Panultihon 17
1 Mas maayo pa nga adunay kahilom uban sa diyutay nga bahaw nga tinapay kaysa balay nga puno sa kombira apan adunay panag-away.
Better [is] a dry morsel, and rest with it, Than a house full of the sacrifices of strife.
2 Ang maalamon nga sulugoon maoy magmando sa anak nga magpakaulaw ug makigbahin sa mga katigayonan ingon nga usa sa mga igsoon.
A wise servant ruleth over a son causing shame, And in the midst of brethren He apportioneth an inheritance.
3 Ang hulmahan alang sa plata ug ang hudno alang sa bulawan, apan si Yahweh ang magputli sa mga kasingkasing.
A refining pot [is] for silver, and a furnace for gold, And the trier of hearts [is] Jehovah.
4 Ang tawo nga nagabuhat ug daotan maminaw niadtong mga nagasultig daotan; ang bakakon motagad niadtong nagasulti ug daotan nga mga butang.
An evil doer is attentive to lips of vanity, Falsehood is giving ear to a mischievous tongue.
5 Si bisan kinsa nga nagabiaybiay sa kabos nagatamay sa iyang magbubuhat ug ang nagmaya sa kalisdanan dili makalikay sa silot.
Whoso is mocking at the poor Hath reproached his Maker, Whoso is rejoicing at calamity is not acquitted.
6 Ang mga apo maoy korona sa mga tigulang, ug ang mga ginikanan maghatag ug pagpasidungog sa ilang mga anak.
Sons' sons [are] the crown of old men, And the glory of sons [are] their fathers.
7 Ang maayo nga pagpanulti dili angay sa usa ka buangbuang; ingon man ang ngabil nga bakakon dili angay sa mga halangdon.
Not comely for a fool is a lip of excellency, Much less for a noble a lip of falsehood.
8 Ang pagsuhol sama sa usa ka batong salamangka alang niadtong naghatag niini; bisan asa siya paingon, magmalamposon siya.
A stone of grace [is] the bribe in the eyes of its possessors, Whithersoever it turneth, it prospereth.
9 Si bisan kinsa ang wala maghunahuna sa sayop nagapangita sa gugma, apan kadtong nagabalik-balik sa usa ka butang makapabulag sa suod nga panaghigala.
Whoso is covering transgression is seeking love, And whoso is repeating a matter Is separating a familiar friend.
10 Ang pagbadlong modulot sa kinahiladman sa tawong adunay panabot kaysa gatosan ka lapdos ngadto sa buangbuang.
Rebuke cometh down on the intelligent More than a hundred stripes on a fool.
11 Ang tawong daotan nangita lamang ug kasamok, busa ang mangtas nga sinugo ipadala batok kaniya.
An evil man seeketh only rebellion, And a fierce messenger is sent against him.
12 Mas maayo pa nga makasugat ug oso nga gikawatan sa iyang mga anak kay sa makasugat ug usa ka buangbuang diha sa iyang pagkabuang-buang.
The meeting of a bereaved bear by a man, And — not a fool in his folly.
13 Kung ang usa ka tawo nagbalos ug daotan sa maayo, ang pagkadaotan dili mobiya sa iyang panimalay.
Whoso is returning evil for good, Evil moveth not from his house.
14 Ang sinugdanan sa panagbingkil sama sa usa ka tawo nga nagsabwag ug tubig sa bisan asa, busa palayo sa panaglalisay sa dili pa kini modako.
The beginning of contention [is] a letting out of waters, And before it is meddled with leave the strife.
15 Ang tawo nga magpalingkawas sa mga tawong daotan o maghukom niadtong magbuhat sa matarong— kining duha ka mga tawo dulumtanan kang Yahweh.
Whoso is justifying the wicked, And condemning the righteous, Even both of these [are] an abomination to Jehovah.
16 Nganong magsuhol man ang buangbuang ug salapi aron makakat-on mahitungod sa kaalam, nga wala man siyay katakos sa pagkat-on niini?
Why [is] this — a price in the hand of a fool to buy wisdom, And a heart there is none?
17 Ang managhigala maghigugmaay sa tanang higayon ug ang managsoon nahimugso sa panahon sa kalisdanan.
At all times is the friend loving, And a brother for adversity is born.
18 Ang tawo nga walay alamag magahimo ug hugot nga mga pakigsaad ug maoy moangkon sa mga utang sa iyang silingan.
A man lacking heart is striking hands, A surety he becometh before his friend.
19 Si bisan kinsa kadtong mahigugma sa panagbingkil nahigugma sa sala; siya nga maghimo sa hataas nga babag sa iyang pultahan maoy mahimong hinungdan nga makabali sa mga bukog.
Whoso is loving transgression is loving debate, Whoso is making high his entrance is seeking destruction.
20 Ang tawo nga daotan ug kasingkasing walay makaplagan nga maayo; siya nga adunay daotan nga dila mahiagom ngadto sa katalagman.
The perverse of heart findeth not good, And the turned in his tongue falleth into evil.
21 Si bisan kinsa kadtong ginikanan sa buangbuang magdala ug kasubo sa iyang kaugalingon; ug ang amahan sa buangbuang walay kalipay.
Whoso is begetting a fool hath affliction for it, Yea, the father of a fool rejoiceth not.
22 Ang malipayon nga kasingkasing maayo nga tambal, apan ang dugmok nga espiritu makauga sa bukog.
A rejoicing heart doth good to the body, And a smitten spirit drieth the bone.
23 Ang tawong daotan modawat ug tinago nga suhol aron tuison ang dalan sa hustisya.
A bribe from the bosom the wicked taketh, To turn aside the paths of judgment.
24 Ang usa ka tawo nga adunay panabot nagatumong sa iyang nawong ngadto sa kaalam, apan ang mata sa buangbuang nagatumong sa tumoy sa kalibotan.
The face of the intelligent [is] to wisdom, And the eyes of a fool — at the end of the earth.
25 Ang anak nga buangbuang mao ang kasub-anan ngadto sa iyang amahan, ug kapaitan alang sa babaye nga naghimugso kaniya.
A provocation to his father [is] a foolish son, And bitterness to her that bare him.
26 Dili usab maayo nga silotan ang nagbuhat ug matarong; ni maayo ang paglatigo sa mga tawong halangdon nga adunay baroganan.
Also, to fine the righteous is not good, To smite nobles for uprightness.
27 Ang tawo nga adunay kahibalo mogamit ug diyutay lamang nga mga pulong ug ang tawo nga adunay panabot mapinugnganon.
One acquainted with knowledge is sparing his words, And the cool of temper [is] a man of understanding.
28 Bisan ang buangbuang daw sama sa maalamon kung siya magpakahilom; kung dili siya mosulti, isipon siyang usa ka utokan.
Even a fool keeping silence is reckoned wise, He who is shutting his lips intelligent!
