Panultihon 15
1 Ang malumo nga tubag makapahupay sa kapungot, apan ang sakit nga pulong makapasamot sa kasuko.
A soft answer turns away wrath, but a grievous word stirs up anger.
2 Ang dila sa mga tawong maalamon magasulti ug kahibalo, apan ang baba sa mga buangbuang magasulti ug mga binuang.
The tongue of the wise utters knowledge rightly, but the mouth of fools pours out folly.
3 Ang mata ni Yahweh anaa sa bisan asa, nagabantay sa mga daotan ug sa mga maayo.
The eyes of Jehovah are in every place, keeping watch upon the evil and the good.
4 Ang makapaayo nga dila mao ang kahoy sa kinabuhi, apan ang dila nga malimbongon makapasubo sa espiritu.
A gentle tongue is a tree of life, but perverseness in it is a breaking of the spirit.
5 Ang buangbuang adunay pagtamay sa pagpanton sa iyang amahan, apan siya nga nakakat-on sa mga pagbadlong usa ka maampingon.
A fool despises his father's correction, but he who regards reproof gets prudence.
6 Adunay dakong bahandi sa balay niadtong nagbuhat ug matarong, apan ang kinitaan sa mga tawong daotan naghatag kanila ug kasamok.
In the house of a righteous man is much treasure, but in the revenues of a wicked man is trouble.
7 Ang mga ngabil sa mga tawong maalamon nagasabwag ug kahibalo, apan dili sama niini ang mga kasingkasing sa mga buangbuang.
The lips of the wise disperse knowledge, but the heart of the foolish, not so.
8 Gidumtan ni Yahweh ang mga sakripisyo sa mga tawong daotan, apan ang pag-ampo sa mga tawong matarong maoy iyang kalipay.
The sacrifice of the wicked is an abomination to Jehovah, but the prayer of the upright is his delight.
9 Gidumtan ni Yahweh ang dalan sa mga tawong daotan, apan gihiguma niya kadtong nagtinguha sa matarong.
The way of a wicked man is an abomination to Jehovah, but he loves him who follows after righteousness.
10 Mapintas nga pagpanton ang naghulat kang bisan kinsa nga mibiya sa ilang dalan, ug mamatay kadtong mga nagdumot sa pagbadlong.
There is grievous correction for him who forsakes the way. He who hates reproof shall die.
11 Ang Sheol ug ang kalaglagan dayag sa atubangan ni Yahweh; unsa pa kaha ang mga kasingkasing sa mga anak sa katawhan? (Sheol h7585)
Sheol and Abaddon are before Jehovah. How much more then the hearts of the sons of men! (Sheol h7585)
12 Ang mga bugalbugalon nagsalikway sa pagbadlong; dili siya moadto sa mga manggialamon.
A scoffer does not like to be reproved. He will not go to the wise.
13 Ang malipayon nga kasingkasing makapasadya sa nawong, apan ang kaguol makapasubo sa espiritu.
A glad heart makes a cheerful countenance, but by sorrow of heart the spirit is broken.
14 Ang kasingkasing nga adunay panabot nagapangita sa kahibalo, apan ang baba sa mga buangbuang nagtagbaw sa kabuang.
The heart of him who has understanding seeks knowledge, but the mouth of fools feeds on folly.
15 Alaot ang tanang adlaw sa mga dinaogdaog, apan ang kasingkasing nga malipayon adunay kombira nga walay kataposan.
All the days of the afflicted are evil, but he who is of a cheerful heart has a continual feast.
16 Mas maayo pa ang diyutay nga adunay kahadlok kang Yahweh kaysa dako nga bahandi nga puno sa kalibog.
Better is little with the fear of Jehovah, than great treasure and trouble with it.
17 Mas maayo pa ang pagkaon nga adunay mga gulay diin anaay gugma kaysa tambok nga nating baka nga gidalit uban sa pagdumot.
Better is a dinner of herbs where love is, than a fatted ox and hatred with it.
18 Ang masuk-anon nga tawo makapakutaw sa mga panaglantugi, apan ang tawo nga dili daling masuko makahupay sa panaglalis.
A wrathful man stirs up contention, but he who is slow to anger appeases strife.
19 Ang dalan sa mga tapolan sama sa dapit nga adunay daghang mga tunok, apan ang dalan sa mga matarong halapad ug patag.
The way of the sluggard is as a hedge of thorns, but the path of the upright is made a highway.
20 Ang maalamon nga anak nagdala ug kalipay sa iyang amahan, apan ang buangbuang nga tawo nagtamay sa iyang inahan.
A wise son makes a glad father, but a foolish man despises his mother.
21 Ang kabuang makalipay sa tawong walay alamag, apan kadtong adunay panabot magalakaw sa tul-id nga dalan.
Folly is joy to him who is void of wisdom, but a man of understanding makes his going straight.
22 Ang plano mapakyas kung walay mga panambagon, apan magmalamposon sila kung daghan ang mga magtatambag.
Where there is no counsel, plans are disappointed, but in the multitude of counselors they are established.
23 Ang tawo makakaplag ug kalipay kung siya mohatag ug hustong tubag; pagkamaayo nalang sa tukma nga pulong!
A man has joy in the answer of his mouth, and a word in due season, how good it is!
24 Ang dalan sa kinabuhi mogiya pataas alang niadtong mga maampingon nga mga tawo, aron mobiya sila gikan sa kinahiladman sa Sheol (Sheol h7585)
To the wise man the way of life is upward, that he may depart from Sheol beneath. (Sheol h7585)
25 Gun-obon ni Yahweh ang kabilin sa mga mapagarbohon, apan panalipdan niya ang kabtangan sa mga balo.
Jehovah will root up the house of the proud, but he will establish the border of the widow.
26 Gidumtan ni Yahweh ang mga panghunahuna sa mga tawong daotan, apan putli ang mga pulong sa mga matarong.
Evil devices are an abomination to Jehovah, but pleasant words are pure.
27 Ang kawatan nagdala ug kasamok sa iyang pamilya, apan ang usa nga nagdumili sa suhol mabuhi.
He who is greedy of gain troubles his own house, but he who hates bribes shall live.
28 Ang kasingkasing niadtong nagabuhat ug matarong nagahunahuna sa dili pa motubag, apan ang baba sa mga tawong daotan mosulti sa tanang kadaotan.
The heart of a righteous man meditates to answer, but the mouth of the wicked pours out evil things.
29 Halayo si Yahweh niadtong mga tawong daotan, apan paminawon niya ang pag-ampo niadtong nagbuhat ug matarong.
Jehovah is far from the wicked, but he hears the prayer of the righteous.
30 Ang kahayag sa mga mata nagdala ug kalipay sa kasingkasing ug ang maayong balita kaayohan alang sa lawas.
The light of the eyes rejoices the heart. Good news make the bones fat.
31 Kung patalinghogan mo ang tawo nga magbadlong kanimo kung giunsa nimo pagkinabuhi, magpabilin ka uban sa mga tawong maalamon.
The ear that hearkens to the reproof of life shall abide among the wise.
32 Kadtong nagdumili sa pagpanton nagtamay sa iyang kaugalingon, apan siya nga nagapaminaw ug pagbadlong makaangkon ug panabot.
He who refuses correction despises his own soul, but he who hearkens to reproof gets understanding.
33 Ang pagkahadlok kang Yahweh nagatudlo ug kaalam, ug diha sa pagpaubos moabot ang kadungganan.
The fear of Jehovah is the instruction of wisdom, and before honor is humility.
