Panultihon 17
1 Mas maayo pa nga adunay kahilom uban sa diyutay nga bahaw nga tinapay kaysa balay nga puno sa kombira apan adunay panag-away.
Better to eat a dry scrap in peace than to feast in a house full of people arguing.
2 Ang maalamon nga sulugoon maoy magmando sa anak nga magpakaulaw ug makigbahin sa mga katigayonan ingon nga usa sa mga igsoon.
A servant who acts wisely will be put in charge of a disgraced son, and will share the family inheritance with the brothers.
3 Ang hulmahan alang sa plata ug ang hudno alang sa bulawan, apan si Yahweh ang magputli sa mga kasingkasing.
A crucible tests silver, and a furnace tests gold, but the Lord tests the attitude of mind.
4 Ang tawo nga nagabuhat ug daotan maminaw niadtong mga nagasultig daotan; ang bakakon motagad niadtong nagasulti ug daotan nga mga butang.
Evil people listen to spiteful talk, and liars pay attention to malicious words.
5 Si bisan kinsa nga nagabiaybiay sa kabos nagatamay sa iyang magbubuhat ug ang nagmaya sa kalisdanan dili makalikay sa silot.
Anyone who oppresses the poor insults their Maker, and anyone who enjoys the suffering of others will be punished.
6 Ang mga apo maoy korona sa mga tigulang, ug ang mga ginikanan maghatag ug pagpasidungog sa ilang mga anak.
Old people are proud of their grandchildren, and children are proud of their parents.
7 Ang maayo nga pagpanulti dili angay sa usa ka buangbuang; ingon man ang ngabil nga bakakon dili angay sa mga halangdon.
Fine words don't suit stupid people, how much less are lies suited to a ruler.
8 Ang pagsuhol sama sa usa ka batong salamangka alang niadtong naghatag niini; bisan asa siya paingon, magmalamposon siya.
Whoever gives a bribe thinks it's a magical stone—that wherever they turn they'll have success!
9 Si bisan kinsa ang wala maghunahuna sa sayop nagapangita sa gugma, apan kadtong nagabalik-balik sa usa ka butang makapabulag sa suod nga panaghigala.
If you forgive a wrong you encourage friendship, but if you keep talking about it you'll lose your friend.
10 Ang pagbadlong modulot sa kinahiladman sa tawong adunay panabot kaysa gatosan ka lapdos ngadto sa buangbuang.
A reprimand hits a thinking person more than one hundred blows hit someone stupid.
11 Ang tawong daotan nangita lamang ug kasamok, busa ang mangtas nga sinugo ipadala batok kaniya.
Evil people are only looking to rebel, so a cruel messenger will be sent to attack them.
12 Mas maayo pa nga makasugat ug oso nga gikawatan sa iyang mga anak kay sa makasugat ug usa ka buangbuang diha sa iyang pagkabuang-buang.
Better to meet a she-bear robbed of her cubs than a stupid person and their foolishness.
13 Kung ang usa ka tawo nagbalos ug daotan sa maayo, ang pagkadaotan dili mobiya sa iyang panimalay.
If you repay evil for good, evil will never leave your house.
14 Ang sinugdanan sa panagbingkil sama sa usa ka tawo nga nagsabwag ug tubig sa bisan asa, busa palayo sa panaglalisay sa dili pa kini modako.
The beginning of a quarrel is like the first leak in a water dam, so drop it before a major argument bursts out.
15 Ang tawo nga magpalingkawas sa mga tawong daotan o maghukom niadtong magbuhat sa matarong— kining duha ka mga tawo dulumtanan kang Yahweh.
The Lord hates it when the wicked are acquitted and the innocent condemned.
16 Nganong magsuhol man ang buangbuang ug salapi aron makakat-on mahitungod sa kaalam, nga wala man siyay katakos sa pagkat-on niini?
Is there any point in stupid people trying to buy wisdom when they don't want to learn?
17 Ang managhigala maghigugmaay sa tanang higayon ug ang managsoon nahimugso sa panahon sa kalisdanan.
A true friend is always there to love you, and family provides help when troubles come.
18 Ang tawo nga walay alamag magahimo ug hugot nga mga pakigsaad ug maoy moangkon sa mga utang sa iyang silingan.
It's not a wise idea to make a pledge and guarantee a neighbor's debt.
19 Si bisan kinsa kadtong mahigugma sa panagbingkil nahigugma sa sala; siya nga maghimo sa hataas nga babag sa iyang pultahan maoy mahimong hinungdan nga makabali sa mga bukog.
People who love sin like to argue; those who build high gates invite destruction.
20 Ang tawo nga daotan ug kasingkasing walay makaplagan nga maayo; siya nga adunay daotan nga dila mahiagom ngadto sa katalagman.
People with warped minds don't succeed; those who tell lies get into trouble.
21 Si bisan kinsa kadtong ginikanan sa buangbuang magdala ug kasubo sa iyang kaugalingon; ug ang amahan sa buangbuang walay kalipay.
A stupid son brings grief to his father; the father of a child who does stupid things has no joy.
22 Ang malipayon nga kasingkasing maayo nga tambal, apan ang dugmok nga espiritu makauga sa bukog.
A cheerful attitude is like good medicine, but discouragement makes you sick.
23 Ang tawong daotan modawat ug tinago nga suhol aron tuison ang dalan sa hustisya.
The wicked take hidden bribes to pervert the course of justice.
24 Ang usa ka tawo nga adunay panabot nagatumong sa iyang nawong ngadto sa kaalam, apan ang mata sa buangbuang nagatumong sa tumoy sa kalibotan.
Sensible people focus on wisdom, but the eyes of stupid people are always wandering.
25 Ang anak nga buangbuang mao ang kasub-anan ngadto sa iyang amahan, ug kapaitan alang sa babaye nga naghimugso kaniya.
A stupid son brings grief to his father and sadness to his mother who gave birth to him.
26 Dili usab maayo nga silotan ang nagbuhat ug matarong; ni maayo ang paglatigo sa mga tawong halangdon nga adunay baroganan.
It's not right to impose a fine on someone who's innocent or to flog good leaders for their honesty.
27 Ang tawo nga adunay kahibalo mogamit ug diyutay lamang nga mga pulong ug ang tawo nga adunay panabot mapinugnganon.
If you're wise, you'll be careful what you say; and if you're sensible, you'll keep your temper.
28 Bisan ang buangbuang daw sama sa maalamon kung siya magpakahilom; kung dili siya mosulti, isipon siyang usa ka utokan.
Even stupid people who keep quiet are considered wise; if they don't say anything they appear intelligent.
