon anaa sa balay sa kasub-anan; apan ang kasingkasing sa mga buangbuang anaa sa balay sa kalipayan.
The heart of the wise is in the house of mourning, but the heart of fools is in the house of feasting.
5 Labi pang maayo ang pagpamati sa pagsaway sa manggialamon, kay sa usa ka tawo sa pagpamati sa awit sa mga buangbuang.
It is better to listen to the rebuke of the wise than to listen to the song of fools.
6 Kay sama sa piti-piti sa mga tunok ilalum sa usa ka kolon, ingon man ang pagkatawa sa buangbuang: kini usab kakawangan man.
For like the crackling of thorns burning under a pot, so also is the laughter of fools. This, too, is vapor.
7 Sa pagkatinuod ang pagpanlupig makapabuang sa manggialamong tawo; ug ang hiphip nagalaglag sa salabutan.
Extortion certainly makes a wise man foolish, and a bribe corrupts the heart.
8 Labi pang maayo ang katapusan sa usa ka butang kay ang sinugdan niini; ug ang mapailubon sa espiritu labi pang maayo kay sa mapahitas-on sa espiritu.
Better is the end of a matter than the beginning; and the people patient in spirit are better than the proud in spirit.
9 Dili nimo pagdalidalion ang imong espiritu sa pagpakasuko: kay ang kasuko nagapuyo sa sabakan sa mga buangbuang.
Do not be quick to anger in your spirit, for anger resides in the hearts of fools.
10 Dili ikaw mag-ingon: Unsa may hinungdan nga ang unang mga adlaw labi pang maayo kay niining mga adlawa? kay ikaw wala magapangutana sa minatarung mahatungod niini.
Do not say, “Why were the days of old better than these?” For it is not because of wisdom that you ask this question.
11 Ang kaalam sama ra kaayo sa usa ka kabilin, oo, labi pang maayo kini kanila nga nakakita sa adlaw.
Wisdom, like an inheritance, is good. It benefits those who see the sun.
12 Kay ang kaalam maoy usa ka panagang maingon nga ang salapi usa ka panagang man: apan ang pagkahalangdon sa kahibalo mao, kana nga kaalam nagabantay sa kinabuhi niadtong nagabaton niini.
For wisdom provides protection as money can provide protection, but the advantage of knowledge is that wisdom gives life to whoever has it.
13 Palandunga ang buhat sa Dios: kay kinsa ang makatul-id niadtong iyang gihimong baliko?
Consider the deeds of God: Who can straighten out anything he has made crooked?
14 Sa adlaw sa kauswagan magmalipayon ka, ug sa adlaw sa kasakit magpalandong ka: oo, gibuhat sa Dios ang usa tupad sa usa, sa katuyoan nga ang tawo dili makakaplag bisan unsang butanga nga mahimong sunod kaniya.
When times are good, live happily in that good, but when times are bad, consider this: God has allowed both to exist side by side. For this reason, no one will find out anything that is coming after him.
15 Kining tanan nakita ko sa akong mga adlaw sa kakawangan: adunay tawong matarung nga mawala diha sa iyang pagkamatarung, ug adunay tawong dautan nga nagalugway sa iyang kinabuhi diha sa iyang buhat nga dautan.
I have seen many things in my meaningless days. There are righteous people who perish in spite of their righteousness, and there are wicked people who live a long life in spite of their evil.
16 Dili ka magpalabi pagpakamatarung; ni magpalabi ikaw pagpakamanggialamon: ngano man nga laglagon mo ang imong kaugalingon?
Do not be self-righteous, wise in your own eyes. Why should you destroy yourself?
17 Dili ka magpalabi pagpakadautan, ni magbinuangbuang ikaw: ngano man nga magpakamatay ka sa dili pa ang imong panahon?
Do not be too wicked or foolish. Why should you die before your time?
18 Maayo nga kuptan mo kini; oo, gikan usab niana ayaw pagkuhaa ang imong kamot: kay kadtong nagakahadlok sa Dios makalikay gikan niining tanan.
It is good that you should take hold of this wisdom, and that you should not let go of righteousness. For the person who fears God will meet all his obligations.
19 Ang kaalam mao ang kusog alang sa tawong manggialamon labi kay sa napulo ka mga punoan nga anaa sa usa ka ciudad.
Wisdom is powerful in the wise man, more than ten rulers in a city.
20 Sa pagkatinuod walay tawo nga matarung sa ibabaw sa yuta, nga nagabuhat ug maayo, ug wala magpakasala.
There is not a righteous man on earth who does good and never sins.
21 Ayaw usab pagpatalinghug sa tanan nga mga pulong nga ginasulti; tingali unya nga makadungog ikaw sa imong sulogoon nga magatunglo kanimo;
Do not listen to every word that is spoken, because you might hear your servant curse you.
22 Kay sa nakadaghan usab ang imong kaugalingon nga kasingkasing nasayud nga ikaw gayud sa imong kaugalingon ingon man nagtunglo sa uban.
Similarly, you know yourself that in your own heart you have often cursed others.
23 Kining tanan akong nasulayan sa kaalam. Ako ako miingon: Ako mahimo nga maalamon; apan kini halayo kanako.
All this have I proven by wisdom. I said, “I will be wise,” but it was more than I could be.
24 Kadto nga mao, halayo kaayo ug halalum gayud; kinsa man ang makatugkad niini?
Wisdom is far off and very deep. Who can find it?
25 Ako milingi, ug ang akong kasingkasing nahimutang sa pag-ila ug sa pagsusi, ug pagpangita sa kaalam, ug sa hinungdan sa mga butang ug sa pag-ila nga ang pagkadautan binuang man, ug nga ang pinahong mao ang kabuangan.
I turned my heart to learn and examine and seek wisdom and the explanations of reality, and to understand that evil is stupid and that folly is madness.
26 Ug hipalgan ko ang labi pang mapait kay sa kamatayon ang babaye, kang kinsang kasingkasing mga lit-ag ug mga pukot, ug kang kinsang mga kamot ingon sa mga bugkos: siya nga nagapahimuot sa Dios makagawas gikan kaniya; apan ang makasasala madakup niya.
I found that more bitter than death is any woman whose heart is full of snares and nets, and whose hands are chains. Whoever pleases God will escape from her, but the sinner will be taken by her.
27 Ania karon, kini hingkaplagan ko, nagaingon ang Magwawali, sa pagtulotimbang sa usa ka butang sunod sa usa, aron sa pagsusi sa hinungdan:
“Consider what I have discovered,” says the Teacher. “I have been adding one discovery to another in order to find an explanation of reality.
28 Nga ginapangita pa sa akong kalag, ugaling wala pa nako hikaplagi: ako nakakaplag ug usa ka tawo sa taliwala sa usa ka libo; apan wala ako makakaplag ug usa ka babaye sa taliwala kanilang tanan.
This is what I am still looking for, but I have not found it. I did find one righteous man among a thousand, but a woman among all those I did not find.
29 Ania karon, kini lamang mao ang hingsusihan ko, nga ang tawo gihimo nga matarung sa Dios; apan sila nanagpangita ug daghanang mga paglalang.
I have discovered only this: That God created humanity upright, but they have gone away looking for many difficulties.”
