Panultihon 6
1 Akong anak, kung gigahin nimo ang imong salapi ingon nga bayad sa utang sa imong silingan, kung nagsaad ka alang sa utang sa usa ka tawo nga wala nimo mailhi,
My son! If you have been guarantor for your friend, Have struck your hand for a stranger,
2 imong gilit-ag ang imong kaugalingon pinaagi sa imong saad ug nabihag ka pinaagi sa mga pulong sa imong baba.
Have been snared with sayings of your mouth, Have been captured with sayings of your mouth,
3 Kung nabihag ka pinaagi sa imong mga pulong, akong anak, buhata kini ug luwasa ang imong kaugalingon, sanglit nahulog ka man sa kamot sa imong silingan; lakaw ug ipaubos ang imong kaugalingon ug isulti ang imong kahimtang ngadto sa imong silingan.
Do this now, my son, and be delivered, For you have come into the hand of your friend. Go, trample on yourself, and strengthen your friend,
4 Ayaw pakatulga ang imong mga mata ug ayaw papahulaya ang imong mga pilok.
Do not give sleep to your eyes, And slumber to your eyelids,
5 Luwasa ang imong kaugalingon sama sa lagsaw gikan sa kamot sa mangangayam, sama sa langgam gikan sa kamot sa mangangayam ug langgam.
Be delivered as a roe from the hand, And as a bird from the hand of a fowler.
6 Tan-awa ang hulmigas, ikaw nga tawong tapulan, hunahunaa ang iyang mga pamaagi, ug pagmanggialamon.
Go to the ant, O slothful one, See her ways and be wise;
7 Kini walay pangulo, opisyal, o magmamando,
Which has no captain, overseer, and ruler,
8 apan nag-andam kini ug pagkaon sa ting-init ug sa panahon sa ting-ani nagtigom kini kung unsay kaonon.
She prepares her bread in summer, She has gathered her food in harvest.
9 Hangtod kanus-a ka matulog, ikaw nga tawong tapulan? Kanus-a ka man mobangon sa imong pagkatulog?
Until when, O slothful one, do you lie? When do you arise from your sleep?
10 “Diyutay nga pagkatulog, diyutay nga pagpahulay, gamay nga pagtiklop sa mga kamot aron sa pagpahulay”—
A little sleep, a little slumber, A little clasping of the hands to rest,
11 ug ang imong kakabos moabot sama sa kawatan ug ang imong panginahanglanon sama sa armadong sundalo.
And your poverty has come as a traveler, And your want as an armed man.
12 Ang walay hinungdan nga tawo—ang daotang tawo—nagkinabuhi pinaagi sa pagkabaliko sa iyang sinultihan,
A man of worthlessness, a man of iniquity, Walking [with] perverseness of mouth,
13 nagapangidhat ang iyang mga mata, nagasinyas gamit ang iyang mga tiil ug nagatudlo gamit ang iyang mga tudlo.
Winking with his eyes, speaking with his feet, Directing with his fingers,
14 Nagplano siya ug daotan uban sa iyang malinlahong kasingkasing; kanunay siyang nagabuhat ug kasamok.
Contrariness [is] in his heart, devising evil at all times, He sends forth contentions.
15 Busa sa kalit modangat kaniya ang iyang kalisdanan; sa diyutay nga panahon mabuak siya nga walay kaayohan.
Therefore his calamity comes suddenly, He is broken instantly—and no healing.
16 Adunay unom ka mga butang nga gidumtan ni Yahweh, pito nga malaw-ay alang kaniya.
These six has YHWH hated, Indeed, seven [are] abominations to His soul:
17 Ang mga mata sa mapahitas-ong tawo, ang dila nga nagapamakak, mga kamot nga nagpaawas sa dugo sa mga tawong walay sala,
High eyes, False tongues, And hands shedding innocent blood,
18 ang kasingkasing nga mobuhat ug daotang mga laraw, mga tiil nga dali lang modagan sa pagbuhat ug daotan,
A heart devising thoughts of vanity, Feet hastening to run to evil,
19 ang saksi nga nagabuga ug mga bakak ug ang tawo nga nagtanom ug kasamok taliwala sa managsoon.
A false witness [who] breathes out lies, And one sending forth contentions between brothers.
20 Akong anak, tumana ang mando sa imong amahan ug ayaw isalikway ang gitudlo sa imong inahan.
Keep, my son, the command of your father, And do not leave the law of your mother.
21 Kanunay kining ihigot diha sa imong kasingkasing; ihigot kini sa imong liog.
Bind them on your heart continually, Tie them on your neck.
22 Kung maglakaw ka, mogiya kini kanimo; kung matulog ka, mobantay kini kanimo; ug kung magmata ka, motudlo kini kanimo.
In your going up and down, it leads you, In your lying down, it watches over you, And you have awoken—it talks [with] you.
23 Kay ang mga pagmando mao ang lampara, ug ang pagtudlo mao ang kahayag; ang pagbadlong sa pagpanton mao ang dalan sa kinabuhi.
For the command [is] a lamp, And the Law a light, And a way of life [are] reproofs of instruction,
24 Ipahilayo ka niini gikan sa daotang babaye, gikan sa malumo nga mga pulong sa mananapaw.
To preserve you from an evil woman, From the flattery of the tongue of a strange woman.
25 Ayaw kaibog diha sa imong kasingkasing sa iyang kaanyag ug ayaw itugot nga madani ka sa iyang mga pilok.
Do not desire her beauty in your heart, And do not let her take you with her eyelids.
26 Ang pakigdulog sa babayeng gabaligya ug dungog nagkantidad lamang sa usa ka tinapay, apan ang asawa sa uban maoy hinungdan nga kawad-an ka sa imong kinabuhi.
For a harlot consumes to a cake of bread, And an adulteress hunts the precious soul.
27 Makahimo ba sa pagdala ug kalayo ang tawo sa iyang dughan nga dili masunog ang iyang bisti?
Does a man take fire into his bosom, And are his garments not burned?
28 Makahimo ba sa paglakaw sa baga ang tawo nga dili mapaso ang iyang mga tiil?
Does a man walk on the hot coals, And are his feet not scorched?
29 Mao usab ang tawo nga modulog sa asawa sa iyang silingan; ang tawo nga modulog kaniya pagasilotan gayod.
So [is] he who has gone in to the wife of his neighbor, None who touches her is innocent.
30 Ang mga tawo dili motamay sa kawatan kung mangawat kini aron sa pagtagbaw sa iyang panginahanglan sa dihang gutom kini.
They do not despise the thief, When he steals to fill his soul when he is hungry,
31 Apan kung masakpan siya, magbayad gayod siya sa makapito ka pilo sa kung unsa ang iyang gikawat; kinahanglan iyang ihatag ang tanan nga adunay bili diha sa iyang panimalay.
And being found he repays sevenfold, He gives all the substance of his house.
32 Ang tawo nga nanapaw walay panabot; ang tawo nga mobuhat niini naglaglag sa iyang kaugalingon.
He who commits adultery [with] a woman lacks heart, He who does it is destroying his soul.
33 Mga samad ug kaulawan mao ang angay kaniya ug ang iyang kaulawan dili mawala.
He finds a stroke and shame, And his reproach is not wiped away,
34 Kay ang pangabugho makapasuko pag-ayo sa usa ka lalaki; dili siya magpakita ug kaluoy kung manimalos siya.
For jealousy [is] the fury of a man, And he does not spare in a day of vengeance.
35 Dili siya modawat ug bayad ug dili siya mahaylo, bisan ug hatagan nimo siya ug daghang gasa.
He does not accept the appearance of any atonement, Indeed, he does not consent, Though you multiply bribes!
