Deuteronomio 22

1 Dili mo pagtan-awon ang vaca sa imong igsoon kun ang iyang carnero nga mahisalaag, ug magalikay ikaw kanila; kinahanglan nga dad-on mo kini pagbalik ngadto sa imong igsoon.

“If you see some Israeli’s ox or sheep that has strayed away, do not act as though you did not see it. Take it back [to its owner].

2 Ug kong ang imong igsoon dili haduol kanimo, kun wala ka makaila kaniya, pagadad-on mo ang nawala ngadto sa imong balay, ug diha kana kanimo hangtud nga ang imong igsoon magapangita niana, ug igauli mo kana kaniya.

But if the owner does not live near you, or if you do not know who the owner is, take the animal to your house. [It can stay with you] until the owner comes, searching for it. Then you must give the animal to him.

3 Ug mao kini ang pagabuhaton mo sa iyang asno; ug mao kini ang pagabuhaton mo sa iyang bisti; ug mao kini ang pagabuhaton mo sa tanang nangawala nga butang sa imong igsoon, nga nawala kaniya, nga imong hikaplagan: dili ka magalikay sa imong kaugalingon.

You must do the same thing if you see a donkey, or a piece of clothing, or anything else that someone has lost. Do not refuse to do what you should do.

4 Dili mo pagtan-awon ang asno sa imong igsoon kun ang iyang vaca nga mapukan sa dalan, ug maglikay ka gikan niini; tabangan mo gayud siya sa pagbangon niini.

“And if you see a fellow Israeli’s donkey or cow that has fallen down on the road, do not act as though you did not see it. Help the owner to lift the animal up [so that it can stand on its feet again].

5 Ang babaye dili magsul-ob ug bisti nga iya sa lalake, ni ang lalake magsul-ob sa bisti nga iya sa babaye; kay bisan kinsa nga magabuhat niining mga butanga, dulumtanan kang Jehova nga imong Dios.

“Women must not wear men’s clothes, and men must not wear women’s clothes. Yahweh our God hates people who do things like that.

6 Kong makakaplag ka sa dalan, sa bisan unsang kahoya kun sa ibabaw sa yuta, usa ka salag sa langgam nga adunay kuyabog, kun sa mga itlog, ug ang inahan nagaloob sa ibabaw sa mga kuyabog kun sa ibabaw sa mga itlog, dili mo pagkuhaon ang inahan uban sa mga kuyabog:

“If you happen to find a bird’s nest in a tree or on the ground, and the mother bird is sitting in the nest on its eggs or with the baby birds, do not take the mother bird [and kill it].

7 Paluparon mo gayud ang inahan, apan ang mga kuyabog mahimo nga pagakuhaon mo alang kanimo; aron magalakaw ug maayo kanimo, ug pahalugwayan ang imong mga adlaw.

You are permitted to take the baby birds, but you must allow the mother bird to fly away. Do this in order that things will go well for you and that you will live for a long time.

8 Kong magtukod ka ug balay nga bag-o, magbuhat ka ug sandigan sa imong azotea, aron ikaw dili magbutang ug dugo sa imong balay, kong gikan niini may mahulog nga tawo.

“If you build a new house, you must put a (railing/low wall) around the edge of the roof. If you do that, and if someone falls off the roof [and dies], (you will not be guilty of causing that person to die/his death [MTY] will not be your fault).

9 Dili ka magpugas sa imong parrasan sa duha ka nagakalainlain nga binhi, kay sa ingon niana madaut ang tibook nga abut, ang binhi nga imong gipugas, ug ang bunga sa parrasan.

“Do not plant any crop in the area where your grapevines are growing. If you do, you are not allowed to harvest the crops that you have planted or to harvest the grapes [to make wine from them].

10 Dili ka magpaipon sa vaca ug sa asno sa pagdaro.

“Do not hitch together an ox and a donkey [for plowing your fields].

11 Dili ka magbisti sa nagkasagol nga saput, sa balhibo ug sa lino.

“Do not wear clothing that is made by weaving together (wool and linen/two different kinds of thread).

12 Buhatan mo ug mga borlas ang upat ka sidsid sa imong kupo nga hataas nga igatabon mo sa imong kaugalingon.

“[Twist threads together to] make tassels and sew/fasten them on the four bottom corners of your cloak.

13 Kong may tawo nga magapili ug asawa, ug moduol kaniya, ug unya magadumot kaniya,

“Suppose a man marries a young woman and has sex with her and later decides that he does not want her any more,

14 Ug magabutangbutang kaniya ug maka-uulaw nga mga butang, ug magabutyag ug dautan nga ngalan kaniya, ug magaingon: Kini gipangasawa ko, ug miduol ako kaniya, ug wala ko hikaplagi kaniya ang mga ilhanan sa pagkaulay;

and he says false things about her, and claims that she was not a virgin when he married her.

15 Unya ang amahan sa batan-on nga babaye ug ang iyang inahan magakuha ug magadala ug mga timaan sa pagkaulay sa dalaga ngadto sa mga anciano sa ciudad diha sa ganghaan.

If that happens, the young woman’s parents must take the sheet that was on the bed when that man and their daughter were married, which still has bloodstains on it, and show it to the elders of the city at the (gate of/central meeting place in) the city.

16 Ug ang amahan sa batan-on nga babaye magaingon sa mga anciano: Akong gihatag ang akong anak nga babaye niining tawohana aron maasawa, ug siya nagadumot kaniya;

Then the father of the young woman must say to the elders, ‘I gave my daughter to this man to be his wife. But now he says that he doesn’t want her any more.

17 Ug, ania karon, siya nagabutang-butang kaniya ug mga maka-uulaw nga mga butang nga nagaingon: Wala ko hikaplagi sa imong anak nga babaye ang ilhanan sa pagkaulay; apan ania ang mga timaan sa pagkaulay sa akong anak nga babaye. Ug pagabuklaron nila ang bisti sa atubangan sa mga anciano sa lungsod:

And he has falsely said that she was not a virgin when he married her. But look! Here is what proves that my daughter was a virgin! Look at the bloodstains on the sheet where they slept the night that they were married!’ And he will show the sheet to the elders.

18 Unya ang mga anciano sa lungsod magakuha sa lalake ug ilang pagacastigohon siya.

Then the elders of that city must take that man and whip him.

19 Ug ilang pagamultahan siya sa usa ka gatus ka book nga salapi, ug igahatag nila sa amahan sa batan-on nga babaye, kay gibutyag niya ang dautan nga dungog sa ulay sa Israel: ug iyang pagadawaton siya nga asawa, ug dili niya isikway siya sa tanan nga mga adlaw niya.

They shall require that he pay a fine of 100 pieces of silver and give the money to the father of the young woman, because the man caused an Israeli young woman to be disgraced. Also, that woman must continue to live with him; she is his wife. He is not allowed to divorce her during the rest of his life.

20 Apan kong kini matuod nga wala siya makakaplag sa timaan sa pagkaulay sa batan-on nga babaye;

“But if what the man said is true, and there is nothing to prove that she was a virgin when he married her,

21 Unya pagadad-on nila ang batan-on nga babaye ngadto sa pultahan sa balay sa iyang amahan, ug magalabay kaniya sa mga bato hangtud sa kamatayon ang mga tawo sa iyang lungsod, kay nagbuhat siya ug mangil-ad sa Israel nga nagapakighilawas siya sa balay sa iyang amahan: mao kini ang pagkuha mo sa dautan gikan sa taliwala mo.

they must take that young woman to the door of her father’s house. Then the men of that city must execute her by throwing stones at her. They must do that because she has done something in Israel that is very disgraceful, by having sex with some man [while she was still living] in her father’s house. By executing her like that, you will get rid of this evil practice among you.

22 Kong may tawo nga hidakpan nga mihigda ipon sa usa ka babaye nga minyo sa usa ka bana, silang duruha mangamatay, ang lalake nga mihigda ipon sa babaye, ug ang babaye: mao kini ang pagkuha mo sa dautan gikan sa Israel:

“If a man is caught while he is having sex with another man’s wife, both of them must be executed. By doing that, you will get rid of this evil practice in Israel.

23 Kong adunay batan-on nga babayeng ulay nga kaslononsa usa ka pamanhonon, ug ang usa ka lalake makahibalag kaniya sa lungsod, ug mohigda ipon kaniya;

“Suppose in some town a man sees a young woman who is engaged/promised to be married to another man, and he is caught having sex with [EUP] her.

24 Nan pagadad-on ninyo silang duruha sa pultahan niadtong lungsora, ug pagalabayon ninyo sila sa mga bato hangtud sa kamatayon; ang batan-on nga babaye kay wala siya magsinggit nga diha man siya sa lungsod, ug ang lalake kay nagpakaulaw siya sa asawa sa iyang isigkatawo: mao kini ang pagkuha mo sa dautan gikan sa taliwala mo.

You must take both of them to the (gate of/central meeting place in) that town. There you must execute them both by throwing stones at them. You must execute the young woman because she did not shout for help even though she was in the town. And the man must be executed because he had sex [EUP] with someone who was already engaged/promised to be married. By doing that, you will get rid of this evil practice among you.

25 Apan kong ang tawo makakaplag didto sa kapatagan ug usa ka batan-on nga babaye nga kaslonon, ug ang tawo magalugos kaniya, ug mohigda ipon kaniya; niini ang lalake lamang ang mamatay kay mihigda siya ipon kaniya:

“But suppose out in the open countryside a man meets a young woman who is engaged/promised to be married, and he rapes her. If that happens, only that man must be executed.

26 Apan sa batan-on nga babaye wala ka ing pagabuhaton: walay sayup ang batan-on nga babaye nga angay sa kamatayon: kay ingon nga may tawo nga magatindog batok sa iyang isigkatawo, ug magapatay kaniya, mao usab kini sama niana.

You must not punish the young woman, because she did not do anything for which she deserves to be executed. This case is like when one man attacks another man [in the countryside] and murders him,

27 Kay iyang hingkaplagan siya sa kapatagan, ug misinggit ang batan-on nga babaye nga kaslonon ug walay bisan kinsa nga nakatabang kaniya.

because the man who raped her saw her when she was in the open countryside, and even though she called out for help, there was no one there who could rescue her.

28 Kong may tawo nga makakaplag ug batan-on nga babaye nga ulay, nga dili kaslonon, ug magkupot kaniya, ug mohigda ipon kaniya, ug hingkaplagan sila,

“If a man rapes a young woman who is not engaged/promised to be married, if someone sees him while he is doing that,

29 Nan ang lalake nga mihigda ipon kaniya magahatag sa amahan sa batan-on nga babaye ug kalim-an ka book nga salapi, ug siya mahimong asawa niya kay iyang gipakaulawan siya; dili niya isalikway siya sa tanan niya nga mga adlaw.

that man must pay 50 pieces of silver to the young woman’s father, and he must marry her, because he forced her to have sex with him. He is not allowed to divorce her for the rest of his life.

30 Ang tawo dili magakuha sa asawa sa iyang amahan, ug dili usab magabukas sa tampi sa iyang amahan.

“man must not disgrace his father by having sex with any of his father’s wives.”