Panultihon 21
1 Ang kasingkasing sa hari usa ka nagadagayday nga tubig diha sa kamot ni Yahweh; gipasimang niya kini sa bisan asa niya gusto.
As streams of water, So is the heart of the king in the hand of the LORD; He turneth it whithersoever he will.
2 Ang tagsatagsa ka pamaagi sa tawo matarong sa iyang kaugalingon nga mga mata, apan si Yahweh ang magatimbangtimbang sa mga kasingkasing.
All the ways of a man are right in his own eyes; But the LORD weigheth the heart.
3 Ang pagbuhat sa pagkamatarong ug pagkamakiangayon labi pang dawaton ni Yahweh kay sa halad.
To do justice and equity Is more acceptable to the LORD than sacrifice.
4 Ang mapahitas-on nga mga mata ug mapasigarbohon nga kasingkasing— ang suga sa daotan— mga sala.
The lofty look, the proud heart, The lamp of the wicked, is ruin.
5 Ang mga laraw sa makugihon mogiya lamang ngadto sa pagkamauswagon, apan ang tagsatagsa nga nagabuhat nga madalidalion mosangko lamang sa kawalad-on.
The plans of the diligent tend only to plenty; But the hasty hasteneth only to want.
6 Ang pagbaton ug mga bahandi pinaagi sa bakakon nga dila usa ka lumalabayng inalisngaw nga aso ug usa ka lit-ag nga makapatay.
The getting of treasures by a false tongue Is the fleeting breath of them that seek death.
7 Ang kabangis sa daotan mao ang moguyod kanila palayo, kay nagdumili man sila sa pagbuhat sa katarong.
The rapine of the wicked shall snatch them away, Because they refuse to do justice.
8 Baliko ang dalan sa tawong sad-an, apan siya nga putli nagabuhat ug matarong.
The way of the guilty man is crooked; But he that is pure, his doings are right.
9 Mas maayo pa nga mopuyo sa lawak sa ibabaw sa balay kaysa mopuyo sa balay uban ang asawa nga malalison.
Better is it to dwell in a corner of the housetop Than with a brawling woman in a large house.
10 Ang pangpagana sa daotan nangita sa pagkadaotan; walay kaluoy nga makit-an sa iyang mga silingan diha sa iyang mga mata.
The soul of the wicked longeth to do evil; His neighbor findeth no compassion in his eyes.
11 Sa dihang masilotan na ang matamayon, ang walay alamag mahimong maalamon, ug sa dihang pahamatngonan ang maalamon nga tawo, madugangan ang iyang kahibalo.
When the scoffer is punished, the simple is made wise; When the wise man is taught, he receiveth knowledge.
12 Siya nga nagabuhat ug matarong nagabantay sa balay sa daotan; iyang ipasukamod ang daotan ngadto sa pagkagun-ob.
The righteous man hath regard to the house of the wicked; He casteth the wicked headlong into ruin.
13 Siya nga magasampong sa iyang mga igdulungog sa mga pagtuaw sa mga kabos, magatuaw usab siya, apan dili siya patalinghogan.
Whoso stoppeth his ears at the cry of the poor, He also shall cry aloud, but shall not be heard.
14 Makapahupay sa kasuko ang gasa sa tago ug makapahupay sa hilabihan nga kaligutgot ang gasa sa tago.
A gift in secret pacifieth anger; And a present in the bosom, strong wrath.
15 Sa dihang mapahamtang na ang katarong, magdala kini ug kalipay ngadto sa tawo nga nagabuhat sa matarong, apan magdala kini ug kalisang sa nagabuhat ug daotan.
To do justice shall be joy to the righteous; But destruction is for them that do iniquity.
16 Siya nga nahisalaag gikan sa dalan sa panabot, magapahulay siya ngadto sa tigomanan sa mga patay.
A man who wandereth from the way of discretion Shall rest in the assembly of the dead.
17 Bisan kinsa nga nahigugma sa kahilayan mahimo nga kabos; siya nga nahigugma sa bino ug lana dili maadunahan.
He that loveth pleasure will be a poor man; He that loveth wine and oil will not be rich.
18 Ang daotan nga tawo maoy lukat alang sa nagabuhat ug matarong, ug ang maluibon maoy lukat alang sa matinud-anon.
The wicked shall be a ransom for the righteous! And in the room of the upright shall be the transgressor.
19 Mas maayo pang magpuyo sa kamingawan kay sa uban ang babaye nga tigpasiugda ug kasamok ug hilabihan ka bagulbolan.
It is better to dwell in a desert land Than with a contentious and fretful woman.
20 Adunay bililhon nga bahandi ug lana sa panimalay sa manggialamon, apan usik-usikan lamang kini sa tawong buangbuang.
Precious treasure and oil are in the dwelling of the wise; But the foolish man swalloweth them up.
21 Siya nga nagabuhat ug matarong ug manggiluluy-on— kining tawhana makakaplag ug kinabuhi, pagkamatarong, ug kadungganan.
He who followeth after righteousness and mercy Shall find life, prosperity, and honor.
22 Ang tawong maalamon makakatkat sa siyudad sa mga bantogan, ug mapokan niya ang mga salipdanan nga diin ilang gisaligan.
A wise man scaleth the city of the mighty, And bringeth down the strength in which it trusted.
23 Bisan kinsa nga magabantay sa iyang baba ug sa iyang dila magapahilayo sa iyang kaugalingon sa kasamok.
Whoso keepeth his mouth and his tongue Keepeth his soul from trouble.
24 Ang mapahitas-on ug mapasigarbohon nga tawo— “Matamayon” ang iyang ngalan— nagabuhat uban ang mapalabilabihon nga garbo.
The proud and haughty, —scoffer is his name; He acteth with haughty arrogance.
25 Ang tinguha sa tapolan makapatay kaniya, kay ang iyang mga kamot nagadumili sa pagtrabaho.
The desire of the sluggard will destroy him; For his hands refuse to labor.
26 Sa tibuok adlaw nagatinguha ug nagatinguha pa gayod siya, apan siya nga nagabuhat ug matarong nagahatag ug wala nagatihiktihik.
The covetous man coveteth all the day long; But the righteous man giveth, and doth not withhold.
27 Dulomtanan ang halad sa tawong daotan; mas dulomtanan pa gayod kini kung dad-on niya kini uban sa daotan nga mga tinguha.
The sacrifice of the wicked is an abomination; How much more when he bringeth it with an evil design!
28 Mahanaw ang bakakon nga saksi, apan siya nga nagapatalinghog magasulti sa tanang panahon.
A false witness shall perish; But a man that hearkeneth shall speak forever.
29 Ang usa ka tawong daotan magapagahi sa iyang panagway, apan ang tawong matinud-anon masaligon mahitungod sa iyang mga paagi.
The wicked man hardeneth his face; But the upright directeth his way.
30 Wala gayoy kaalam, wala gayoy panabot, ug wala gayoy tambag nga makabarog batok kang Yahweh.
Wisdom is nothing, and understanding is nothing, And devices are nothing, against the LORD.
31 Giandam ang kabayo alang sa adlaw sa pagpakiggubat, apan ang kadaogan iya lamang kang Yahweh.
The horse is prepared for the day of battle; But victory is from the LORD.
