Panultihon 25
1 Kini ang dugang pa nga mga panultihon ni Solomon, nga gikopya sa mga tawo ni Ezequias, ang hari sa Juda.
EIA no hoi na olelo akamai a Solomona, na na kanaka o Hezekia ke alii o ka Iuda i kakau hou iho.
2 Mao kini ang himaya sa Dios aron itago ang usa ka butang, apan ang himaya sa mga hari ang mosusi niini.
He mea nani i ke Akua ke huna i kekahi mea; He mea nani hoi i na'lii ke imi aku.
3 Sama nga ang kalangitan alang sa kahitas-an ug ang kalibotan alang sa kinahiladman, busa dili matukib ang kasingkasing sa mga hari.
O ka lani he kiekie, o ka honua he hohonu, A o ka naau o na alii, he mau mea ike ole ia.
4 Tanggala ang hugaw gikan sa plata ug ang magbubuhat ug puthaw makagamit sa plata sa iyang binuhat.
E hookaawale aku i ka lepo o ke kala, A e puka mai kekahi ipu no ka mea hoohehee.
5 Bisan pa niana, tanggala ang mga tawong daotan gikan sa presensya sa hari ug ang iyang trono matukod pinaagi sa pagbuhat ug matarong.
E hookaawale aku i ka mea hewa mai ke alo aku o ke alii, A e paa iho no kona nohoalii ma ka pono.
6 Ayaw pasidunggi ang imong kaugalingon diha sa presensya sa hari ug ayaw pagbarog diha sa dapit nga gitagana alang sa bantogan nga mga tawo.
Mai hookiekie ae imua o ke alii, A ma kahi o ka poe koikoi mai ku ae oe.
7 Mas maayo nga moingon siya alang kanimo, “Saka ngari,” kaysa pakaulawan ka diha sa presensya sa halangdon. Kung unsa imong nasaksihan,
No ka mea, he maikai ke olelo mai ia oe, e pii mai oe ia nei, Mamua o kou hoohaahaaia mai imua o ke alii, Ka mea a kou mau maka i nana aku ai.
8 ayaw dayon dad-a sa hukmanan. Kay unsa man ang imong buhaton sa kataposan, sa dihang pakaulawan ka sa imong silingan?
Mai hiki wawe aku oe i ka hakaka, No ka mea, heaha kau e hana'i mahope aku, Ke hoohilahila mai kou hoanoho ia oe?
9 Pakiglantugi sa imong katungod tali lamang kanimo ug sa imong silingan ug ayaw ibutyag ang tinago sa uban,
Me kou hoanoho oe e hoopaapaa aku ai, Mai hoike aku i ka mea ia hai;
10 o tingali ang usa nga nakadungog kanimo magdala ug kaulawan nganha kanimo ug ang daotang balita mahitungod kanimo dili mahilom.
O henehene mai ia oe ka mea lohe, Aole e pau ka olelo ino mai nou.
11 Ang pagsulti ug pulong nga maayo ang pagkapili, sama sa hulmahan sa bulawan nga nahimutang sa plata.
O na ohia gula ma na kii kala, Oia ka huaolelo i oleloia i ka wa pono.
12 Sama sa bulawan nga singsing o alahas nga hinimo sa labing maayo nga bulawan mao ang maalamon nga pagbadlong alang sa nagapatalinghog nga dalunggan.
He apo pepeiao gula, a he mea gula maemae e nani ai, Oia ka hoonaauao ana i ka pepeiao hoolohe.
13 Sama sa kabugnaw sa niyebe sa panahon sa ting-ani mao ang matinumanon nga mensahero alang niadtong nagpadala kaniya; gipasig-uli niya ang kinabuhi sa iyang mga agalon.
E like me ke anu o ka hau i ka wa e ohi ai, Pela ka elele oiaio i ka mea nana ia e hoounauna aku; Hooluolu oia i ka uhane o kona mau haku.
14 nga mapasigarbuhon mahitungod sa gasa nga wala niya gihatag sama sa mga panganod ug hangin nga walay ulan.
O na ao a me ka makani ua ole, Oia ke kanaka e haanui ana no ka makana hoopunipuni.
15 Pinaagi sa pagpailob ang magmamando mahimong malukmay ug ang malumo nga dila makadugmok sa bukog.
Ma ka hoomanawanui i hoohuliia ai ke alii, O ke elelo akahai ke uhai aku i ka iwi.
16 Kung makakaplag ka ug dugos, pagkaon ug insakto lang— kondili, ang pagpasobra niini, masuka mo lamang kini.
Ua loaa anei ia oe ka meli? e ai iho e like me ka pono nou, O hookuku oe ia mea a e luai aku ia.
17 Ayaw pakanunaya ang imong tiil sa balay sa imong silingan, kay mahimong kapoyon siya kanimo ug masilag kanimo.
Ua oki kou wawae i ka hele i ka hale o kou hoanoho, O luhi oia ia oe a e inaina mai no hoi.
18 Ang tawo nga nagdala ug bakak nga pagsaksi batok sa iyang silingan sama sa usa ka puspos nga gigamit sa pagpakiggubat, o sa espada, o sa hait nga pana.
O ka hamare a me ka pahikaua a me ka pua oioi, Oia ke kanaka hoike wahahee no kona hoanoho.
19 Ang tawo nga dili matinud-anon nga imong gisaligan sa panahon sa kasamok sama sa daot nga ngipon o sa tiil nga madakin-as.
O ka niho i haiia, o ka wawae okupe, Oia ka paulele ana i ka mea lohe ole i ka wa popilikia.
20 Sama sa usa ka tawo nga naghukas ug bisti sa bugnaw nga panahon, o sama sa suka nga gibubo sa ibabaw sa nagbulabula nga soda, siya nga nagaawit ug mga alawiton diha sa gibug-atan nga kasingkasing.
O ka mea lawe aku i ke kapa i ka wa anu, A o ka vinega hoi ma ka paakai, Oia ke mele aku i ke mele i ka mea naau kaumaha.
21 Kung gigutom ang imong kaaway, hatagi siya ug pagkaon aron makakaon ug kung giuhaw siya, hatagi siya ug tubig aron makainom,
Ina pololi kou enemi, e haawi aku ia ia i ka ai, Ina i makewai ia, e hoohainu ia ia i ka wai;
22 kay palahon nimo ang mga baga sa kalayo ngadto sa iyang ulo ug gantihan ka ni Yahweh.
Pela no oe e kau aku ai i na nanahu wela maluna o kona poo, A na Iehova oe e uku mai.
23 Ingon kasigurado nga magdala gayod ug ulan ang hangin sa amihan, ang usa ka tawo nga magsulti ug mga tinago makapasuko sa mga panagway.
O ka makani akau, pale aku ia i ka ua, A o ka maka huhu hoi i ke elelo akiaki.
24 Mas maayo pa nga magpuyo sa suok sa atop kay sa makig-ipon sa balay kauban ang babaye nga malalison.
E aho ka noho ana ma kahi kihi oluna o ka hale, Aole me ka wahine nuku wale ma ka hale kanaka.
25 Sama sa bugnaw nga mga tubig alang sa tawo nga giuhaw, mao man usab ang maayo nga balita gikan sa halayo nga nasod.
O ka wai huihui i ka mea makewai la, Oia ka olelo hooluolu mai ka aina loihi e mai.
26 Sama sa nahugaw nga tinubdan o sa nadaot nga tuboran mao ang tawo nga maayo nga nadaog atubangan sa daotan nga mga tawo.
He punawai lepolepo, a he waipuna pilopilo, Oia ka mea pono e haule ana imua o ka mea hewa.
27 Dili maayo ang paghinobra ug kaon sa dugos; sama kana sa pagpangita ug dungog human sa kadungganan.
O ka ai ana i ka meli a nui, aole ia he maikai, Pela hoi ka imi ana i ke kaulana nui loa.
28 Ang tawo nga walay pagpugong sa kaugalingon sama sa siyudad nga nalumpag ug walay mga paril.
O ke kulanakauhale hiolo, aohe pa, Oia ke kanaka hoomalu ole i kona uhane iho.
