Panultihon 19
1 Mas maayo pa ang tawo nga kabos nga naglakaw diha sa iyang katarong kaysa kaniya nga sukwahi sa iyang pagpanulti ug buangbuang.
Better is a poor man who walks in his integrity than he who is perverse in his lips and is a fool.
2 Dili usab maayo ang pagpangandoy nga dili inubanan sa kahibalo ug siya nga kusog modagan mahisalaag sa dalan.
Also, that the soul be without knowledge is not good. And he who hastens with his feet sins.
3 Ang kabuang sa tawo nagdaot sa iyang kinabuhi ug napungot ang iyang kasingkasing batok kang Yahweh.
The foolishness of a man subverts his way, and his heart rages against Jehovah.
4 Makadugang ang bahandi ug daghang mga higala, apan ang tawong kabos nahimulag gikan sa iyang mga higala.
Wealth adds many friends, but a poor man is separated from his friend.
5 Ang bakakon nga saksi pagasilotan ug siya nga nagsulti ug bakak dili gayod makaikyas.
A false witness shall not be unpunished, and he who utters lies shall not escape.
6 Daghan ang magapangayo ug tabang gikan sa tawong manggihatagon ug higala sa tanan siya nga manggihatagon ug mga gasa.
Many will entreat the favor of a generous man, and every man is a friend to him who gives gifts.
7 Ang tanang mga igsoong lalaki sa kabos nasilag kaniya; unsa pa kaha ang iyang mga higala nga mipahilayo kaniya! Motawag siya kanila apan wala na sila.
All the brothers of a poor man regard him inferior, how much more do his friends go far from him! He pursues with words, but they are gone.
8 Siya nga nagbaton sa kaalam naghigugma sa iyang kinabuhi; siya nga nagtipig sa pagsabot makakaplag kung unsa ang maayo.
He who gets wisdom loves his own soul. He who keeps understanding shall find good.
9 Ang bakakon nga saksi pagasilotan gayod, apan ang nagsulti ug bakak malaglag.
A false witness shall not be unpunished, and he who utters lies shall perish.
10 Dili angay sa tawo nga buangbuang ang pagpuyo sa kaharuhay— labi na gayod nga walay angay ang ulipon nga maoy magdumala sa mga prinsipe.
Luxurious living is not fitting for a fool, much less for a servant to have rule over rulers.
11 Ang pagkamabinantayon maghimo sa tawo nga dili daling masuko ug ang dili pagtagad sa sayop maoy makahatag kaniya ug himaya.
The discretion of a man makes him slow to anger, and it is his glory to pass over a transgression.
12 Ang kapungot sa hari sama sa ngulob sa batan-ong liyon, apan ang iyang kaluoy sama sa yamog nga anaa sa sagbot.
The king's wrath is as the roaring of a lion, but his favor is as dew upon the grass.
13 Ang buangbuang nga anak nga lalaki nagdaot sa iyang amahan ug ang malalison nga asawa sama sa tubig nga kanunay magtulo.
A foolish son is the calamity of his father, and the contentions of a wife are a continual dropping.
14 Ang balay ug ang bahandi maoy panulondon gikan sa mga ginikanan, apan ang maalamon nga asawa gikan kang Yahweh.
House and riches are an inheritance from fathers, but a prudent wife is from Jehovah.
15 Ang pagkatapolan maghatod kanimo ngadto sa pagkahinanok ug tulog, apan siya nga dili magtrabaho gutomon.
Slothfulness casts into a deep sleep, and the idle soul shall suffer hunger.
16 Siya nga nagtuman sa sugo nanalipod sa iyang kinabuhi, apan mamatay ang tawo nga wala maghunahuna mahitungod sa iyang mga pamaagi.
He who keeps the commandment keeps his soul. He who is careless of his ways shall die.
17 Si bisan kinsa nga maluluy-on sa kabos sama ra nga nagpahulam kang Yahweh ug magbayad siya kaniya sa iyang nahimo.
He who has pity upon a poor man lends to Jehovah, and he will repay him his good deed.
18 Pantona ang imong anak samtang aduna pay paglaom ug ayaw pangandoya nga mabutang siya sa kamatayon.
Chasten thy son while there is hope, and let not thy soul spare for his crying.
19 Ang tawo nga daling masuko kinahanglan nga mobayad sa kasaypanan, kung imo siyang luwason, buhaton mo pa gihapon kini sa ikaduhang higayon.
A man of great wrath shall bear the penalty, for if thou deliver him, thou must do it yet again.
20 Paminawa ang tambag ug dawata ang pagtudlo, aron nga magmaalamon ka hangtod sa kataposan sa imong kinabuhi.
Hear counsel, and receive instruction, that thou may be wise in thy latter end.
21 Daghan ang mga laraw sa kasingkasing sa tawo, apan ang kabubut-on lamang ni Yahweh maoy matuman.
There are many devices in a man's heart, but the counsel of Jehovah, that shall stand.
22 Ang pagkamatinud-anon maoy gipangandoy sa tawo ug mas maayo pa ang tawong kabos kaysa bakakon.
That which makes a man to be desired is his kindness, and a poor man is better than a liar.
23 Ang pagpasidungog kang Yahweh magtultol sa katawhan ngadto sa kinabuhi; si bisan kinsa nga aduna niini matagbaw ug dili mahiagom sa kadaot.
The fear of Jehovah is life to a man, and he shall abide satisfied. He shall not be visited with evil.
24 Maglubong sa iyang kamot ang tapolan ngadto sa pagkaon; dili gani siya makahimo sa paghungit niini padulong sa iyang baba.
The sluggard buries his hand in the dish, and will not so much as bring it to his mouth again.
25 Kung imong silotan ang mabugalbugalon, mahimong magmaalamon ang walay alamag; badlonga siya nga adunay pagsabot ug makabaton siya ug kahibalo.
Smite a scoffer, and a simple man will learn prudence. And reprove him who has understanding, and he will understand knowledge.
26 Siya nga mangawat sa iyang amahan ug maghingilin sa iyang inahan mao ang anak nga lalaki nga magpakaulaw ug salawayon.
He who does violence to his father, and chases away his mother, is a son that causes shame and brings reproach.
27 Kung mohunong ka sa pagpaminaw sa pagtudlo, akong anak nga lalaki, mahisalaag ka gikan sa mga pulong sa kahibalo.
To err from the words of knowledge, cease, my son, to hear instruction.
28 Magbugalbugal sa katarong ang bakak nga saksi ug ang baba sa daotan magalamoy sa pagkadaotan.
A worthless witness mocks at justice, and the mouth of the wicked swallows iniquity.
29 Andam na ang paghukom alang sa mga mabugalbugalon ug ang paglatos alang sa mga likod sa mga buangbuang.
Judgments are prepared for scoffers, and stripes for the back of fools.
