Panultihon 21
1 Ang kasingkasing sa hari usa ka nagadagayday nga tubig diha sa kamot ni Yahweh; gipasimang niya kini sa bisan asa niya gusto.
Il cuore del re è un canale d'acqua in mano al Signore: lo dirige dovunque egli vuole.
2 Ang tagsatagsa ka pamaagi sa tawo matarong sa iyang kaugalingon nga mga mata, apan si Yahweh ang magatimbangtimbang sa mga kasingkasing.
Agli occhi dell'uomo tutte le sue vie sono rette, ma chi pesa i cuori è il Signore.
3 Ang pagbuhat sa pagkamatarong ug pagkamakiangayon labi pang dawaton ni Yahweh kay sa halad.
Praticare la giustizia e l'equità per il Signore vale più di un sacrificio.
4 Ang mapahitas-on nga mga mata ug mapasigarbohon nga kasingkasing— ang suga sa daotan— mga sala.
Occhi alteri e cuore superbo, lucerna degli empi, è il peccato.
5 Ang mga laraw sa makugihon mogiya lamang ngadto sa pagkamauswagon, apan ang tagsatagsa nga nagabuhat nga madalidalion mosangko lamang sa kawalad-on.
I piani dell'uomo diligente si risolvono in profitto, ma chi è precipitoso va verso l'indigenza.
6 Ang pagbaton ug mga bahandi pinaagi sa bakakon nga dila usa ka lumalabayng inalisngaw nga aso ug usa ka lit-ag nga makapatay.
Accumular tesori a forza di menzogne è vanità effimera di chi cerca la morte.
7 Ang kabangis sa daotan mao ang moguyod kanila palayo, kay nagdumili man sila sa pagbuhat sa katarong.
La violenza degli empi li travolge, perché rifiutano di praticare la giustizia.
8 Baliko ang dalan sa tawong sad-an, apan siya nga putli nagabuhat ug matarong.
La via dell'uomo criminale è tortuosa, ma l'innocente è retto nel suo agire.
9 Mas maayo pa nga mopuyo sa lawak sa ibabaw sa balay kaysa mopuyo sa balay uban ang asawa nga malalison.
E' meglio abitare su un angolo del tetto che avere una moglie litigiosa e casa in comune.
10 Ang pangpagana sa daotan nangita sa pagkadaotan; walay kaluoy nga makit-an sa iyang mga silingan diha sa iyang mga mata.
L'anima del malvagio desidera far il male e ai suoi occhi il prossimo non trova pietà.
11 Sa dihang masilotan na ang matamayon, ang walay alamag mahimong maalamon, ug sa dihang pahamatngonan ang maalamon nga tawo, madugangan ang iyang kahibalo.
Quando il beffardo vien punito, l'inesperto diventa saggio e quando il saggio viene istruito, accresce il sapere.
12 Siya nga nagabuhat ug matarong nagabantay sa balay sa daotan; iyang ipasukamod ang daotan ngadto sa pagkagun-ob.
Il Giusto osserva la casa dell'empio e precipita gli empi nella sventura.
13 Siya nga magasampong sa iyang mga igdulungog sa mga pagtuaw sa mga kabos, magatuaw usab siya, apan dili siya patalinghogan.
Chi chiude l'orecchio al grido del povero invocherà a sua volta e non otterrà risposta.
14 Makapahupay sa kasuko ang gasa sa tago ug makapahupay sa hilabihan nga kaligutgot ang gasa sa tago.
Un regalo fatto in segreto calma la collera, un dono di sotto mano placa il furore violento.
15 Sa dihang mapahamtang na ang katarong, magdala kini ug kalipay ngadto sa tawo nga nagabuhat sa matarong, apan magdala kini ug kalisang sa nagabuhat ug daotan.
E' una gioia per il giusto che sia fatta giustizia, mentre è un terrore per i malfattori.
16 Siya nga nahisalaag gikan sa dalan sa panabot, magapahulay siya ngadto sa tigomanan sa mga patay.
L'uomo che si scosta dalla via della saggezza, riposerà nell'assemblea delle ombre dei morti.
17 Bisan kinsa nga nahigugma sa kahilayan mahimo nga kabos; siya nga nahigugma sa bino ug lana dili maadunahan.
Diventerà indigente chi ama i piaceri e chi ama vino e profumi non arricchirà.
18 Ang daotan nga tawo maoy lukat alang sa nagabuhat ug matarong, ug ang maluibon maoy lukat alang sa matinud-anon.
Il malvagio serve da riscatto per il giusto e il perfido per gli uomini retti.
19 Mas maayo pang magpuyo sa kamingawan kay sa uban ang babaye nga tigpasiugda ug kasamok ug hilabihan ka bagulbolan.
Meglio abitare in un deserto che con una moglie litigiosa e irritabile.
20 Adunay bililhon nga bahandi ug lana sa panimalay sa manggialamon, apan usik-usikan lamang kini sa tawong buangbuang.
Tesori preziosi e profumi sono nella dimora del saggio, ma lo stolto dilapida tutto.
21 Siya nga nagabuhat ug matarong ug manggiluluy-on— kining tawhana makakaplag ug kinabuhi, pagkamatarong, ug kadungganan.
Chi segue la giustizia e la misericordia troverà vita e gloria.
22 Ang tawong maalamon makakatkat sa siyudad sa mga bantogan, ug mapokan niya ang mga salipdanan nga diin ilang gisaligan.
Il saggio assale una città di guerrieri e abbatte la fortezza in cui essa confidava.
23 Bisan kinsa nga magabantay sa iyang baba ug sa iyang dila magapahilayo sa iyang kaugalingon sa kasamok.
Chi custodisce la bocca e la lingua preserva se stesso dai dispiaceri.
24 Ang mapahitas-on ug mapasigarbohon nga tawo— “Matamayon” ang iyang ngalan— nagabuhat uban ang mapalabilabihon nga garbo.
Il superbo arrogante si chiama beffardo, egli agisce nell'eccesso dell'insolenza.
25 Ang tinguha sa tapolan makapatay kaniya, kay ang iyang mga kamot nagadumili sa pagtrabaho.
I desideri del pigro lo portano alla morte, perché le sue mani rifiutano di lavorare.
26 Sa tibuok adlaw nagatinguha ug nagatinguha pa gayod siya, apan siya nga nagabuhat ug matarong nagahatag ug wala nagatihiktihik.
Tutta la vita l'empio indulge alla cupidigia, mentre il giusto dona senza risparmiare.
27 Dulomtanan ang halad sa tawong daotan; mas dulomtanan pa gayod kini kung dad-on niya kini uban sa daotan nga mga tinguha.
Il sacrificio degli empi è un abominio, tanto più se offerto con cattiva intenzione.
28 Mahanaw ang bakakon nga saksi, apan siya nga nagapatalinghog magasulti sa tanang panahon.
Il falso testimone perirà, ma l'uomo che ascolta potrà parlare sempre.
29 Ang usa ka tawong daotan magapagahi sa iyang panagway, apan ang tawong matinud-anon masaligon mahitungod sa iyang mga paagi.
L'empio assume un'aria sfrontata, l'uomo retto controlla la propria condotta.
30 Wala gayoy kaalam, wala gayoy panabot, ug wala gayoy tambag nga makabarog batok kang Yahweh.
Non c'è sapienza, non c'è prudenza, non c'è consiglio di fronte al Signore.
31 Giandam ang kabayo alang sa adlaw sa pagpakiggubat, apan ang kadaogan iya lamang kang Yahweh.
Il cavallo è pronto per il giorno della battaglia, ma al Signore appartiene la vittoria.
