Panultihon 22

1 Ang maayong ngalan pagapilion labi pa sa dagkong mga bahandi ug ang kaluoy mas maayo pa kay sa plata ug bulawan.

Et godt navn er mere verdt enn stor rikdom; å være godt likt er bedre enn sølv og gull.

2 Ang adunahan ug kabos nga mga tawo managsama lamang sa niini nga paagi— si Yahweh ang nagbuhat kanilang tanan.

Rik og fattig møtes; Herren har skapt dem begge.

3 Ang mabinantayon nga tawo makakita sa kasamok ug magatago sa iyang kaugalingon, apan ang walay pagtagad mopadayon ug mag-antos tungod niini.

Den kloke ser ulykken og skjuler sig, men de uerfarne går videre og må bøte.

4 Ang ganti sa pagkamapainubsanon ug pagkamahadlokon kang Yahweh mao ang mga bahandi, dungog, ug kinabuhi.

Lønn for saktmodighet og gudsfrykt er rikdom og ære og liv.

5 Mga tunok ug mga lit-ag ang naglaray sa agianan sa masinupakon; si bisan kinsa nga nagbantay sa iyang kinabuhi mapahilayo gikan kanila.

Torner og snarer er der på den falskes vei; den som varer sitt liv, holder sig borte fra dem.

6 Tudloi ang bata sa dalan nga angay niyang pagaadtoan ug sa dihang matigulang na siya dili siya motalikod gikan niana nga pagpanudlo.

Lær den unge den vei han skal gå! Så viker han ikke fra den, selv når han blir gammel.

7 Ang adunahan nga mga tawo modumala ibabaw sa mga kabos nga mga tawo ug siya nga nangutang ulipon sa usa nga nagapautang.

Den rike hersker over de fattige, og låntageren blir långiverens træl.

8 Siya nga nagpugas sa dili matarong magaani ug kasamok ug ang iyang sungkod sa kapungot mahanaw.

Den som sår urett, skal høste ondt, og med hans vredes ris skal det være forbi.

9 Siya nga adunay mata sa pagkamahinatagon pagapanalanginan, kay gipakigbahin niya ang iyang tinapay ngadto sa mga kabos.

Den som har et godt hjerte, blir velsignet fordi han gav den fattige av sitt brød.

10 Papahawaa ang mga matamayon, ug pagulaa ang samokan; ug mohunong ang mga panaglalis ug mga pagtamay.

Jag spotteren bort! Så går tretten med, og kiv og skam hører op.

11 Siya nga nahigugma sa putli nga kasingkasing ug kansang mga pagpanulti malumo, mahimo niyang higala ang hari.

Den som elsker hjertets renhet, og hvis tale er tekkelig, han har kongen til venn.

12 Ang mga mata ni Yahweh kanunay nga nagabantay sa kahibalo, apan isalikway niya ang mga pulong sa mabudhion.

Herrens øine verner den forstandige, men han gjør den troløses ord til intet.

13 Ang tawong tapolan moingon, “Adunay liyon sa dalan! Pagapatyon ako diha sa hawan nga mga dapit.”

Den late sier: Det er en løve der ute, jeg kunde bli drept midt på gaten.

14 Ang baba sa babaye nga mananapaw usa ka lalom nga bung-aw; mosilaob ang kasuko ni Yahweh batok sa tawo nga mahulog niini.

Fremmed kvinnes munn er en dyp grav; den Herren er vred på, faller i den.

15 Nabugkos ang mga binuang diha sa kasingkasing sa bata, apan ang bunal sa pagpanton magapahawa niini palayo.

Dårskap er bundet fast til den unges hjerte; tuktens ris driver den bort.

16 Siya nga namintaha sa mga kabos nga mga tawo aron madugangan ang iyang bahandi, o paghatag ngadto sa mga adunahan nga tawo, mosangko ngadto sa kawalad-on.

Å undertrykke den fattige tjener bare til å øke hans gods; å gi til den rike volder ham bare tap.

17 Ipapaminaw ang imong dalunggan ug patalinghogi ang mga pulong sa maalamon ug gamita ang imong kasingkasing sa akong kahibalo,

Bøi ditt øre til og hør på vismenns ord og vend ditt hjerte til min kunnskap!

18 kay makaayo kanimo kung ampingan mo kini diha sa imong kinasuloran, kung kining tanan andam na diha sa imong mga ngabil.

For det er godt at du bevarer dem i ditt indre, og at de alle henger fast ved dine leber.

19 Aron nga ang imong pagsalig maanaa kang Yahweh, gitudlo ko kini kanimo karong adlawa— bisan kanimo.

Forat du skal sette din lit til Herren, lærer jeg dig idag, nettop dig.

20 Wala ba diay ako makasulat alang kanimo ug 30 ka mga panultihong pagpanudlo ug kahibalo,

Har jeg ikke skrevet for dig kjernesprog med råd og kunnskap

21 aron sa pagtudlo kanimo sa kamatuoran niining kasaligan nga mga pulong, aron makahatag ka ug kasaligan nga mga tubag niadtong nagpadala kanimo?

for å kunngjøre dig det som rett er, sannhets ord, så du kan svare dem som sender dig, med sanne ord?

22 Ayaw kawati ang kabos tungod kay kabos siya, o yatakan ang mga nagkinahanglan nga anaa sa ganghaan,

Røv ikke fra en fattig, fordi han er fattig, og tred ikke armingen ned i byporten!

23 kay labanan ni Yahweh ang ilang kahimtang, ug kawatan niya sa kinabuhi kadtong nagakawat kanila.

For Herren skal føre deres sak, og han skal ta deres liv som tar noget fra dem.

24 Ayaw pagpakighigala sa tawo nga gidumalahan sa kasuko ug kinahanglan nga dili ka mouban sa tawo nga maligutguton,

Hold dig ikke til venns med en som er snar til vrede, og gi dig ikke i lag med en hastig mann,

25 o tingali ug makakat-on ka sa iyang mga paagi ug motukob ka sa paon alang sa imong kalag.

forat du ikke skal lære dig til å gå på hans veier og få satt en snare for ditt liv!

26 Ayaw paisip nga usa niadtong mohapak sa mga kamot, nga nagapasalig sa utang.

Vær ikke blandt dem som gir håndslag, dem som borger for gjeld!

27 Kung makulang ka sa pagbayad, unsa man ang makapahunong sa usa ka tawo sa pagkuha sa higdaanan nga imong gihigdaan?

Når du intet har å betale med, hvorfor skal de da ta din seng bort under dig?

28 Ayaw ibalhin ang karaan nga utlanang bato nga gipahimutang sa imong mga amahan.

Flytt ikke det gamle grenseskjell som dine fedre har satt!

29 Nakakita ka ba ug usa ka tawo nga hanas sa iyang trabaho? Mobarog siya atubangan sa mga hari; dili siya mobarog atubangan sa mga yano lamang nga mga tawo.

Ser du en mann som er duelig i sin gjerning - han kan komme til å tjene konger; han kommer ikke til å tjene småfolk.