Panultihon 24
1 Ayaw kasina niadtong mga daotan, ni magtinguha sa pagpakig-uban kanila,
你不要妒忌作惡的人，不要希求與他們共處；
2 tungod kay ang ilang mga kasingkasing naglaraw ug kadaot ug ang ilang mga ngabil nagsulti mahitungod sa kasamok.
因為他們的心靈，只圖謀不軌；他們的嘴唇，只講論是非。
3 Pinaagi sa kaalam natukod ang balay ug pinaagi sa panabot napabarog kini.
因著智慧，家庭得以興建；因著明智，家庭得以穩定。
4 Pinaagi sa kahibalo napuno ang mga lawak sa tanang bililhon ug maanindot nga mga bahandi.
各種珍奇可愛的寶物，因著智識可儲藏滿室。
5 Kusgan ang manggugubat sa kaalam, ug ang tawo sa kahibalo makadugang sa iyang kusog;
智慧人勝於壯士，明智人強於勇士；
6 kay pinaagi sa maalamon nga paggiya makaasdang ka sa imong pagpakiggubat ug uban sa daghang mga magtatambag adunay kadaogan.
因為作戰須有智謀，勝利在於謀士眾多。
7 Ang kaalam hataas kaayo alang sa usa ka buangbuang; wala niya bukha ang iyang baba diha sa ganghaan.
為愚昧的人，智慧太高妙；他在城門口，只好不開口。
8 Adunay naglaraw nga magbuhat ug daotan— gitawag siya sa mga tawo nga agalon sa daotang mga laraw.
籌劃作惡的人，可稱為陰險家。
9 Sala ang binuang nga laraw ug biaybiayon sa mga lalaki ang mga matamayon.
愚人的計謀只是罪惡；狂妄的人為人所憎惡。
10 Kung magmaluyahon ka uban ang kahadlok sa adlaw sa kasamok, nan diyutay ra ang imong kusog.
你若萎靡不振，到災難的日子，必然氣竭力盡。
11 Luwasa kadtong gidala ngadto sa kamatayon ug kupti kadtong nagsusapinday ngadto sa ihawanan.
被帶去受死的人，你應拯救他；行將被殺戮的人，你要挽救他。
12 Kung moingon ka, “Tan-awa, wala kami nasayod mahitungod niini,” ang nagtimbang-timbang sa kasingkasing wala ba siya makasabot sa imong giingon? Ug siya nga nagabantay sa imong kinabuhi, wala ba siya masayod niini? Ug dili ba ihatag sa Dios sa matag usa ang angay kaniya?
或許你要說：「看! 我全不知道! 」難道那權衡人心的能不明瞭﹖難道監察你心靈的能不知道﹖他必按每人的作為還報每人。
13 Akong anak nga lalaki, pagkaon ug dugos tungod kay maayo kini, tungod kay ang tinulo sa balayan sa putyokan tam-is sa imong pagtilaw.
我兒，你要吃蜜，因為蜜好；蜂房的蜜，香甜可口。
14 Mao usab ang kaalam alang sa imong kalag— kung makaplagan mo kini, aduna gayoy kaugmaon ug ang imong paglaom dili mahanaw.
對你的靈魂，智慧也是這樣：你找得了她，必有好前途；你所希望的，決不會落空。
15 Ayaw pangatang sama sa daotan nga mosulong sa balay sa matarong. Ayaw gubaa ang iyang pinuy-anan!
惡惡人對義人的家，不要圖謀不軌；對他的住所，不要加以破壞；
16 Kay mapukan ang matarong sa makapito ka higayon ug mobarog pag-usab, apan malaglag ang daotan pinaagi sa katalagman.
因為義人雖七次跌倒，仍然要起來；但是惡人一失足，必陷禍患中。
17 Ayaw paglipay sa dihang mapukan ang imong kaaway ug ayaw tugoti nga magmaya ang imong kasingkasing sa dihang mahisukamod siya,
你的仇人跌倒，且不要高興；他若失足摔倒，且不要心喜；
18 o makakita si Yahweh ug dili na itugot ug iiway niya ang iyang kapungot diha kaniya.
免得上主看見而不快，因而撤消對他的忿怒。
19 Ayaw kabalaka tungod sa mga nagabuhat ug daotan, ug ayaw kasina sa mga tawong daotan,
對作惡的人，你不要動怒；對乖戾之徒，也不必嫉妒；
20 kay walay kaugmaon ang tawong daotan ug pagapalungon ang lampara sa mga tawong daotan.
因為惡人終沒有好前途，惡人的燈必要熄滅。
21 Kahadloki si Yahweh, ug kahadloki ang hari, akong anak nga lalaki; ayaw pakig-uban niadtong nakigbatok tali kanila,
我兒，上主和君王，你都要敬畏；對他們二者，皆不可觸怒；
22 kay ang ilang katalagman moabot dayon ug kinsa man ang masayod sa gidak-on sa kalaglagan nga moabot gikan kanilang duha?
因為他們的懲罰可突然而至；他們的摧殘，有誰能知曉﹖
23 Kini usab ang mga panultihon sa maalamon. Ang dili makatarunganon nga paghukom sa katungod diha sa balaod dili maayo.
以下是智者的箴言：在判案時，顧及情面，決不公平。
24 Si bisan kinsa nga mosulti ngadto sa sad-an, “Anaa ka sa katarong,” matinunglo sa mga tawo ug kasilagan sa kanasoran.
誰對惡人說：「你是正義的。」人民必罵他，百姓必恨他。
25 Apan magmalipayon kadtong mobadlong sa daotan ug ang mga gasa sa pagkamaayo moabot kanila.
按公道加罰的，必事事順遂；美好的祝福，必臨於其身。
26 Siya nga mohatag ug tinud-anay nga tubag naghatag usab ug halok sa mga ngabil.
應答適宜的人，宛如與人接吻。
27 Andama ang imong buluhaton sa gawas, ug himoa nga andam ang tanan alang sa imong kaugalingon diha sa uma; human niana, tukora ang imong balay.
你要先在外經營好事業，在田間將工作準備停當，然後纔可建立你的家室。
28 Ayaw pagsaksi batok sa imong silingan kung wala kay kapasikaran ug ayaw panglimbong pinaagi sa imong mga ngabil.
不要輕易作證，反對你的近人；也不要以你的口舌，欺騙他人。
29 Ayaw pag-ingon, “buhaton ko kaniya kung unsa ang iyang gibuhat kanako; balosan ko siya tungod sa iyang gibuhat.”
不可說：「人怎樣待我，我怎樣待人；照人之所行，我向他還報。」
30 Miagi ako sa uma sa tawong tapolan, agi sa parasan sa tawong walay alamag.
我走過懶惰人的田地，經過愚昧人的葡萄園：
31 Mitubo ang mga tunok bisan asa, ang yuta naputos sa mga sampinit, ug nahugno ang paril nga hinimo sa bato.
看，到處是荊棘，滿地是蒺黎，石牆也倒了!
32 Unya ako kining nakita ug gihunahuna; mitan-aw ako ug nadawat ang gitudlo.
我看了，便心下自思；我見了，取得了教訓：「
33 Ang diyutay nga pagkatulog, ang diyutay nga hinanok, ang diyutay nga pagkiyugpos sa mga kamot aron mopahulay—
再睡片刻，再假寐片刻，再抱臂躺臥片刻」──
34 ug ang kawalad-on nagapadulong nga nagpanon nganha kanimo, ug ang imong mga gikinahanglan sama sa sundalo nga sinangkapan sa hinagiban.
這樣，貧窮就要如同竊賊，困乏也要如同武士，向你侵襲。
