Panultihon 13
1 Ang maalamon nga anak mamati sa pagtudlo sa iyang amahan, apan ang mabugalbugalon dili maminaw sa pagbadlong.
EL hijo sabio [toma] el consejo del padre: mas el burlador no escucha las reprensiones.
2 Gikan sa bunga sa iyang baba ang tawo maglipay sa mga maayong butang, apan ang kagana sa maluibon alang sa kabangis.
Del fruto de su boca el hombre comerá bien: mas el alma de los prevaricadores [hallará] mal.
3 Ang tawo nga nagabantay sa iyang baba nanalipod sa iyang kinabuhi, apan ang tawong moabli ug dako sa iyang mga ngabil mogun-ob sa iyang kaugalingon.
El que guarda su boca guarda su alma: mas el que mucho abre sus labios tendrá calamidad.
4 Ang kagana sa tawong tapulan motinguha apan walay makuha, apan ang kagana sa tawong kugihan tagbawon pag-ayo.
Desea, y nada [alcanza] el alma del perezoso: mas el alma de los diligentes será engordada.
5 Ang tawo nga nagbuhat ug matarong nagdumot sa mga bakak, apan ang daotang tawo naghimo sa iyang kaugalingon nga mangilngig, ug nagbuhat siya ug kaulawan.
El justo aborrece la palabra de mentira: mas el impío se hace odioso é infame.
6 Ang pagkamatarong manalipod niadtong dili sad-an sa ilang agianan, apan ang pagkadaotan molaglag sa nagbuhat ug sala.
La justicia guarda al de perfecto camino: mas la impiedad trastornará al pecador.
7 Adunay tawo nga nagpalambo sa iyang kaugalingon, apan wala gayoy nahot ug adunay tawo nga naghatag sa tanan, apan tinuod nga adunahan.
Hay quienes se hacen ricos, y no tienen nada: y hay quienes se hacen pobres, y tienen muchas riquezas.
8 Malukat sa tawong adunahan ang iyang kinabuhi pinaagi sa iyang mga katigayonan, apan ang tawong kabos dili gayod makadawat sa maong pagtagad.
La redención de la vida del hombre son sus riquezas: pero el pobre no oye censuras.
9 Ang kahayag sa tawong nagbuhat sa matarong maglipay, apan ang lampara sa daotan pagapalungon.
La luz de los justos se alegrará: mas apagaráse la lámpara de los impíos.
10 Ang garbo manganak lamang ug panagbangi, apan alang niadtong maminaw sa maayong tambag adunay kaalam.
Ciertamente la soberbia parirá contienda: mas con los avisados es la sabiduría.
11 Ang bahandi mahanaw kung adunay dakong garbo, apan ang tawo nga mangita ug salapi pinaagi sa pagkugi sa iyang kamot modaghan ang iyang salapi.
Disminuiránse las riquezas de vanidad: empero multiplicará el que allega con su mano.
12 Kung ang paglaom malangan, makaguba kini sa kasingkasing, apan ang pangandoy nga natuman mao ang kahoy sa kinabuhi.
La esperanza que se prolonga, es tormento del corazón: mas árbol de vida es el deseo cumplido.
13 Ang tawo nga motamay sa pagtudlo mahitumpawak gihapon niini, apan ang tawong motuman sa mando pagagantihan.
El que menosprecia la palabra, perecerá por ello: mas el que teme el mandamiento, será recompensado.
14 Ang pagpatudlo sa tawong maalamon tuboran sa kinabuhi, maglikay kanimo gikan sa lit-ag sa kamatayon.
La ley del sabio es manantial de vida, para apartarse de los lazos de la muerte.
15 Ang maayong panghunahuna makuha ug pabor, apan ang dalan sa mabudhion wala gayoy kataposan.
El buen entendimiento conciliará gracia: mas el camino de los prevaricadores es duro.
16 Ang tawong maalaman mobuhat inubanan sa kahibalo sa matag hukom, apan ang buangbuang magpasundayag sa iyang pagkabuangbuang.
Todo hombre cuerdo obra con sabiduría: mas el necio manifestará necedad.
17 Ang daotan nga mensahero mahitumpawak ngadto sa kasamok, apan ang matinud-anon nga tigbalita magdala ug pagpasig-uli.
El mal mensajero caerá en mal: mas el mensajero fiel es medicina.
18 Ang tawo nga mosalikway sa pagpanton mahimong kabos ug maulawan, apan ang dungog moabot kaniya nga nagtuon gikan sa pagbadlong.
Pobreza y vergüenza tendrá el que menosprecia el consejo: mas el que guarda la corrección, será honrado.
19 Ang pangandoy nga natuman tam-is sa panlasa, apan ang mga buangbuang dili gayod motalikod sa pagkadaotan.
El deseo cumplido deleita el alma: pero apartarse del mal es abominación á los necios.
20 Paglakaw uban sa mga maalamon ug magmaalamon ka, apan ang kauban sa mga buangbuang mag-antos sa kasakit.
El que anda con los sabios, sabio será; mas el que se allega á los necios, será quebrantado.
21 Ang katalagman mosunod sa mga makasasala, apan kadtong nagbuhat ug matarong adunay maayong ganti.
Mal perseguirá á los pecadores: mas á los justos les será bien retribuído.
22 Ang tawong matarong adunay ikabilin nga panulundon alang sa iyang mga apo, apan ang bahandi sa makasasala mahiadto sa tawo nga nagbuhat ug matarong.
El bueno dejará herederos á los hijos de los hijos; y el haber del pecador, para el justo está guardado.
23 Ang wala gidaro nga uma nga gipanag-iyahan sa usa ka kabos makahatag ug daghang pagkaon, apan gibanlas kini pinaagi sa dili pagkamataronganon.
En el barbecho de los pobres [hay] mucho pan: mas piérdese por falta de juicio.
24 Ang tawong dili mopanton sa iyang anak wala naghiguma kaniya, apan ang tawo nga naghigugma sa iyang anak maampingon sa pagpanton kaniya.
El que detiene el castigo, á su hijo aborrece: mas el que lo ama, madruga á castigarlo.
25 Ang tawong nagbuhat ug matarong mokaon hangtod sa iyang katagbawan, apan ang tiyan sa mga daotan kanunay gutom.
El justo come hasta saciar su alma: mas el vientre de los impíos tendrá necesidad.
