Panultihon 30
1 Ang mga panultihon ni Agur nga anak nga lalaki ni Jaque—ang panagna: Kining tawhana gipahayag ngadto kang Itiel, kang Itiel ug kang Ucal:
Palavras de Agur, filho de Jaque, o de fala solene; [Este] homem diz a Itiel; a Itiel e a Ucal:
2 Sigurado gayod nga labaw pa ako kasusama sa mananap kaysa bisan kinsa nga tawo ug wala akoy panabot sa tawo.
Certamente eu sou o mais bruto dos homens, e não tenho entendimento humano.
3 Wala ako nakakat-on sa kaalam, ni aduna akoy kahibalo Kaniya nga Balaan.
Não aprendi sabedoria, nem tenho conhecimento do Santo [Deus].
4 Kinsa ba ang miadto sa langit ug mikanaog? Kinsa ba ang nakatigom sa hangin diha sa walay sulod niyang mga kamot? Kinsa ba ang nakatigom sa katubigan diha sa panapton? Kinsa ba ang nagpahimutang sa kinutoban sa kalibotan? Unsa man ang iyang ngalan, ug unsa man ang ngalan sa iyang anak? Sigurado nga nasayod gayod kamo!
Quem subiu ao céu, e desceu? Quem juntou os ventos com suas mãos? Quem amarrou as águas numa capa? Quem estabeleceu todos os limites da terra? Qual é o seu nome? e qual é o nome de seu filho, se tu o sabes?
5 Ang matag pulong sa Dios napamatud-an na, siya ang taming niadtong modangop kaniya.
Toda palavra de Deus é pura; é escudo para os que nele confiam.
6 Ayaw dugangi ang iyang mga pulong, o pagabadlongon ka niya, ug mapamatud-an ka nga bakakon.
Nada acrescentes às suas palavras, para que ele não te repreenda, e sejas mostrado como mentiroso.
7 Naghangyo ako kanimo ug duha ka butang, ayaw intawon ihikaw kini gikan kanako sa dili pa ako mamatay:
Duas coisas eu te pedi; não [as] negues a mim antes que eu morra.
8 Ipahilayo gikan kanako ang mga walay pulos nga pulong ug mga bakak. Ayaw ako hatagi ug kawalad-on ni mga bahandi, ihatag lamang kanako ang pagkaon nga akong gikinahanglan.
Afasta de mim a inutilidade e palavra mentirosa; [e] não me dês nem pobreza nem riqueza, mantém-me com o pão que me for necessário.
9 Kay kung hatagan mo ako ug sobra, tingali ug ilimod ko ikaw ug moingon, “Kinsa man si Yahweh?” O kung mahimo akong kabos, makapangawat ako ug mapasipad-an ang ngalan sa akong Dios.
Para que não aconteça de eu ficar farto e [te] negar, dizendo: Quem é o SENHOR? Nem também que eu empobreça, e venha a furtar, e desonre o nome do meu Deus.
10 Ayaw daota ang ulipon atubangan sa iyang agalon, o pagatunglohon ka niya ug pagailhon ka nga sad-an.
Não difames do servo ao seu senhor, para que ele não te amaldiçoe e fiques culpado.
11 Ang kaliwatan nga magtunglo sa ilang amahan ug wala magpanalangin sa ilang inahan,
Há gente que amaldiçoa a seu pai e não bendiz à sua mãe;
12 mao kana ang kaliwatan nga putli sa ilang kaugalingong mga mata, apan wala sila nahugasan sa ilang mga hugaw.
Há gente que é pura aos seus [próprios] olhos, mas que não foi lavada de sua imundície;
13 Mao kana ang kaliwatan—mga mapahitas-on sa ilang mga mata ug nagpataas sa ilang mga tabontabon sa mata! —
Há gente cujos olhos são arrogantes, e cujas sobrancelhas são levantadas;
14 sila ang kaliwatan nga daw mga espada ang ilang mga ngipon, ug ang ilang mga panga daw mga kutsilyo, mao nga mahimo nilang lamyon ang mga kabos gikan sa kalibotan ug ang mga nagakinahanglan gikan sa taliwala sa katawhan.
Há gente cujos dentes são espadas, e cujos queixos são facas, para devorarem aos aflitos da terra aos aflitos, e aos necessitados dentre os homens.
15 Ang mga alimatok adunay duha ka anak nga mga baye, “Hatag ug hatag,” mihilak sila. Adunay tulo ka butang nga dili gayod matagbaw, upat nga dili moiingon ug, “Igo na”:
A sanguessuga tem duas filhas: “Dá” e “Dá”; estas três coisas nunca se fartam, e quatro nunca dizem “É o suficiente”:
16 Ang Seol, ang sabakan nga dili makapanamkon, yuta nga giuhaw sa tubig, ug ang kalayo nga dili moingon ug, “Igo na.” (Sheol h7585)
O Xeol, o útero estéril, a terra que não se farta de água, e o fogo que nunca diz estar satisfeito. (Sheol h7585)
17 Ang mata nga nagatamay sa amahan ug nagasupak sa inahan, pagatukaon ang iyang mga mata pinaagi sa mga uwak sa walog, ug kan-on siya sa mga agila.
Os olhos que zombam do pai ou desprezam obedecer à mãe, os corvos do riacho os arrancarão, e os filhotes de abutre os comerão.
18 Adunay tulo ka mga butang nga kahibulongan kaayo alang kanako, upat nga dili nako masabtan:
Estas três coisas me maravilham, e quatro que não entendo:
19 ang dalan sa agila sa kawanangan; ang dalan sa bitin nga anaa sa bato; ang dalan sa sakayan nga anaa sa kinalaloman nga bahin sa dagat; ug ang dalan sa lalaki uban sa batan-ong babaye.
O caminho da águia no céu, o caminho da serpente na rocha, o caminho do navio no meio do mar, e o caminho do homem com uma moça.
20 Mao kini ang dalan sa babaye nga mananapaw— mokaon siya ug iyang trapohan ang iyang baba ug moingon, “Wala akoy nabuhat nga sayop.”
Assim é o caminho da mulher adúltera: ela come, limpa sua boca, e diz: Não fiz mal algum.
21 Adunay tulo ka mga butang nga makapatay-og sa kalibotan ug ang ikaupat dili kini molahutay:
Por três coisas a terra se alvoroça, e por quatro que não pode suportar:
22 kung mahimong hari ang usa ka ulipon; kung ang buangbuang mapuno sa pagkaon;
Pelo servo que governa como rei; [pelo] tolo que se enche de comida;
23 kung magminyo ang babaye nga gikasilagan; ug kung ang sulugoong babaye mopuli sa dapit sa iyang agalong babaye.
Pela mulher odiada, quando se casa; e [pela] serva quando toma o lugar de sua senhora.
24 Upat ka mga butang sa kalibotan nga gagmay apan maalamon kaayo:
Estas quatro coisas são pequenas sobre a terra, porém muito sábias:
25 ang mga lamigas nga mga binuhat dili kusgan, apan nag-andam sila sa ilang mga pagkaon panahon sa ting-init;
As formigas não são criaturas fortes, mas no verão preparam sua comida;
26 ang mga ilaga sa bato dili kusgan nga mga binuhat, apan nagbuhat sila sa ilang balay sa kabatoan.
Os roedores são um “povo” fraco, mas fazem suas casas nas rochas;
27 Ang mga dulon walay hari, apan silang tanan magpanon nga han-ay.
Os gafanhotos não têm rei; mas todos saem em bandos;
28 Ang taluto, makuptan mo kini sa duha nimo ka mga kamot, apan makita sila sa mga palasyo sa hari.
As lagartixas podem ser pegas com as mãos, e mesmo assim estão nos palácios dos reis.
29 Adunay tulo ka mga butang nga halangdon lantawon sa ilang pagtikang ug upat nga halangdon lantawon kung unsa sila molakaw:
Estes três tem um bom andar, e quatro que se movem muito bem:
30 ang lion, ang labing kusgan taliwala sa mga ihalas nga mananap— walay talikdan niini gikan sa tanan;
O leão, forte entre os animais, que não foge de ninguém;
31 ang hambog nga sunoy; ang kanding; ug ang hari diin ang iyang mga sundalo anaa sa iyang tupad.
O galo, o bode, e o rei com seu exército.
32 Kung ikaw nagpakabuang, nagdayeg sa imong kaugalingon, o naglaraw ka ug daotan— ibutang ang imong kamot sa imong baba.
Se agiste como tolo, exaltando-te, e se planejaste o mal, [põe tua] mão sobre a boca;
33 Ingon nga ang pagkutaw sa gatas makahimo ug mantekilya ug ingon nga magdugo ang ilong sa tawo kung lubagon kini, busa ang mga buhat nga gibuhat sa kasuko magahatag kini ug panagbingkil.
Porque [como] o forçar do leite produz manteiga, e o forçar do nariz produz sangue, [assim também] o forçar da ira produz briga.
