Panultihon 6
1 Akong anak, kung gigahin nimo ang imong salapi ingon nga bayad sa utang sa imong silingan, kung nagsaad ka alang sa utang sa usa ka tawo nga wala nimo mailhi,
My son! if thou hast been surety for thy friend, Hast stricken for a stranger thy hand,
2 imong gilit-ag ang imong kaugalingon pinaagi sa imong saad ug nabihag ka pinaagi sa mga pulong sa imong baba.
Hast been snared with sayings of thy mouth, Hast been captured with sayings of thy mouth,
3 Kung nabihag ka pinaagi sa imong mga pulong, akong anak, buhata kini ug luwasa ang imong kaugalingon, sanglit nahulog ka man sa kamot sa imong silingan; lakaw ug ipaubos ang imong kaugalingon ug isulti ang imong kahimtang ngadto sa imong silingan.
Do this now, my son, and be delivered, For thou hast come into the hand of thy friend. Go, trample on thyself, and strengthen thy friend,
4 Ayaw pakatulga ang imong mga mata ug ayaw papahulaya ang imong mga pilok.
Give not sleep to thine eyes, And slumber to thine eyelids,
5 Luwasa ang imong kaugalingon sama sa lagsaw gikan sa kamot sa mangangayam, sama sa langgam gikan sa kamot sa mangangayam ug langgam.
Be delivered as a roe from the hand, And as a bird from the hand of a fowler.
6 Tan-awa ang hulmigas, ikaw nga tawong tapulan, hunahunaa ang iyang mga pamaagi, ug pagmanggialamon.
Go unto the ant, O slothful one, See her ways and be wise;
7 Kini walay pangulo, opisyal, o magmamando,
Which hath not captain, overseer, and ruler,
8 apan nag-andam kini ug pagkaon sa ting-init ug sa panahon sa ting-ani nagtigom kini kung unsay kaonon.
She doth prepare in summer her bread, She hath gathered in harvest her food.
9 Hangtod kanus-a ka matulog, ikaw nga tawong tapulan? Kanus-a ka man mobangon sa imong pagkatulog?
Till when, O slothful one, dost thou lie? When dost thou arise from thy sleep?
10 “Diyutay nga pagkatulog, diyutay nga pagpahulay, gamay nga pagtiklop sa mga kamot aron sa pagpahulay”—
A little sleep, a little slumber, A little clasping of the hands to rest,
11 ug ang imong kakabos moabot sama sa kawatan ug ang imong panginahanglanon sama sa armadong sundalo.
And thy poverty hath come as a traveller, And thy want as an armed man.
12 Ang walay hinungdan nga tawo—ang daotang tawo—nagkinabuhi pinaagi sa pagkabaliko sa iyang sinultihan,
A man of worthlessness, a man of iniquity, Walking [with] perverseness of mouth,
13 nagapangidhat ang iyang mga mata, nagasinyas gamit ang iyang mga tiil ug nagatudlo gamit ang iyang mga tudlo.
Winking with his eyes, speaking with his feet, Directing with his fingers,
14 Nagplano siya ug daotan uban sa iyang malinlahong kasingkasing; kanunay siyang nagabuhat ug kasamok.
Frowardness [is] in his heart, devising evil at all times, Contentions he sendeth forth.
15 Busa sa kalit modangat kaniya ang iyang kalisdanan; sa diyutay nga panahon mabuak siya nga walay kaayohan.
Therefore suddenly cometh his calamity, Instantly he is broken — and no healing.
16 Adunay unom ka mga butang nga gidumtan ni Yahweh, pito nga malaw-ay alang kaniya.
These six hath Jehovah hated, Yea, seven [are] abominations to His soul.
17 Ang mga mata sa mapahitas-ong tawo, ang dila nga nagapamakak, mga kamot nga nagpaawas sa dugo sa mga tawong walay sala,
Eyes high — tongues false — And hands shedding innocent blood —
18 ang kasingkasing nga mobuhat ug daotang mga laraw, mga tiil nga dali lang modagan sa pagbuhat ug daotan,
A heart devising thoughts of vanity — Feet hasting to run to evil —
19 ang saksi nga nagabuga ug mga bakak ug ang tawo nga nagtanom ug kasamok taliwala sa managsoon.
A false witness [who] doth breathe out lies — And one sending forth contentions between brethren.
20 Akong anak, tumana ang mando sa imong amahan ug ayaw isalikway ang gitudlo sa imong inahan.
Keep, my son, the command of thy father, And leave not the law of thy mother.
21 Kanunay kining ihigot diha sa imong kasingkasing; ihigot kini sa imong liog.
Bind them on thy heart continually, Tie them on thy neck.
22 Kung maglakaw ka, mogiya kini kanimo; kung matulog ka, mobantay kini kanimo; ug kung magmata ka, motudlo kini kanimo.
In thy going up and down, it leadeth thee, In thy lying down, it watcheth over thee, And thou hast awaked — it talketh [with] thee.
23 Kay ang mga pagmando mao ang lampara, ug ang pagtudlo mao ang kahayag; ang pagbadlong sa pagpanton mao ang dalan sa kinabuhi.
For a lamp [is] the command, And the law a light, And a way of life [are] reproofs of instruction,
24 Ipahilayo ka niini gikan sa daotang babaye, gikan sa malumo nga mga pulong sa mananapaw.
To preserve thee from an evil woman, From the flattery of the tongue of a strange woman.
25 Ayaw kaibog diha sa imong kasingkasing sa iyang kaanyag ug ayaw itugot nga madani ka sa iyang mga pilok.
Desire not her beauty in thy heart, And let her not take thee with her eyelids.
26 Ang pakigdulog sa babayeng gabaligya ug dungog nagkantidad lamang sa usa ka tinapay, apan ang asawa sa uban maoy hinungdan nga kawad-an ka sa imong kinabuhi.
For a harlot consumeth unto a cake of bread, And an adulteress the precious soul hunteth.
27 Makahimo ba sa pagdala ug kalayo ang tawo sa iyang dughan nga dili masunog ang iyang bisti?
Doth a man take fire into his bosom, And are his garments not burnt?
28 Makahimo ba sa paglakaw sa baga ang tawo nga dili mapaso ang iyang mga tiil?
Doth a man walk on the hot coals, And are his feet not scorched?
29 Mao usab ang tawo nga modulog sa asawa sa iyang silingan; ang tawo nga modulog kaniya pagasilotan gayod.
So [is] he who hath gone in unto the wife of his neighbour, None who doth touch her is innocent.
30 Ang mga tawo dili motamay sa kawatan kung mangawat kini aron sa pagtagbaw sa iyang panginahanglan sa dihang gutom kini.
They do not despise the thief, When he stealeth to fill his soul when he is hungry,
31 Apan kung masakpan siya, magbayad gayod siya sa makapito ka pilo sa kung unsa ang iyang gikawat; kinahanglan iyang ihatag ang tanan nga adunay bili diha sa iyang panimalay.
And being found he repayeth sevenfold, All the substance of his house he giveth.
32 Ang tawo nga nanapaw walay panabot; ang tawo nga mobuhat niini naglaglag sa iyang kaugalingon.
He who committeth adultery [with] a woman lacketh heart, He is destroying his soul who doth it.
33 Mga samad ug kaulawan mao ang angay kaniya ug ang iyang kaulawan dili mawala.
A stroke and shame he doth find, And his reproach is not wiped away,
34 Kay ang pangabugho makapasuko pag-ayo sa usa ka lalaki; dili siya magpakita ug kaluoy kung manimalos siya.
For jealousy [is] the fury of a man, And he doth not spare in a day of vengeance.
35 Dili siya modawat ug bayad ug dili siya mahaylo, bisan ug hatagan nimo siya ug daghang gasa.
He accepteth not the appearance of any atonement, Yea, he doth not consent, Though thou dost multiply bribes!
