Panultihon 24
1 Ayaw kasina niadtong mga daotan, ni magtinguha sa pagpakig-uban kanila,
悪を行う人をうらやんではならない、また彼らと共におることを願ってはならない。
2 tungod kay ang ilang mga kasingkasing naglaraw ug kadaot ug ang ilang mga ngabil nagsulti mahitungod sa kasamok.
彼らはその心に強奪を計り、そのくちびるに人をそこなうことを語るからである。
3 Pinaagi sa kaalam natukod ang balay ug pinaagi sa panabot napabarog kini.
家は知恵によって建てられ、悟りによって堅くせられ、
4 Pinaagi sa kahibalo napuno ang mga lawak sa tanang bililhon ug maanindot nga mga bahandi.
また、へやは知識によってさまざまの尊く、麗しい宝で満たされる。
5 Kusgan ang manggugubat sa kaalam, ug ang tawo sa kahibalo makadugang sa iyang kusog;
知恵ある者は強い人よりも強く、知識ある人は力ある人よりも強い。
6 kay pinaagi sa maalamon nga paggiya makaasdang ka sa imong pagpakiggubat ug uban sa daghang mga magtatambag adunay kadaogan.
良い指揮によって戦いをすることができ、勝利は多くの議する者がいるからである。
7 Ang kaalam hataas kaayo alang sa usa ka buangbuang; wala niya bukha ang iyang baba diha sa ganghaan.
知恵は高くて愚かな者の及ぶところではない、愚かな者は門で口を開くことができない。
8 Adunay naglaraw nga magbuhat ug daotan— gitawag siya sa mga tawo nga agalon sa daotang mga laraw.
悪を行うことを計る者を人はいたずら者ととなえる。
9 Sala ang binuang nga laraw ug biaybiayon sa mga lalaki ang mga matamayon.
愚かな者の計るところは罪であり、あざける者は人に憎まれる。
10 Kung magmaluyahon ka uban ang kahadlok sa adlaw sa kasamok, nan diyutay ra ang imong kusog.
もしあなたが悩みの日に気をくじくならば、あなたの力は弱い。
11 Luwasa kadtong gidala ngadto sa kamatayon ug kupti kadtong nagsusapinday ngadto sa ihawanan.
死地にひかれゆく者を助け出せ、滅びによろめきゆく者を救え。
12 Kung moingon ka, “Tan-awa, wala kami nasayod mahitungod niini,” ang nagtimbang-timbang sa kasingkasing wala ba siya makasabot sa imong giingon? Ug siya nga nagabantay sa imong kinabuhi, wala ba siya masayod niini? Ug dili ba ihatag sa Dios sa matag usa ang angay kaniya?
あなたが、われわれはこれを知らなかったといっても、心をはかる者はそれを悟らないであろうか。あなたの魂を守る者はそれを知らないであろうか。彼はおのおのの行いにより、人に報いないであろうか。
13 Akong anak nga lalaki, pagkaon ug dugos tungod kay maayo kini, tungod kay ang tinulo sa balayan sa putyokan tam-is sa imong pagtilaw.
わが子よ、蜜を食べよ、これは良いものである、また、蜂の巣のしたたりはあなたの口に甘い。
14 Mao usab ang kaalam alang sa imong kalag— kung makaplagan mo kini, aduna gayoy kaugmaon ug ang imong paglaom dili mahanaw.
知恵もあなたの魂にはそのようであることを知れ。それを得るならば、かならず報いがあって、あなたの望みは、すたらない。
15 Ayaw pangatang sama sa daotan nga mosulong sa balay sa matarong. Ayaw gubaa ang iyang pinuy-anan!
悪しき者がするように、正しい者の家をうかがってはならない、その住む所に乱暴をしてはならない。
16 Kay mapukan ang matarong sa makapito ka higayon ug mobarog pag-usab, apan malaglag ang daotan pinaagi sa katalagman.
正しい者は七たび倒れても、また起きあがる、しかし、悪しき者は災によって滅びる。
17 Ayaw paglipay sa dihang mapukan ang imong kaaway ug ayaw tugoti nga magmaya ang imong kasingkasing sa dihang mahisukamod siya,
あなたのあだが倒れるとき楽しんではならない、彼のつまずくとき心に喜んではならない。
18 o makakita si Yahweh ug dili na itugot ug iiway niya ang iyang kapungot diha kaniya.
主はそれを見て悪いこととし、その怒りを彼から転じられる。
19 Ayaw kabalaka tungod sa mga nagabuhat ug daotan, ug ayaw kasina sa mga tawong daotan,
悪を行う者のゆえに心を悩ましてはならない、よこしまな者をうらやんではならない。
20 kay walay kaugmaon ang tawong daotan ug pagapalungon ang lampara sa mga tawong daotan.
悪しき者には後の良い報いはない、よこしまな者のともしびは消される。
21 Kahadloki si Yahweh, ug kahadloki ang hari, akong anak nga lalaki; ayaw pakig-uban niadtong nakigbatok tali kanila,
わが子よ、主と王とを恐れよ、そのいずれにも不従順であってはならない。
22 kay ang ilang katalagman moabot dayon ug kinsa man ang masayod sa gidak-on sa kalaglagan nga moabot gikan kanilang duha?
その災はたちまち起るからである。この二つの者からくる滅びをだれが知り得ようか。
23 Kini usab ang mga panultihon sa maalamon. Ang dili makatarunganon nga paghukom sa katungod diha sa balaod dili maayo.
これらもまた知恵ある者の箴言である。片寄ったさばきをするのは、よくない。
24 Si bisan kinsa nga mosulti ngadto sa sad-an, “Anaa ka sa katarong,” matinunglo sa mga tawo ug kasilagan sa kanasoran.
悪しき者に向かって、「あなたは正しい」という者を、人々はのろい、諸民は憎む。
25 Apan magmalipayon kadtong mobadlong sa daotan ug ang mga gasa sa pagkamaayo moabot kanila.
悪しき者をせめる者は恵みを得る、また幸福が与えられる。
26 Siya nga mohatag ug tinud-anay nga tubag naghatag usab ug halok sa mga ngabil.
正しい答をする者は、くちびるに、口づけするのである。
27 Andama ang imong buluhaton sa gawas, ug himoa nga andam ang tanan alang sa imong kaugalingon diha sa uma; human niana, tukora ang imong balay.
外で、あなたの仕事を整え、畑で、すべての物をおのれのために備え、その後あなたの家を建てるがよい。
28 Ayaw pagsaksi batok sa imong silingan kung wala kay kapasikaran ug ayaw panglimbong pinaagi sa imong mga ngabil.
ゆえなく隣り人に敵して、証言をしてはならない、くちびるをもって欺いてはならない。
29 Ayaw pag-ingon, “buhaton ko kaniya kung unsa ang iyang gibuhat kanako; balosan ko siya tungod sa iyang gibuhat.”
「彼がわたしにしたように、わたしも彼にしよう、わたしは人がしたところにしたがって、その人に報いよう」と言ってはならない。
30 Miagi ako sa uma sa tawong tapolan, agi sa parasan sa tawong walay alamag.
わたしはなまけ者の畑のそばと、知恵のない人のぶどう畑のそばを通ってみたが、
31 Mitubo ang mga tunok bisan asa, ang yuta naputos sa mga sampinit, ug nahugno ang paril nga hinimo sa bato.
いばらが一面に生え、あざみがその地面をおおい、その石がきはくずれていた。
32 Unya ako kining nakita ug gihunahuna; mitan-aw ako ug nadawat ang gitudlo.
わたしはこれをみて心をとどめ、これを見て教訓を得た。
33 Ang diyutay nga pagkatulog, ang diyutay nga hinanok, ang diyutay nga pagkiyugpos sa mga kamot aron mopahulay—
「しばらく眠り、しばらくまどろみ、手をこまぬいて、またしばらく休む」。
34 ug ang kawalad-on nagapadulong nga nagpanon nganha kanimo, ug ang imong mga gikinahanglan sama sa sundalo nga sinangkapan sa hinagiban.
それゆえ、貧しさは盗びとのように、あなたに来、乏しさは、つわもののように、あなたに来る。
