Ecclesiastes 7
1 Ang maayong ngalan labi pang maayo kay sa bililhon nga lana; ug ang adlaw sa pagkamatay kay sa adlaw nga natawohan.
A good name is better than oil of great price, and the day of death than the day of birth.
2 Labi pang maayo ang pag-adto sa balay sa kasub-anan, kay sa pag-adto sa balay sa nagakombira: kay kana mao ang katapusan sa tanang mga tawo; ug ang buhi magatipig niini sa iyang kasingkasing.
It is better to go to the house of weeping, than to go to the house of feasting; because that is the end of every man, and the living will take it to their hearts.
3 Labi pang maayo ang kasubo kay sa pagkatawa: kay tungod sa kasubo sa panagway ang kasingkasing gihimong malipayon.
Sorrow is better than joy; when the face is sad the mind gets better.
4 Ang kasingkasing sa manggialamon anaa sa balay sa kasub-anan; apan ang kasingkasing sa mga buangbuang anaa sa balay sa kalipayan.
The hearts of the wise are in the house of weeping; but the hearts of the foolish are in the house of joy.
5 Labi pang maayo ang pagpamati sa pagsaway sa manggialamon, kay sa usa ka tawo sa pagpamati sa awit sa mga buangbuang.
It is better to take note of the protest of the wise, than for a man to give ear to the song of the foolish.
6 Kay sama sa piti-piti sa mga tunok ilalum sa usa ka kolon, ingon man ang pagkatawa sa buangbuang: kini usab kakawangan man.
Like the cracking of thorns under a pot, so is the laugh of a foolish man; and this again is to no purpose.
7 Sa pagkatinuod ang pagpanlupig makapabuang sa manggialamong tawo; ug ang hiphip nagalaglag sa salabutan.
The wise are troubled by the ways of the cruel, and the giving of money is the destruction of the heart.
8 Labi pang maayo ang katapusan sa usa ka butang kay ang sinugdan niini; ug ang mapailubon sa espiritu labi pang maayo kay sa mapahitas-on sa espiritu.
The end of a thing is better than its start, and a gentle spirit is better than pride.
9 Dili nimo pagdalidalion ang imong espiritu sa pagpakasuko: kay ang kasuko nagapuyo sa sabakan sa mga buangbuang.
Be not quick to let your spirit be angry; because wrath is in the heart of the foolish.
10 Dili ikaw mag-ingon: Unsa may hinungdan nga ang unang mga adlaw labi pang maayo kay niining mga adlawa? kay ikaw wala magapangutana sa minatarung mahatungod niini.
Say not, Why were the days which have gone by better than these? Such a question comes not from wisdom.
11 Ang kaalam sama ra kaayo sa usa ka kabilin, oo, labi pang maayo kini kanila nga nakakita sa adlaw.
Wisdom together with a heritage is good, and a profit to those who see the sun.
12 Kay ang kaalam maoy usa ka panagang maingon nga ang salapi usa ka panagang man: apan ang pagkahalangdon sa kahibalo mao, kana nga kaalam nagabantay sa kinabuhi niadtong nagabaton niini.
Wisdom keeps a man from danger even as money does; but the value of knowledge is that wisdom gives life to its owner.
13 Palandunga ang buhat sa Dios: kay kinsa ang makatul-id niadtong iyang gihimong baliko?
Give thought to the work of God. Who will make straight what he has made bent?
14 Sa adlaw sa kauswagan magmalipayon ka, ug sa adlaw sa kasakit magpalandong ka: oo, gibuhat sa Dios ang usa tupad sa usa, sa katuyoan nga ang tawo dili makakaplag bisan unsang butanga nga mahimong sunod kaniya.
In the day of wealth have joy, but in the day of evil take thought: God has put the one against the other, so that man may not be certain what will be after him.
15 Kining tanan nakita ko sa akong mga adlaw sa kakawangan: adunay tawong matarung nga mawala diha sa iyang pagkamatarung, ug adunay tawong dautan nga nagalugway sa iyang kinabuhi diha sa iyang buhat nga dautan.
These two have I seen in my life which is to no purpose: a good man coming to his end in his righteousness, and an evil man whose days are long in his evil-doing.
16 Dili ka magpalabi pagpakamatarung; ni magpalabi ikaw pagpakamanggialamon: ngano man nga laglagon mo ang imong kaugalingon?
Be not given overmuch to righteousness and be not over-wise. Why let destruction come on you?
17 Dili ka magpalabi pagpakadautan, ni magbinuangbuang ikaw: ngano man nga magpakamatay ka sa dili pa ang imong panahon?
Be not evil overmuch, and be not foolish. Why come to your end before your time?
18 Maayo nga kuptan mo kini; oo, gikan usab niana ayaw pagkuhaa ang imong kamot: kay kadtong nagakahadlok sa Dios makalikay gikan niining tanan.
It is good to take this in your hand and not to keep your hand from that; he who has the fear of God will be free of the two.
19 Ang kaalam mao ang kusog alang sa tawong manggialamon labi kay sa napulo ka mga punoan nga anaa sa usa ka ciudad.
Wisdom makes a wise man stronger than ten rulers in a town.
20 Sa pagkatinuod walay tawo nga matarung sa ibabaw sa yuta, nga nagabuhat ug maayo, ug wala magpakasala.
There is no man on earth of such righteousness that he does good and is free from sin all his days.
21 Ayaw usab pagpatalinghug sa tanan nga mga pulong nga ginasulti; tingali unya nga makadungog ikaw sa imong sulogoon nga magatunglo kanimo;
Do not give ear to all the words which men say, for fear of hearing the curses of your servant.
22 Kay sa nakadaghan usab ang imong kaugalingon nga kasingkasing nasayud nga ikaw gayud sa imong kaugalingon ingon man nagtunglo sa uban.
Your heart has knowledge how frequently others have been cursed by you.
23 Kining tanan akong nasulayan sa kaalam. Ako ako miingon: Ako mahimo nga maalamon; apan kini halayo kanako.
All this I have put to the test by wisdom; I said, I will be wise, but it was far from me.
24 Kadto nga mao, halayo kaayo ug halalum gayud; kinsa man ang makatugkad niini?
Far off is true existence, and very deep; who may have knowledge of it?
25 Ako milingi, ug ang akong kasingkasing nahimutang sa pag-ila ug sa pagsusi, ug pagpangita sa kaalam, ug sa hinungdan sa mga butang ug sa pag-ila nga ang pagkadautan binuang man, ug nga ang pinahong mao ang kabuangan.
I gave my mind to knowledge and to searching for wisdom and the reason of things, and to the discovery that sin is foolish, and that to be foolish is to be without one's senses.
26 Ug hipalgan ko ang labi pang mapait kay sa kamatayon ang babaye, kang kinsang kasingkasing mga lit-ag ug mga pukot, ug kang kinsang mga kamot ingon sa mga bugkos: siya nga nagapahimuot sa Dios makagawas gikan kaniya; apan ang makasasala madakup niya.
And I saw a thing more bitter than death, even the woman whose heart is full of tricks and nets, and whose hands are as bands. He with whom God is pleased will get free from her, but the sinner will be taken by her.
27 Ania karon, kini hingkaplagan ko, nagaingon ang Magwawali, sa pagtulotimbang sa usa ka butang sunod sa usa, aron sa pagsusi sa hinungdan:
Look! this I have seen, said the Preacher, taking one thing after another to get the true account,
28 Nga ginapangita pa sa akong kalag, ugaling wala pa nako hikaplagi: ako nakakaplag ug usa ka tawo sa taliwala sa usa ka libo; apan wala ako makakaplag ug usa ka babaye sa taliwala kanilang tanan.
For which my soul is still searching, but I have it not; one man among a thousand have I seen; but a woman among all these I have not seen.
29 Ania karon, kini lamang mao ang hingsusihan ko, nga ang tawo gihimo nga matarung sa Dios; apan sila nanagpangita ug daghanang mga paglalang.
This only have I seen, that God made men upright, but they have been searching out all sorts of inventions.
