Panultihon 24
1 Ayaw kasina niadtong mga daotan, ni magtinguha sa pagpakig-uban kanila,
Não tenhas inveja dos homens malignos, nem desejes estar com eles,
2 tungod kay ang ilang mga kasingkasing naglaraw ug kadaot ug ang ilang mga ngabil nagsulti mahitungod sa kasamok.
Porque o seu coração medita a rapina, e os seus lábios falam a malícia.
3 Pinaagi sa kaalam natukod ang balay ug pinaagi sa panabot napabarog kini.
Com a sabedoria se edifica a casa, e com a inteligência se estabelece:
4 Pinaagi sa kahibalo napuno ang mga lawak sa tanang bililhon ug maanindot nga mga bahandi.
E pelo conhecimento se encherão as câmaras de todas as substâncias preciosas e deleitáveis.
5 Kusgan ang manggugubat sa kaalam, ug ang tawo sa kahibalo makadugang sa iyang kusog;
E o varão sábio é forte, e o varão de conhecimento consolida a força.
6 kay pinaagi sa maalamon nga paggiya makaasdang ka sa imong pagpakiggubat ug uban sa daghang mga magtatambag adunay kadaogan.
Porque com conselhos prudentes tu farás a guerra; e há vitória na multidão dos conselheiros.
7 Ang kaalam hataas kaayo alang sa usa ka buangbuang; wala niya bukha ang iyang baba diha sa ganghaan.
É demasiadamente alta para o tolo toda a sabedoria; na porta não abrirá a sua boca.
8 Adunay naglaraw nga magbuhat ug daotan— gitawag siya sa mga tawo nga agalon sa daotang mga laraw.
Aquele que cuida em fazer mal mestre de maus intentos o chamarão.
9 Sala ang binuang nga laraw ug biaybiayon sa mga lalaki ang mga matamayon.
O pensamento do tolo é pecado, e é abominável aos homens o escarnecedor.
10 Kung magmaluyahon ka uban ang kahadlok sa adlaw sa kasamok, nan diyutay ra ang imong kusog.
Se te mostrares frouxo no dia da angústia, a tua força será estreita.
11 Luwasa kadtong gidala ngadto sa kamatayon ug kupti kadtong nagsusapinday ngadto sa ihawanan.
Livra aos que estão tomados para a morte, e aos que levam para matança, se os poderes retirar.
12 Kung moingon ka, “Tan-awa, wala kami nasayod mahitungod niini,” ang nagtimbang-timbang sa kasingkasing wala ba siya makasabot sa imong giingon? Ug siya nga nagabantay sa imong kinabuhi, wala ba siya masayod niini? Ug dili ba ihatag sa Dios sa matag usa ang angay kaniya?
Se disseres: Eis que o não sabemos: porventura aquele que pondera os corações não o entenderá? e aquele que atenta para a tua alma não o saberá? porque pagará ao homem conforme a sua obra.
13 Akong anak nga lalaki, pagkaon ug dugos tungod kay maayo kini, tungod kay ang tinulo sa balayan sa putyokan tam-is sa imong pagtilaw.
Come mel, meu filho, porque é bom, e o favo de mel é doce ao teu paladar.
14 Mao usab ang kaalam alang sa imong kalag— kung makaplagan mo kini, aduna gayoy kaugmaon ug ang imong paglaom dili mahanaw.
Tal será o conhecimento da sabedoria para a tua alma: se a achares, haverá para ti galardão, e não será cortada a tua expectação.
15 Ayaw pangatang sama sa daotan nga mosulong sa balay sa matarong. Ayaw gubaa ang iyang pinuy-anan!
Não espies a habitação do justo, ó ímpio, nem assoles a sua câmara.
16 Kay mapukan ang matarong sa makapito ka higayon ug mobarog pag-usab, apan malaglag ang daotan pinaagi sa katalagman.
Porque sete vezes cairá o justo, e se levantará; mas os ímpios tropeçarão no mal
17 Ayaw paglipay sa dihang mapukan ang imong kaaway ug ayaw tugoti nga magmaya ang imong kasingkasing sa dihang mahisukamod siya,
Quando cair o teu inimigo, não te alegres, nem quando tropeçar se regozije o teu coração.
18 o makakita si Yahweh ug dili na itugot ug iiway niya ang iyang kapungot diha kaniya.
Para que o Senhor o não veja, e seja mau aos seus olhos, e desvie dele a sua ira.
19 Ayaw kabalaka tungod sa mga nagabuhat ug daotan, ug ayaw kasina sa mga tawong daotan,
Não te indignes acerca dos malfeitores, nem tenhas inveja dos ímpios,
20 kay walay kaugmaon ang tawong daotan ug pagapalungon ang lampara sa mga tawong daotan.
Porque o maligno não terá galardão, e a lâmpada dos ímpios se apagará.
21 Kahadloki si Yahweh, ug kahadloki ang hari, akong anak nga lalaki; ayaw pakig-uban niadtong nakigbatok tali kanila,
Teme ao Senhor, filho meu, e ao rei, e não te entremetas com os que buscam mudança.
22 kay ang ilang katalagman moabot dayon ug kinsa man ang masayod sa gidak-on sa kalaglagan nga moabot gikan kanilang duha?
Porque de repente se levantará a sua perdição, e a ruína deles ambos quem a sabe?
23 Kini usab ang mga panultihon sa maalamon. Ang dili makatarunganon nga paghukom sa katungod diha sa balaod dili maayo.
Também estes são provérbios dos sábios: Ter respeito a pessoas no juízo não é bom.
24 Si bisan kinsa nga mosulti ngadto sa sad-an, “Anaa ka sa katarong,” matinunglo sa mga tawo ug kasilagan sa kanasoran.
O que disser ao ímpio: Justo és: os povos o amaldiçoarão, as nações o detestarão.
25 Apan magmalipayon kadtong mobadlong sa daotan ug ang mga gasa sa pagkamaayo moabot kanila.
Mas para os que o repreenderem haverá delícias, e sobre eles virá a benção do bem
26 Siya nga mohatag ug tinud-anay nga tubag naghatag usab ug halok sa mga ngabil.
Beijados serão os lábios do que responde com palavras retas.
27 Andama ang imong buluhaton sa gawas, ug himoa nga andam ang tanan alang sa imong kaugalingon diha sa uma; human niana, tukora ang imong balay.
Prepara de fora a tua obra, e aparelha-a no campo, e então edifica a tua casa.
28 Ayaw pagsaksi batok sa imong silingan kung wala kay kapasikaran ug ayaw panglimbong pinaagi sa imong mga ngabil.
Não sejas testemunha sem causa contra o teu próximo; porque enganarias com os teus beiços?
29 Ayaw pag-ingon, “buhaton ko kaniya kung unsa ang iyang gibuhat kanako; balosan ko siya tungod sa iyang gibuhat.”
Não digas: Como ele me fez a mim, assim o farei eu a ele: pagarei a cada um segundo a sua obra.
30 Miagi ako sa uma sa tawong tapolan, agi sa parasan sa tawong walay alamag.
Passei pelo campo do preguiçoso, e junto à vinha do homem falto de entendimento;
31 Mitubo ang mga tunok bisan asa, ang yuta naputos sa mga sampinit, ug nahugno ang paril nga hinimo sa bato.
E eis que toda estava cheia de cardos, e a sua superfície coberta de ortigas, e a sua parede de pedra estava derribada.
32 Unya ako kining nakita ug gihunahuna; mitan-aw ako ug nadawat ang gitudlo.
O que tendo eu visto, o tomei no coração, e, vendo-o, recebi instrução.
33 Ang diyutay nga pagkatulog, ang diyutay nga hinanok, ang diyutay nga pagkiyugpos sa mga kamot aron mopahulay—
Um pouco de sono, adormecendo um pouco; encruzando as mãos outro pouco, para estar deitado.
34 ug ang kawalad-on nagapadulong nga nagpanon nganha kanimo, ug ang imong mga gikinahanglan sama sa sundalo nga sinangkapan sa hinagiban.
Assim te sobrevirá a tua pobreza como um caminhante, e a tua necessidade como um homem armado.
