Panultihon 26
1 Sama sa niyebe sa ting-init o sa ulan sa ting-ani, busa dili angay pasidunggan ang buangbuang.
Como la nieve en el verano, y la lluvia durante la siega, así cuadran al necio los honores.
2 Sama ka paspas sa goryon ug sa sayaw nga nagpaingon ug nagpabalik samtang sila naglupad, busa dili makadulot ang tunglo nga wala nagakaangay.
Como el pájaro que escapa y como la golondrina en vuelo, así es la maldición injusta: no se cumple.
3 Ang latos alang sa kabayo, ang renda alang sa asno, ug ang bunal alang sa likod sa mga buangbuang.
El látigo para el caballo, el cabestro para el asno, y la vara para las espaldas del insensato.
4 Ayaw tubaga ang buangbuang ug moapil sa iyang mga kabuang, o mahisama ka usab kaniya.
No respondas al necio según su necedad, para que no te hagas semejante a él.
5 Tubaga ang buangbuang ug apil sa iyang kabuang, aron dili siya mahimong maalamon sa iyang kaugalingong mga mata.
Responde al necio como su necesidad se merece, para que no se considere como sabio.
6 Si bisan kinsa nga magpadala ug mensahe pinaagi sa kamot sa buangbuang nagputol sa iyang kaugalingong tiil ug miinom sa kadaotan.
Quien despacha los negocios por medio de un tonto, es como el que se corta los pies y padece daño.
7 Ang panultihon nga anaa sa baba sa mga buangbuang sama lamang sa nagbitay nga tiil sa mga paralitiko.
Como al cojo le bambolean las piernas, así es el proverbio en la boca del necio.
8 Ang pagpasidungog sa usa ka buangbuang sama lamang sa paghigot ug bato sa lambuyog.
Dar honra a un necio es como ligar la piedra a la honda.
9 Ang panultihon nga anaa sa baba sa mga buangbuang sama lamang sa hubog nga mikab-ot ug sampinit sa iyang kamot.
Una espina que se clava en la mano de un borracho, eso es el proverbio en la boca del fatuo.
10 Ang mamamana nga mosamad sa tanan sama lamang niadtong nagpatrabaho ug usa ka buang-buang o si bisan kinsa na lamang nga molabay.
Como arquero que hiere a todos, así es el que toma a sueldo a necios y vagabundos.
11 Sama sa iro nga mobalik ug kaon sa iyang sinuka, busa mao usab ang buangbuang nga mousab sa iyang kabuang.
Como perro que vuelve sobre su vómito, así es el necio que repite sus necedades.
12 Nakakita ka ba ug tawo nga maalamon sa iyang kaugalingong mga mata? Mas aduna pay paglaom ang mga buangbuang kay kaniya.
Si ves a un hombre que se tiene por sabio, confía más en un loco que en él.
13 Moingon ang tawo nga tapolan, “Adunay liyon sa dalan! Adunay liyon taliwala sa mga hawanan!”
Dice el perezoso: “Hay un león en el camino, en las calles está un león.”
14 Sama sa pultahan nga masirado ug maabli pinaagi sa bisagra niini, mao man usab ang tapolan nga tawo nga anaa sa iyahang higdaanan.
La puerta gira sobre su quicio, y sobre su cama el haragán.
15 Ikab-ot sa tawong tapolan ang iyang kamot ngadto sa pagkaon apan wala siyay kusog aron sa paghungit niini sa iyang baba.
El perezoso mete su mano en el plato, pero le da fatiga el llevarla a la boca.
16 Gilantaw sa tawong tapolan nga mas maalamon pa siya kaysa sa pito ka tawong adunay panabot.
Se imagina el perezoso ser más sabio que siete que saben dar respuestas prudentes.
17 Sama sa tawo nga mogunit sa dalunggan sa iro, ang lumalabay nga nasuko tungod sa usa ka suliran nga dili iyaha.
Agarra un perro por las orejas quien, al pasar, se mete en riñas de otros.
18 Sama sa nasuko nga tawo nga namana gamit ang nagkalayo nga mga udyong,
Como el loco que arroja llamas, saetas y muerte,
19 ang tawo nga nanglimbong sa iyang silingan ug moingon, “Wala ba diay ako nangumidya lang?”
así es el que engaña a su prójimo, y le dice luego: “Solo lo hice por broma.”
20 Kay ang kakulangon sa sugnod, mapalong ang kalayo; ug kung walay manglibak mohunong ang panaglalis.
Faltando la leña, se apaga el fuego; así también, si no hay chismoso, cesa la discordia.
21 Sama nga ang uling mahimong nagdilaab nga baga ug ang kahoy mahimong kalayo, mao man usab ang malalison nga tawo nga mohaling sa panag-away.
Como el carbón para las brasas y la leña para el fuego, así es, el rencilloso para atizar contiendas.
22 Sama sa lamiang pagkaon ang mga pulong nga libak; mosulod sila ngadto sa kinasuloran nga mga bahin sa lawas.
Las palabras del chismoso son como golosinas, mas penetran hasta lo más hondo de las entrañas.
23 Ang plata nga gitabon sa kulon sama sa nagdilaab nga mga ngabil ug daotan nga kasingkasing.
Como barniz de plata sobre vasija de barro, así son los labios lisonjeros y un corazón ruin.
24 Ang tawo nga nasilag sa uban makatago sa iyang mga gibati pinaagi sa iyang mga ngabil ug gilimbongan niya ang iyang kaugalingon.
El que odia disfraza sus labios, pero en su interior maquina engaños.
25 Malumo siya nga mosulti, apan ayaw ug tuo kaniya, tungod kay adunay pito ka daotan sa iyang kasingkasing.
Cuando habla en tono suavísimo, no te fíes de él; pues en su corazón abriga siete abominaciones.
26 Bisan tuod ug gitabonan sa paglimbong ang iyang pagdumot, ang iyang kadaotan mapadayag diha sa kadaghanan.
Esconde su odio con disimulo; mas su falsía será descubierta en pública asamblea.
27 Si bisan kinsa nga mokalot ug bung-aw maoy mahulog niini ug ang tawo nga moligid sa bato maoy maligiran niini.
El que cava una fosa, cae en ella, y la piedra se echa encima del que la hace rodar.
28 Gikasilagan sa bakakon nga dila ang mga tawo nga gidugmok niini ug ang maulog-ulogon nga baba nagdala ug kadaot.
La lengua mentirosa odia a quienes hirió, y la boca lisonjera es causa de la ruina.
