1 Hari 4
1 Ug si hari Salomon mao ang hari sa tibook Israel.
Basi Mfalme Solomoni akatawala Israeli yote.
2 Ug kini mao ang mga principe nga diha kaniya: si Azarias ang anak nga lalake ni Sadoc, nga sacerdote;
Hawa ndio waliokuwa maafisa wake wakuu: Kuhani: Azaria mwana wa Sadoki;
3 Si Elioreph ug si Ahia, ang mga anak nga lalake ni Sisa, mga escriba: si Josaphat, ang anak nga lalake ni Ahilud, ang kalihim;
Elihorefu na Ahiya, wana wa Shisha: waandishi; Yehoshafati mwana wa Ahiludi: karani;
4 Ug si Benaia, ang anak nga lalake ni Joiada, maoy pangulo sa panon, ug si Sadoc ug si Abiathar maoy mga sacerdote;
Benaya mwana wa Yehoyada: jemadari mkuu wa jeshi; Sadoki na Abiathari: makuhani;
5 Ug si Azarias, ang anak nga lalake ni Nathan, maoy pangulo sa mga punoan; ug si Zabud, ang anak nga lalake ni Nathan maoy labawng pangulo sa mga magtatambag, ug higala sa hari;
Azaria mwana wa Nathani: kiongozi wa maafisa wa wilaya; Zabudi mwana wa Nathani: kuhani na mshauri binafsi wa mfalme;
6 Ug si Ahisar maoy pangulo sa panimalay; ug si Adoniram, ang anak nga lalake ni Abda, maoy pangulo sa mga tawo nga ilalum sa bulohaton.
Ahishari: msimamizi wa jumba la kifalme; Adoniramu mwana wa Abda: msimamizi wa kazi za kulazimisha.
7 Ug si Salomon may napulo ug duha ka punoan sa ibabaw sa tibook Israel, nga nangandam sa mga makaon sa hari ug sa iyang panimalay: ang tagsatagsa ka tawo mag-andam sa pagkaon sulod sa usa ka bulan sa usa ka tuig.
Pia Solomoni alikuwa na watawala kumi na wawili wa wilaya katika Israeli yote, walioleta mahitaji kwa mfalme na kwa watu wa nyumbani kwa mfalme. Kila mmoja alitoa chakula kwa mwezi mmoja katika mwaka.
8 Ug kini mao ang ilang mga ngalan: Si Ben-hur, sa kabungtoran sa Ephraim;
Majina yao ni haya: Ben-Huri: katika nchi ya vilima ya Efraimu;
9 Si Ben-decar, sa Maccas, ug sa Saalbim, ug si Beth-semes, ug si Elon-Beth-hanan;
Ben-Dekeri: katika Makasi, Shaalbimu, Beth-Shemeshi na Elon-Bethhanani;
10 Si Ben-hesed, sa Aruboth (kaniya ang Socho, ug ang tibook yuta sa Hepher);
Ben-Hesedi: katika Arubothi (Soko na nchi yote ya Heferi zilikuwa zake);
11 Si Ben-abinadab, sa tanang kabungtoran sa Dor, (diha kaniya si Thaphat ang anak nga babaye ni Salomon aron pangasaw-on);
Ben-Abinadabu: katika Nafoth-Dori (alimwoa Tafathi binti Solomoni);
12 Si Baan, ang anak nga lalake ni Ahilud, sa Taanach ug Meggiddo, ug sa tanang Beth-san nga tupad sa Zaretan, ubos sa Jezreel, sukad sa Beth-san ngadto sa Abel-mehola, ingon sa kahalayo sa unahan sa Jocumeam;
Baana mwana wa Ahiludi: katika Taanaki na Megido, na katika Beth-Shani yote karibu na Sarethani chini ya Yezreeli, kuanzia Beth-Shani hadi Abel-Mehola kupita hadi Yokmeamu;
13 Si Ben-geber, sa Ramoth-gilead (kaniya nahanungod ang mga lungsod ni Jair, ang anak nga lalake ni Manases, nga anaa sa Galaad; bisan kaniya nahanungod ang dapit sa Argob nga anaa sa Basan kan-uman ka dagkung ciudad nga may mga kuta ug mga igsesera nga pulos tumbaga);
Ben-Geberi: katika Ramoth-Gileadi (makao ya Yairi mwana wa Manase katika Gileadi ilikuwa miji yake, pamoja na wilaya ya Argobu katika Bashani na miji yake mikubwa sitini yenye kuzungukwa na kuta zenye makomeo ya shaba);
14 Ug si Abinadab, ang anak nga lalake ni Iddo, sa Mahanaim;
Ahinadabu mwana wa Ido: katika Mahanaimu;
15 Si Ahimaas, sa Nephtali (siya usab nangasawa kang Basemath, ang anak nga babaye ni Salomon);
Ahimaasi: katika Naftali (alikuwa amemwoa Basemathi binti Solomoni);
16 Si Baana, ang anak nga lalake ni Husai, sa Aser ug sa Aloth;
Baana mwana wa Hushai: katika Asheri na katika Bealothi;
17 Si Josaphat, ang anak nga lalake ni Pharua, sa Issachar:
Yehoshafati mwana wa Parua: katika Isakari;
18 Si Semei, ang anak nga lalake ni Ela, sa Benjamin:
Shimei mwana wa Ela: katika Benyamini;
19 Si Geber, ang anak nga lalake ni Uri, sa yuta sa Galaad, sa yuta ni hari Sehon sa mga Amorehanon, ug si Og, hari sa Basan; ug siya mao lamang ang punoan nga diha sa yuta.
Geberi mwana wa Uri: katika Gileadi (nchi ya Sihoni mfalme wa Waamori na nchi ya Ogu mfalme wa Bashani). Naye alikuwa ndiye mtawala pekee katika eneo hilo.
20 Ang Juda ug Israel daghan kaayo ingon sa balas nga anaa sa lapyahan sa dagat sa pagkadaghan, nga nangaon, ug nanginum ug nanagkalipay.
Watu wa Yuda na Israeli walikuwa wengi kama mchanga wa pwani; walikula, wakanywa na kufurahi.
21 Ug si Salomon naghari sa tanang mga gingharian sukad sa Suba ngadto sa yuta sa mga Filistehanon, ug ngadto sa utlanan sa Egipto; sila nanagdala ug buhis, ug nanag-alagad kang Salomon sa tanang mga adlaw sa iyang kinabuhi.
Mfalme Solomoni akatawala katika falme zote kuanzia Mto Frati hadi nchi ya Wafilisti, hadi kwenye mpaka wa Misri. Nchi hizi zilileta ushuru na zilikuwa chini ya Solomoni, siku zote za maisha yake.
22 Ug ang kang Salomon nga inandam nga makaon alang sa usa ka adlaw katloan ka takus nga harina nga fino, ug kan-uman ka takus nga linigis nga kalan-on,
Mahitaji ya Solomoni ya kila siku yalikuwa kori thelathini za unga laini, kori sitini za unga wa kawaida.
23 Napulo ka matambok nga vaca, ug kaluhaan ka vaca gikan sa mga sibsibanan, ug usa ka gatus nga carnero, labut pa sa mga baye nga lagsaw, ug mga ihalas nga kanding, ug mga magagmayng lagsaw nga lake, ug pinatambok nga langgam
Ngʼombe kumi wa zizini, ngʼombe ishirini wa malisho, kondoo na mbuzi mia moja, pamoja na ayala, paa, kulungu na kuku wazuri sana.
24 Kay siya naghari sa ibabaw sa tibook yuta niining dapita sa Suba, gikan sa Tiphsa bisan hangtud sa Gaza, sa ibabaw sa tanang mga hari niining dapita sa Suba: ug siya may kalinaw sa tanang dapit nga nagalibut kaniya.
Kwa kuwa Solomoni alitawala falme zote magharibi ya mto, kuanzia Tifsa hadi Gaza, naye akawa na amani pande zote.
25 Ug ang Juda ug Israel nagpuyo nga malig-on, ang tagsatagsa ilalum sa iyang parras ug sa iyang kahoy nga higuera, sukad sa Dan bisan ngadto sa Beersheba sa tanang mga adlaw ni Salomon.
Wakati wa maisha ya Solomoni Yuda na Israeli, kuanzia Dani mpaka Beer-Sheba, wakaishi salama kila mtu chini ya mzabibu wake na chini ya mtini wake.
26 Ug si Salomon may kap-atan ka libo ka butanganan sa mga kabayo nga alang sa iyang mga carro, ug napulo ug duha ka libo ka mga mangangabayo.
Solomoni alikuwa na mabanda 4,000 ya magari ya vita, na farasi 12,000.
27 Ug kadtong mga punoan nanag-andam ug mga makaon alang sa hari nga si Salomon, ug alang sa tanang mahianha sa lamesa ni Salomon nga hari, ang tagsatagsa ka tawo sa iyang bulan, wala gayud ing gipakulang nila.
Maafisa wa eneo hilo, kila mmoja katika mwezi wake, walileta mahitaji kwa ajili ya Mfalme Solomoni na wote waliokula mezani mwa mfalme. Walihakikisha kuwa hakuna chochote kilichopungua.
28 Cebada usab ug dagami alang sa mga kabayo ug sa mga matulin nga mga kabayo gidala nila ngadto sa dapit diin ang mga punoan, ang tagsatagsa ka tawo sumala sa iyang katungdanan.
Pia walileta sehemu walizopangiwa za shayiri na majani kwa ajili ya farasi wavutao magari na farasi wengine mahali palipostahili.
29 Ug ang Dios mihatag kang Salomon sa kaalam ug kahibalo nga hilabihan gayud, ug kadaku sa kasingkasing, sama sa balas nga anaa sa baybayon.
Mungu akampa Solomoni hekima na akili kubwa, pia ufahamu mpana usiopimika kama mchanga ulioko pwani ya bahari.
30 Ug ang kaalam ni Salomon milabaw sa kaalam sa tanang mga anak sa silangan, ug sa tanang kaalam sa Egipto.
Hekima ya Solomoni ilikuwa kubwa kuliko hekima ya watu wote wa Mashariki na kubwa kuliko hekima yote ya Misri.
31 Kay siya labi pang maalam kay sa tanang mga tawo; kay kang Ethan, ang Ezrahanon, ug kang Eman, ug kang Calchol, ug kang Darda, ang mga anak nga lalake ni Mahol: ug ang iyang kabantug diha sa tanang mga nasud nga nagalibut.
Alikuwa na hekima kuliko kila mwandishi, akiwemo Ethani Mwezrahi: kuliko Hemani, Kalkoli na Darda, wana wa Maholi. Umaarufu wake ukaenea kwa mataifa yote yaliyomzunguka.
32 Ug siya namulong ug totolo ka libo nga mga proverbio ug ang iyang mga awit usa ka libo ug lima.
Akanena mithali 3,000 na nyimbo zake zilikuwa 1,005.
33 Ug siya naghisgut mahitungod sa mga kahoy, sukad sa cedro nga anaa sa Libano bisan hangtud sa hisopo nga nagturok sa kuta: siya naghisgut usab mahitungod sa mga mananap, ug mahitungod sa mga langgam, ug mahitungod sa mga nagakamang sa yuta, ug mahitungod sa mga isda.
Akaelezea maisha ya mimea kuanzia mwerezi wa Lebanoni hadi hisopo iotayo ukutani. Pia akafundisha kuhusu wanyama na ndege, wanyama wenye damu baridi, wakiwemo samaki.
34 Ug nangadto didto gikan sa tanang mga katawohan aron sa pagpamati sa kaalam ni Salomon, gikan sa tanang mga hari sa mga yuta nga nakadungog sa iyang kaalam.
Watu wa mataifa yote wakaja kusikiliza hekima ya Solomoni, waliotumwa na wafalme wote wa ulimwengu, waliokuwa wamesikia juu ya hekima yake.
