Panultihon 21
1 Ang kasingkasing sa hari usa ka nagadagayday nga tubig diha sa kamot ni Yahweh; gipasimang niya kini sa bisan asa niya gusto.
The king's heart in the hands of the Lord is like the water streams, and by him it is turned in any direction at his pleasure.
2 Ang tagsatagsa ka pamaagi sa tawo matarong sa iyang kaugalingon nga mga mata, apan si Yahweh ang magatimbangtimbang sa mga kasingkasing.
Every way of a man seems right to himself, but the Lord is the tester of hearts.
3 Ang pagbuhat sa pagkamatarong ug pagkamakiangayon labi pang dawaton ni Yahweh kay sa halad.
To do what is right and true is more pleasing to the Lord than an offering.
4 Ang mapahitas-on nga mga mata ug mapasigarbohon nga kasingkasing— ang suga sa daotan— mga sala.
A high look and a heart of pride, of the evil-doer is sin.
5 Ang mga laraw sa makugihon mogiya lamang ngadto sa pagkamauswagon, apan ang tagsatagsa nga nagabuhat nga madalidalion mosangko lamang sa kawalad-on.
The purposes of the man of industry have their outcome only in wealth; but one who is over-quick in acting will only come to be in need.
6 Ang pagbaton ug mga bahandi pinaagi sa bakakon nga dila usa ka lumalabayng inalisngaw nga aso ug usa ka lit-ag nga makapatay.
He who gets stores of wealth by a false tongue, is going after what is only breath, and searching for death.
7 Ang kabangis sa daotan mao ang moguyod kanila palayo, kay nagdumili man sila sa pagbuhat sa katarong.
By their violent acts the evil-doers will be pulled away, because they have no desire to do what is right.
8 Baliko ang dalan sa tawong sad-an, apan siya nga putli nagabuhat ug matarong.
Twisted is the way of him who is full of crime; but as for him whose heart is clean, his work is upright.
9 Mas maayo pa nga mopuyo sa lawak sa ibabaw sa balay kaysa mopuyo sa balay uban ang asawa nga malalison.
It is better to be living in an angle of the house-top, than with a bitter-tongued woman in a wide house.
10 Ang pangpagana sa daotan nangita sa pagkadaotan; walay kaluoy nga makit-an sa iyang mga silingan diha sa iyang mga mata.
The desire of the evil-doer is fixed on evil: he has no kind feeling for his neighbour.
11 Sa dihang masilotan na ang matamayon, ang walay alamag mahimong maalamon, ug sa dihang pahamatngonan ang maalamon nga tawo, madugangan ang iyang kahibalo.
When the man of pride undergoes punishment, the simple man gets wisdom; and by watching the wise he gets knowledge.
12 Siya nga nagabuhat ug matarong nagabantay sa balay sa daotan; iyang ipasukamod ang daotan ngadto sa pagkagun-ob.
The Upright One, looking on the house of the evil-doer, lets sinners be overturned to their destruction.
13 Siya nga magasampong sa iyang mga igdulungog sa mga pagtuaw sa mga kabos, magatuaw usab siya, apan dili siya patalinghogan.
He whose ears are stopped at the cry of the poor, will himself get no answer to his cry for help.
14 Makapahupay sa kasuko ang gasa sa tago ug makapahupay sa hilabihan nga kaligutgot ang gasa sa tago.
By a secret offering wrath is turned away, and the heat of angry feelings by money in the folds of the robe.
15 Sa dihang mapahamtang na ang katarong, magdala kini ug kalipay ngadto sa tawo nga nagabuhat sa matarong, apan magdala kini ug kalisang sa nagabuhat ug daotan.
It is a joy to the good man to do right, but it is destruction to the workers of evil.
16 Siya nga nahisalaag gikan sa dalan sa panabot, magapahulay siya ngadto sa tigomanan sa mga patay.
The wanderer from the way of knowledge will have his resting-place among the shades.
17 Bisan kinsa nga nahigugma sa kahilayan mahimo nga kabos; siya nga nahigugma sa bino ug lana dili maadunahan.
The lover of pleasure will be a poor man: the lover of wine and oil will not get wealth.
18 Ang daotan nga tawo maoy lukat alang sa nagabuhat ug matarong, ug ang maluibon maoy lukat alang sa matinud-anon.
The evil-doer will be given as a price for the life of the good man, and the worker of deceit in the place of the upright.
19 Mas maayo pang magpuyo sa kamingawan kay sa uban ang babaye nga tigpasiugda ug kasamok ug hilabihan ka bagulbolan.
It is better to be living in a waste land, than with a bitter-tongued and angry woman.
20 Adunay bililhon nga bahandi ug lana sa panimalay sa manggialamon, apan usik-usikan lamang kini sa tawong buangbuang.
There is a store of great value in the house of the wise, but it is wasted by the foolish man.
21 Siya nga nagabuhat ug matarong ug manggiluluy-on— kining tawhana makakaplag ug kinabuhi, pagkamatarong, ug kadungganan.
He who goes after righteousness and mercy will get life, righteousness, and honour.
22 Ang tawong maalamon makakatkat sa siyudad sa mga bantogan, ug mapokan niya ang mga salipdanan nga diin ilang gisaligan.
A wise man goes up into the town of the strong ones, and overcomes its strength in which they put their faith.
23 Bisan kinsa nga magabantay sa iyang baba ug sa iyang dila magapahilayo sa iyang kaugalingon sa kasamok.
He who keeps watch over his mouth and his tongue keeps his soul from troubles.
24 Ang mapahitas-on ug mapasigarbohon nga tawo— “Matamayon” ang iyang ngalan— nagabuhat uban ang mapalabilabihon nga garbo.
The man of pride, lifted up in soul, is named high-hearted; he is acting in an outburst of pride.
25 Ang tinguha sa tapolan makapatay kaniya, kay ang iyang mga kamot nagadumili sa pagtrabaho.
The desire of the hater of work is death to him, for his hands will do no work.
26 Sa tibuok adlaw nagatinguha ug nagatinguha pa gayod siya, apan siya nga nagabuhat ug matarong nagahatag ug wala nagatihiktihik.
All the day the sinner goes after his desire: but the upright man gives freely, keeping nothing back.
27 Dulomtanan ang halad sa tawong daotan; mas dulomtanan pa gayod kini kung dad-on niya kini uban sa daotan nga mga tinguha.
The offering of evil-doers is disgusting: how much more when they give it with an evil purpose!
28 Mahanaw ang bakakon nga saksi, apan siya nga nagapatalinghog magasulti sa tanang panahon.
A false witness will be cut off, ...
29 Ang usa ka tawong daotan magapagahi sa iyang panagway, apan ang tawong matinud-anon masaligon mahitungod sa iyang mga paagi.
The evil-doer makes his face hard, but as for the upright, he gives thought to his way.
30 Wala gayoy kaalam, wala gayoy panabot, ug wala gayoy tambag nga makabarog batok kang Yahweh.
Wisdom and knowledge and wise suggestions are of no use against the Lord.
31 Giandam ang kabayo alang sa adlaw sa pagpakiggubat, apan ang kadaogan iya lamang kang Yahweh.
The horse is made ready for the day of war, but power to overcome is from the Lord.
