Ecclesiastes 10
1 Ang langaw nga patay nagahatag ug dautan nga baho sa lana sa magbubuhat sa pahumot; mao man usab ang diyutay nga binuang modaug sa kaalam ug kadungganan.
As dead flies bring a stench to the perfumer’s oil, so a little folly outweighs wisdom and honor.
2 Ang kasingkasing sa tawo nga manggialamon anaa sa iyang too nga kamot; apan ang kasingkasing sa usa ka buangbuang anaa sa iyang wala.
A wise man’s heart inclines to the right, but the heart of a fool to the left.
3 Oo usab, sa diha nga ang buangbuang magalakaw sa dalan, ang iyang salabutan magapakyas kaniya, ug siya moingon sa tanan nga siya usa ka buangbuang.
Even as the fool walks along the road, his sense is lacking, and he shows everyone that he is a fool.
4 Kong ang espiritu sa punoan motindog batok kanimo, ayaw pagbiyai ang imong dapit; kay ang kalomo nagapakunhod sa dagkung mga kasal-anan.
If the ruler’s temper flares against you, do not abandon your post, for calmness lays great offenses to rest.
5 Adunay usa ka dautan nga akong nakita ilalum sa adlaw, daw ingon sa usa ka sayup nga nagagikan sa punoan:
There is an evil I have seen under the sun— an error that proceeds from the ruler:
6 Ang kabuang ginapahimutang sa dagkung mga kahitas-an ug ang dato nagalingkod sa ubos nga dapit.
Folly is appointed to great heights, but the rich sit in lowly positions.
7 Ako nakakita ug mga sulogoon sa ibabaw sa mga kabayo, ug ang mga principe nanglakaw sama sa mga sulogoon sa ibabaw sa yuta.
I have seen slaves on horseback, while princes go on foot like slaves.
8 Kadtong nagakalot ug gahong mahulog niana; ug bisan kinsa nga makalapus sa usa ka kuta, pagapaakon siya sa usa ka sawa.
He who digs a pit may fall into it, and he who breaches a wall may be bitten by a snake.
9 Bisan kinsa nga magasapsap ug mga bato masamad tungod niini; ug kadtong magabugha ug kahoy namiligro siya tungod niini.
The one who quarries stones may be injured by them, and he who splits logs endangers himself.
10 Kong ang puthaw mapilong, ug walay usa nga mobaid sa sulab, nan kinahanglan nga iyang pangusgan pag-ayo ang paggamit niini: aapan ang kaalam mapuslanon alang sa pagmando.
If the axe is dull and the blade unsharpened, more strength must be exerted, but skill produces success.
11 Kong ang sawa mopaak sa dili pa kini lamaton, nan walay kapuslanan ang maglalamat.
If the snake bites before it is charmed, there is no profit for the charmer.
12 Ang mga pulong sa baba sa usa ka tawo nga manggialamon mga maloloy-on, apan ang mga ngabil sa usa ka buangbuang magalamoy sa iyang kaugalingon.
The words of a wise man’s mouth are gracious, but the lips of a fool consume him.
13 Ang sinugdan sa mga pulong sa iyang baba mga binuang man; ug ang katapusan sa iyang pakigsulti malimbongon nga kabuangan.
The beginning of his talk is folly, and the end of his speech is evil madness.
14 Ang buang usab nagapadaghan sa mga pulong: apan ang tawo wala masayud kong unsa ang mahatabo; ug niadtong mahatabo sunod kaniya, kinsa ba ang makasugilon kaniya?
Yet the fool multiplies words. No one knows what is coming, and who can tell him what will come after him?
15 Ang buhat sa mga buangbuang nagabudlay kanila nga tanan: kay siya wala masayud kong unsaon ang pag-adto sa ciudad.
The toil of a fool wearies him, for he does not know the way to the city.
16 Alaut ikaw, Oh yuta, sa diha nga ang imong hari maoy usa ka bata, ug ang imong mga principe managpangaon inigkabuntag!
Woe to you, O land whose king is a youth, and whose princes feast in the morning.
17 Bulahan ikaw, Oh yuta, kong ang imong hari maoy anak nga lalake sa mga tawong halangdon, ug ang imong mga principe makakaon sa angayng panahon, alang sa pagpabaskog, ug dili sa paghubog!
Blessed are you, O land whose king is a son of nobles, and whose princes feast at the proper time— for strength and not for drunkenness.
18 Tungod sa pagkataspukan ang atop mahugno; ug tungod sa pagkatapulan sa mga kamot ang balay magatulo.
Through laziness the roof caves in, and in the hands of the idle, the house leaks.
19 Ang kombira ginahimo alang sa hudyaka, ug ang vino magalipay sa kinabuhi; ug ang salapi magatubag sa tanang mga butang.
A feast is prepared for laughter, and wine makes life merry, but money is the answer for everything.
20 Ayaw paglibaka ang hari, ayaw, bisan sa imong hunahuna; ug ayaw paglibaka ang dato sa imong sulod nga higdaanan: kay ang langgam sa kalangitan modala sa tingog, ug kadtong adunay mga pako mosugilon sa maong butang.
Do not curse the king even in your thoughts, or curse the rich even in your bedroom, for a bird of the air may carry your words, and a winged creature may report your speech.
