Panultihon 26
1 Sama sa niyebe sa ting-init o sa ulan sa ting-ani, busa dili angay pasidunggan ang buangbuang.
No conviene la nieve en el verano Ni la lluvia en la cosecha, Ni la honra al necio.
2 Sama ka paspas sa goryon ug sa sayaw nga nagpaingon ug nagpabalik samtang sila naglupad, busa dili makadulot ang tunglo nga wala nagakaangay.
Como pájaro que aletea y golondrina que vuela, Así la maldición sin causa no se cumple.
3 Ang latos alang sa kabayo, ang renda alang sa asno, ug ang bunal alang sa likod sa mga buangbuang.
El látigo para el caballo, el cabestro para el asno Y la vara para la espalda del necio.
4 Ayaw tubaga ang buangbuang ug moapil sa iyang mga kabuang, o mahisama ka usab kaniya.
No respondas al necio según su necedad, Para que no seas tú como él.
5 Tubaga ang buangbuang ug apil sa iyang kabuang, aron dili siya mahimong maalamon sa iyang kaugalingong mga mata.
Responde al necio como merece su necedad, Para que él no se estime sabio.
6 Si bisan kinsa nga magpadala ug mensahe pinaagi sa kamot sa buangbuang nagputol sa iyang kaugalingong tiil ug miinom sa kadaotan.
El que envía mensaje por medio de un necio Corta sus pies y bebe violencia.
7 Ang panultihon nga anaa sa baba sa mga buangbuang sama lamang sa nagbitay nga tiil sa mga paralitiko.
Al lisiado le cuelgan las piernas inútiles. Así es el proverbio en la boca del necio.
8 Ang pagpasidungog sa usa ka buangbuang sama lamang sa paghigot ug bato sa lambuyog.
Como sujetar una piedra en la honda, Así es el que da honores al necio.
9 Ang panultihon nga anaa sa baba sa mga buangbuang sama lamang sa hubog nga mikab-ot ug sampinit sa iyang kamot.
Como espina que cae en la mano de un borracho, Así es el proverbio en boca de los necios.
10 Ang mamamana nga mosamad sa tanan sama lamang niadtong nagpatrabaho ug usa ka buang-buang o si bisan kinsa na lamang nga molabay.
Como arquero que dispara contra cualquiera, Es el que contrata a insensatos y vagabundos.
11 Sama sa iro nga mobalik ug kaon sa iyang sinuka, busa mao usab ang buangbuang nga mousab sa iyang kabuang.
Como perro que vuelve a su vómito, Así el necio repite su insensatez.
12 Nakakita ka ba ug tawo nga maalamon sa iyang kaugalingong mga mata? Mas aduna pay paglaom ang mga buangbuang kay kaniya.
¿Has visto a alguien sabio en su propia opinión? Más se puede esperar de un necio que de él.
13 Moingon ang tawo nga tapolan, “Adunay liyon sa dalan! Adunay liyon taliwala sa mga hawanan!”
Dice el perezoso: El león está en el camino, Hay un león en la plaza.
14 Sama sa pultahan nga masirado ug maabli pinaagi sa bisagra niini, mao man usab ang tapolan nga tawo nga anaa sa iyahang higdaanan.
Como la puerta gira sobre sus bisagras, Así también el perezoso en su cama.
15 Ikab-ot sa tawong tapolan ang iyang kamot ngadto sa pagkaon apan wala siyay kusog aron sa paghungit niini sa iyang baba.
El perezoso mete su mano en el plato, Y le repugna aun llevar la comida a su boca.
16 Gilantaw sa tawong tapolan nga mas maalamon pa siya kaysa sa pito ka tawong adunay panabot.
El perezoso se cree más sabio Que siete hombres que responden con discreción.
17 Sama sa tawo nga mogunit sa dalunggan sa iro, ang lumalabay nga nasuko tungod sa usa ka suliran nga dili iyaha.
El que se mete en pleito ajeno Es como el que agarra un perro por las orejas.
18 Sama sa nasuko nga tawo nga namana gamit ang nagkalayo nga mga udyong,
Como el loco furioso que lanza dardos encendidos y flechas mortales,
19 ang tawo nga nanglimbong sa iyang silingan ug moingon, “Wala ba diay ako nangumidya lang?”
Así es el que engaña a su prójimo Y luego dice: Solo era una broma.
20 Kay ang kakulangon sa sugnod, mapalong ang kalayo; ug kung walay manglibak mohunong ang panaglalis.
Sin leña se apaga el fuego, Y donde no hay chismoso, cesa la contienda.
21 Sama nga ang uling mahimong nagdilaab nga baga ug ang kahoy mahimong kalayo, mao man usab ang malalison nga tawo nga mohaling sa panag-away.
El carbón para las brasas y la leña para el fuego, Y el pendenciero para encender la contienda.
22 Sama sa lamiang pagkaon ang mga pulong nga libak; mosulod sila ngadto sa kinasuloran nga mga bahin sa lawas.
Las palabras del chismoso son manjares, Que bajan hasta lo más recóndito del ser.
23 Ang plata nga gitabon sa kulon sama sa nagdilaab nga mga ngabil ug daotan nga kasingkasing.
Como escoria de plata echada sobre un tiesto Son los labios enardecidos y el corazón perverso.
24 Ang tawo nga nasilag sa uban makatago sa iyang mga gibati pinaagi sa iyang mga ngabil ug gilimbongan niya ang iyang kaugalingon.
Disimula con sus labios el que odia, Pero en su interior trama el engaño.
25 Malumo siya nga mosulti, apan ayaw ug tuo kaniya, tungod kay adunay pito ka daotan sa iyang kasingkasing.
Aunque hable amigablemente, no le creas, Porque siete repugnancias hay en su corazón.
26 Bisan tuod ug gitabonan sa paglimbong ang iyang pagdumot, ang iyang kadaotan mapadayag diha sa kadaghanan.
Aunque con disimulo encubra su odio, Su perversidad será descubierta en la congregación.
27 Si bisan kinsa nga mokalot ug bung-aw maoy mahulog niini ug ang tawo nga moligid sa bato maoy maligiran niini.
El que cave una fosa, caerá en ella, Y al que ruede una piedra, le caerá encima.
28 Gikasilagan sa bakakon nga dila ang mga tawo nga gidugmok niini ug ang maulog-ulogon nga baba nagdala ug kadaot.
La lengua mentirosa odia a los que aflige, Y la boca lisonjera causa ruina.
