1 Hari 2
1 Karon ang mga adlaw ni David nagkahaduol na nga siya mamatay; ug iyang gitugon si Salomon nga iyang anak nga lalake, nga nagaingon:
І набли́зилися Давидові дні до смерти, і він наказав своєму синові Соломонові, говорячи:
2 Ako moadto na sa alagianan sa tibook kalibutan: busa pagmakusganon, ug ipakita ang imong pagka-lalake;
„ Ось я йду дорогою всієї землі, а ти будеш міцни́й та станеш мужем.
3 Ug bantayi ang sugo ni Jehova nga imong Dios, sa paglakat sa iyang mga dalan, sa pagbantay sa iyang kabalaoran, ug sa iyang mga sugo, ug sa iyang mga tulomanon, ug sa iyang mga pagpamatuod, sumala sa nahisulat sa Kasugoan ni Moises, aron ikaw magmauswagon sa tanan nga imong buhaton, bisan asa ikaw moadto;
І будеш ти стерегти́ нака́зи Господа, Бога свого, щоб ходити Його дорогами, щоб стерегти́ постанови Його, заповіді Його, та устави Його й сві́дчення Його, як писано в Мойсеєвім Зако́ні, щоб тобі щастило в усьому, що будеш робити, і скрізь, куди зве́рнешся,
4 Aron matuoron ni Jehova ang iyang gipamulong mahitungod kanako, nga nagaingon: Kong ang imong mga anak magbantay sa ilang dalan, sa paglakat sa atubangan nako sa kamatuoran sa bug-os nilang kasingkasing ug sa bug-os nilang kalag, walay makulang kanimo (siya miingon) nga usa ka tawo diha sa trono sa Israel.
щоб ви́повнив Господь слово Своє, яке говорив мені, кажучи: Якщо сини твої будуть стерегти дороги свої, щоб ходити перед лицем Моїм у правді всім своїм серцем та всією душею своєю, то, сказав: Не буде переводу ніко́му від тебе на троні Ізраїлевім!
5 Labut pa ikaw nanghibalo usab sa gibuhat kanako ni Joab, ang anak nga lalake ni Sarvia, bisan ang gibuhat niya sa duruha ka capitan sa mga panon sa Israel, kang Abner, ang anak nga lalake ni Ner, ug kang Amasa ang anak nga lalake ni Jether, nga iyang gipamatay, ug giula niya ang dugo sa gubat sa panahon sa pakigdait, ug gibutang ang dugo sa gubat sa ibabaw sa iyang bakus nga diha sa iyang hawak, ug sa iyang mga sapin nga diha sa iyang mga tiil.
А також ти знаєш, що́ зробив мені Йоа́в, син Церуїн, що́ зробив він двом провідника́м Ізраїлевих військ, — Авнерові, Неровому синові, та Амасі, синові Єтеровому. Він повбивав їх, і пролив воєнну кров у час миру, і попля́мив воєнною кров'ю свого пояса, що на сте́гнах його, та санда́лі свої, що на нога́х його.
6 Busa buhata sumala sa imong kaalam, ug ayaw pagpaadtoa ang iyang ubanon nga ulo ngadto sa Sheol uban sa pakigdait. (Sheol h7585)
І ти зро́биш за своєю мудрістю, і не даси зни́зитися сивині́ його мирно до шео́лу. (Sheol h7585)
7 Apan magpakita ka ug kalooy sa mga anak nga lalake ni Barzillai, ang Galaadnon, ug himoa sila nga kauban niadtong magakaon diha sa imong lamesa; kay ingon man sila ming-anhi kanako sa mikalagiw ako gikan kang Absalom nga imong igsoon.
А синам ґілеадянина Барзіллая зробиш ласку, і нехай вони будуть серед тих, що їдять за твоїм столом, бо вони отак прийшли до ме́не, коли я втікав перед Авесаломом, твоїм братом.
8 Ug, ania karon, anaa uban kanimo si Semei, ang anak nga lalake ni Gera, ang Benjaminhon, sa Bahurim, nga mitunglo kanako sa mabug-at nga pagtunglo sa adlaw nga miadto ako sa Mahanaim; apan siya mianhi sa pagpakigkita kanako sa Jordan, ug ako nanumpa kaniya tungod kang Jehova, nga nagaingon: Dili ko ikaw ibutang sa kamatayon pinaagi sa pinuti.
А ось з тобою Шім'ї, Ґерин син, веніяминівець із Бахуріму. А він прокля́в був мене гострим прокля́ттям того дня, коли я йшов до Маханаїму. Та він прийшов до Йорда́ну стрі́нути мене, і я присягнув йому Господом, говорячи: Не заб'ю тебе мечем!
9 Busa karon dili mo isipon nga siya walay sala, kay ikaw maoy usa ka tawo nga maalam; ug ikaw mahibalo kong unsay imong pagabuhaton kaniya, ug ikaw magadala sa iyang ulo nga ubanon ngadto sa Sheol uban ang dugo. (Sheol h7585)
А тепер не прощай йому́, бо ти муж мудрий, і знатимеш, що́ зробити йому, — і ти сивину́ його зведе́ш у крові до шео́лу“. (Sheol h7585)
10 Ug si David natulog uban sa iyang mga amahan, ug gilubong sa ciudad ni David.
І спочив Давид з батьками своїми, і був похо́ваний у Давидовім Місті.
11 Ug ang mga adlaw sa paghari ni David sa Israel, kap-atan ka tuig: pito ka tuig nga siya naghari sa Hebron, ug katloan ug tolo ka tuig nga siya naghari sa Jerusalem.
А дні, що Давид царював над Ізраїлем, сорок літ: у Хевроні царював він сім літ, а в Єрусалимі царював тридцять і три роки.
12 Ug si Salomon milingkod sa trono ni David nga iyang amahan; ug ang iyang gingharian nalig-on ug daku.
І сів Соломон на троні Давида, батька свого, і його царюва́ння було дуже міцне́.
13 Unya si Adonia, ang anak nga lalake ni Haggith, miadto kang Bath-sheba, ang inahan ni Salomon. Ug siya miingon: Mianhi ba ikaw sa pakigdait? ug siya miingon: Sa pakigdait.
І прийшов Адо́нія, син Гаґґітин, до Вірсавії, Соломонової матері, а вона сказала: „Чи при́хід твій — з миром?“І він відказав: „З миром“.
14 Labut pa siya miingon: Ako adunay isulti kanimo. Ug siya miingon: Padayon pagsulti.
І сказав: „Справа в мене до те́бе“. А вона відказала: „Говори!“
15 Ug siya miingon: Ikaw nahibalo nga ang gingharian ako, ug nga ang tibook Israel nagasud-ong kanako, nga ako unta ang magahari: apan ang gingharian giliso, ug nahimo nga iya sa akong igsoon nga lalake: kay iya man kini gikan kang Jehova.
І він сказав: „Ти знаєш, що моє було це царство, і на мене звернув увесь Ізраїль своє обличчя, щоб мені царювати. Та відійшло царство, і доста́лось моєму братові, бо від Господа це сталось йому.
16 Ug karon ako mangayo ug usa ka hangyo kanimo; ayaw ako pagbalibari. Ug siya miingon kaniya: Padayon pagsulti.
А тепер одне бажа́ння жадаю я від тебе: Не відмовляй мені!“А вона сказала йому: „Говори!“
17 Ug siya miingon: Ako nagahangyo kanimo, sultihan mo si Salomon nga hari (kay siya dili moingon kanimo nga dili), nga ihatag niya kanako aron maasawa ko si Abisag ang Sunamitanhon.
І він сказав: „Скажи цареві Соломонові, — бо він не відмовить тобі, — щоб він дав мені шунаммітку Авішаґ за жінку“.
18 Ug si Bath-sheba miingon: Maayo; ako mosulti alang kanimo sa hari,
І сказала Вірсавія: „Добре, — я скажу́ про тебе царе́ві“.
19 Busa si Bath-sheba miadto kang Salomon nga hari, sa pagpakigsulti kaniya alang kang Adonia. Ug ang hari mitindog sa pagsugat kang Bath-sheba, ug siya sa iyang kaugalingon miyukbo kaniya, ug milingkod sa ibabaw sa iyang trono, ug gipahamutang ang usa ka trono alang sa inahan sa hari; ug ang inahan milingkod sa iyang too.
І прийшла Вірсавія до царя Соломона, щоб сказати йому про Адонія. А цар устав назустріч їй, і вклонився їй, та й сів на своєму троні. І поставив він трона й для царевої матері, і вона сіла по прави́ці його.
20 Unya siya miingon: Ako mangayo ug usa ka diyutayng paghangyo kanimo; ayaw ako pagbalibari. Ug ang hari miingon kaniya: Pangayo, inahan ko; kay ikaw dili ko balibaran.
І сказала вона: „Одне мале жада́ння бажаю я від тебе, — не відмов мені“. І сказав їй цар: „Жадай, мати моя, бо я не відмо́влю тобі“.
21 Ug siya miingon: Ipaasawa si Abisag, ang Sunamitanhon, kang Adonia nga imong igsoong lalake.
І сказала вона: „Нехай шунаммітка Авішаґ буде да́на братові твоєму Адонії за жінку“.
22 Ug si Salomon nga hari mitubag ug miingon sa iyang inahan: Ug nganong nangayo ka kang Abisag, ang Sunamitanhon alang kang Adonia? Pangayoa usab alang kaniya ang gingharian; kay siya ang akong magulang igsoon nga lalake; bisan tungod kaniya ug kang Abiathar ang sacerdote, ug kang Joab anak nga lalake ni Sarvia.
І відповів цар Соломон та й сказав своїй матері: „І на́що ти про́сиш шунаммітку Авішаґ для Адонії? Та попроси для нього й царства, бо він брат мій, ста́рший від мене, і для нього, і для священика Евіятара, і для Йоава, Церуїного сина“!
23 Unya si Salomon nga hari nanumpa tungod kang Jehova, nga nagaingon: Ang Dios magabuhat unta sa ingon kanako, ug labaw niini, kong si Adonia wala pa unta mamulong niining mga pulonga batok sa iyang kaugalingong kinabuhi.
І присягнув цар Соломон Господом, говорячи: „Так нехай зробить мені Бог, і так нехай додасть, коли не на душу свою говорив Адонія це слово...
24 Busa karon ingon nga si Jehova buhi, nga maoy nagapalig-on kanako, ug nagapalingkod kanako sa trono ni David nga akong amahan, ug nga maoy nagbuhat alang kanako ug usa ka balay, ingon sa iyang gisaad, sa pagkatinuod si Adonia pagapatyon niining adlawa.
А тепер, — як живий Господь, що міцно поставив мене й посадовив мене на троні мого батька Давида, і що зробив мені дім, як говорив був, — сьогодні буде вбитий Адо́нія!“
25 Ug si Salomon nga hari nagpasugo kang Benaia, ang anak nga lalake ni Joiada; ug siya midasmag kaniya, mao nga siya namatay.
І послав цар Соломон через Бенаю, Єгоядиного сина, — і він ура́зив його, і той помер...
26 Ug miingon ang hari kang Abiathar, ang sacerdote: Lakaw ngadto sa Anathoth sa imong kaugalingon nga mga uma; kay ikaw angay sa kamatayon; apan ikaw dili ko patyon niining panahona, kay ikaw nagdala sa arca sa Ginoong Jehova sa atubangan ni David nga akong amahan, ug kay ikaw gisakit sa tanan diin ang akong amahan gisakit.
А священикові Евіятарові цар сказав: „Іди до Анатоту на поля́ свої, бо ти чоловік смерти, а цього дня не вб'ю тебе, бо носив ти ковчега Владики Господа перед обличчям батька мого Давида, і що терпів ти в усьому, в чому терпів мій батько“.
27 Busa gipapahawa ni Salomon si Abiathar gikan sa pagka-sacerdote kang Jehova, aron iyang matuman ang pulong ni Jehova, nga iyang gipamulong mahitungod sa balay ni Eli sa Shilo.
І вигнав Соломон Евіятара, щоб не був священиком для Господа, щоб ви́повнилося слово Господнє, яке говорив у Шіло́ на дім Іліїв.
28 Ug ang mga balita midangat kang Joab; kay si Joab naliso sunod kang Adonia, bisan pa wala siya moliso sunod kang Absalom. Ug si Joab mikalagiw ngadto sa Balong-Balong ni Jehova, ug mikupot sa mga sungay sa halaran.
А звістка про це прийшла аж до Йоава, бо Йоав схилявся до Адонії, а до Авесалома не схилявся. І втік Йоав до Господньої скинії, і схопи́вся за роги же́ртівника...
29 Ug gisugilon kang Salomon nga hari: Si Joab mikalagiw ngadto sa Balong-Balong ni Jehova, ug, ania karon, siya anaa tupad sa halaran. Unya gipaadto ni Salomon si Benaia, ang anak nga lalake ni Joiada, nga nagaingon: Lumakat ka, dasmagi siya.
І доне́сено цареві Соломонові, що Йоав утік до скинії Господньої, і ось він при жертівнику. І послав Соломон Бенаю, Єгоядиного сина, говорячи: „Іди, — урази́ його!“
30 Ug si Benaia miadto sa Balong-Balong ni Jehova, ug miingon kaniya: Sa ingon niini namulong ang hari: Gumula ka. Ug siya miingon: Dili, kondili nga ako magpakamatay hinoon dinhi. Ug gidala ni Benaia ang pulong ngadto sa hari pag-usab, nga nagaingon: Kini mao ang gipamulong ni Joab, ug kini mao ang iyang gitubag kanako.
І ввійшов Беная до Господньої скинії, та й сказав до нього: „Так сказав цар: Вийди!“А той відказав: „Ні, я тут помру!“І передав Беная цареві це слово, говорячи: „Так сказав Йоав, і так відповів мені“.
31 Ug ang hari miingon kaniya: Buhata sumala sa iyang giingon, ug dasmagi siya, ug ilubong siya; aron makuha mo ang dugo nga gipaagay ni Joab sa walay hinungdan, gikan kanako ug gikan sa balay sa akong amahan.
І сказав йому цар: „Зроби, як я говорив, і врази́ його. І поховаєш його, і зді́ймеш невинну кров, що Йоав пролив був, з мене та з дому мого батька.
32 Ug igauli ni Jehova sa ibabaw sa iyang kaugalingong ulo ang iyang dugo, kay iyang gidasmagan ang duha ka tawo nga labing matarung ug labing maayo kay kaniya, ug gipatay sila pinaagi sa pinuti ug ang akong amahan nga si David wala manghibalo niana, kong sayron, kang Abner, ang anak nga lalake ni Ner, capitan sa panon sa Israel, ug si Amasa, ang anak nga lalake ni Jether, capitan sa panon sa Juda.
І нехай оберне Господь його кров на його голову, що він ура́зив був двох мужів справедливих та ліпших від нього, і повбивав їх мече́м, а батько мій Давид того не знав: Авнера, Нериного сина, провідника́ Ізраїлевого війська, та Амасу, сина Єтеревого, провідника́ Юдиного війська.
33 Busa ang ilang dugo igauli sa ibabaw sa ulo ni Joab, ug sa ibabaw sa ulo sa iyang kaliwatan sa walay katapusan: apan kang David, ug sa iyang kaliwatan, ug sa iyang balay, ug sa iyang trono, may kalinaw sa walay katapusan gikan kang Jehova.
І нехай зве́рнеться їхня кров на голову Йоава та на голову насіння його навіки. А Давидові й насінню його та дому його й трону його нехай буде мир від Господа аж навіки“.
34 Unya si Benaia ang anak nga lalake ni Joiada, misaka, ug gidasmagan siya, ug gipatay siya; ug siya gilubong sa iyang kaugalingong balay didto sa kamingawan.
І пішов Беная, Єгоядин син, і вра́зив його, та й убив його. І був він похо́ваний у своїм домі в пустині.
35 Ug gibutang sa hari si Benaia ang anak nga lalake ni Joiada nga iyang ilis ibabaw sa panon; ug si Sadoc ang sacerdote gibutang sa hari nga ilis ni Abiathar.
А цар, замість нього, настанови́в над ві́йськом Бенаю, Єгоядиного сина, а священика Садока цар настановив замість Евіятара.
36 Ug ang hari nagpaadto ug gipatawag si Semei, ug giingon siya: Magbuhat ka ug usa ka balay sa Jerusalem, ug magpuyo ka didto ug ayaw pag-adto sa bisan diin.
І послав цар, і покликав Шім'ї та й сказав йому: „Збудуй собі дім в Єрусалимі, й осядеш там, і не ви́йдеш звідти ані сюди, ані туди.
37 Kay sa adlaw nga ikaw mogula, ug molabang sa sapa sa Cedron, hibaloan mo gayud nga ikaw mamatay sa pagkatinuod: ang imong dugo anha sa ibabaw sa imong kaugalingong ulo.
І буде того дня, як ти ви́йдеш і пере́йдеш поток Кедро́н, то щоб ти добре знав, що конче помреш. Кров твоя буде на голові твоїй!“
38 Ug si Semei miingon sa hari: Ang giingon maayo, sumala sa giingon sa akong ginoong hari, mao ang buhaton sa imong ulipon. Ug si Semei nagpuyo sa Jerusalem sa daghang mga adlaw.
І сказав Шім'ї до царя: „Добра це річ. Як наказав пан мій цар, так зробить раб твій'.“І сидів Шім'ї в Єрусалимі багато днів.
39 Ug nahitabo sa katapusan sa totolo ka tuig, nga duha sa mga sulogoon ni Semei mikalagiw ngadto kang Achis, anak nga lalake ni Maacha, hari sa Gath. Ug ilang gisuginlan si Semei, nga nagaingon: Ania karon, ang imong mga ulipon atua sa Gath.
І сталося в кінці трьох років, і втекли́ двоє рабів Шім'ї до Ахіша, Маахіного сина, ґатського царя. І доне́сли Шім'ї, говорячи: „Ось раби́ твої в Ґаті!“
40 Ug si Semei mitindog, ug gimontorahan ang iyang asno, ug miadto sa Gath kang Achis, sa pagpangita sa iyang mga ulipon; ug si Semei miadto, ug gidala ang iyang mga ulipon gikan sa Gath.
І встав Шім'ї, й осідлав осла свого та й подався до Ахіша, щоб пошукати своїх рабів. І пішов Шім'ї, і привів своїх рабів з Ґату.
41 Ug gisugilon kang Salomon nga si Semei miadto gikan sa Jerusalem ngadto sa Gath, ug mibalik pag-usab.
А Соломонові доне́сено, що Шім'ї пішов з Єрусалиму в Ґат і вернувся.
42 Ug ang hari nagpaadto ug nagpatawag kang Semei, ug miingon kaniya: Wala ba ako magpapanumpa kanimo tungod kang Jehova, ug nagtutol kanimo, nga nagaingon: Hibaloan mo gayud, nga sa adlaw nga ikaw mogula, ug molakaw bisan diin nga dapit, ikaw sa pagkatinuod mamatay? Ug ikaw miingon kanako? Ang gipamulong nga akong nadungog maayo man.
І послав цар, і покликав Шім'ї та й сказав до нього: „Чи ж я не заприсяг тебе Господом, і не взяв свідка проти тебе, говорячи: Того дня, коли ти ви́йдеш і пі́деш туди чи сюди, щоб ти добре знав, що конче помреш? І ти сказав мені: Добра це річ, що я чув.
43 Ngano man lagi nga wala mo bantayi ang panumpa ni Jehova, ug ang sugo nga akong gipatuman kanimo?
І чому́ ти не додержувався Господньої прися́ги та нака́за, що я наказав був тобі?“
44 Ang hari miingon pa gayud kang Semei: Ikaw nahibalo sa tanan nga pagkadautan nga anaa sa tinago sa imong kasingkasing, nga gibuhat mo kang David nga akong amahan: busa si Jehova magauli kanimo sa imong pagkadautan ibabaw sa imong kaugalingong ulo.
І сказав цар до Шім'ї: „Ти знаєш усе те зло, і знало твоє серце, що зробив ти Давидові, батькові моєму. І поверне Господь твоє зло на твою голову.
45 Apan si hari Salomon mahimong bulahan ug ang trono ni David mahimong malig-on sa atubangan ni Jehova sa walay katapusan.
А цар Соломон — благословенний, а Давидів трон буде стояти міцно перед Господнім лицем аж навіки“.
46 Busa ang hari misugo kang Benaia, ang anak nga lalake ni Joiada; ug siya migula ug gidasmagan siya, mao nga siya namatay. Ug ang gingharian nagmalig-on diha sa kamot ni Salomon.
І цар наказав Бенаї, Єгоядиному синові, і той вийшов і вра́зив його, — і він номер. І царство зміцніло в Соломоновій руці.
