Panultihon 13
1 Ang maalamon nga anak mamati sa pagtudlo sa iyang amahan, apan ang mabugalbugalon dili maminaw sa pagbadlong.
El hijo sabio recibe la enseñanza del padre: mas el burlador no escucha la reprensión.
2 Gikan sa bunga sa iyang baba ang tawo maglipay sa mga maayong butang, apan ang kagana sa maluibon alang sa kabangis.
Del fruto de la boca el hombre comerá bien: mas el alma de los prevaricadores, mal.
3 Ang tawo nga nagabantay sa iyang baba nanalipod sa iyang kinabuhi, apan ang tawong moabli ug dako sa iyang mga ngabil mogun-ob sa iyang kaugalingon.
El que guarda su boca, guarda su alma: mas el que abre sus labios tendrá calamidad.
4 Ang kagana sa tawong tapulan motinguha apan walay makuha, apan ang kagana sa tawong kugihan tagbawon pag-ayo.
Desea, y nada alcanza el alma del perezoso: mas el alma de los diligentes será engordada.
5 Ang tawo nga nagbuhat ug matarong nagdumot sa mga bakak, apan ang daotang tawo naghimo sa iyang kaugalingon nga mangilngig, ug nagbuhat siya ug kaulawan.
El justo aborrecerá la palabra de mentira; mas el impío se hace hediondo, y confuso.
6 Ang pagkamatarong manalipod niadtong dili sad-an sa ilang agianan, apan ang pagkadaotan molaglag sa nagbuhat ug sala.
La justicia guarda al de perfecto camino; mas la impiedad trastornará al pecador.
7 Adunay tawo nga nagpalambo sa iyang kaugalingon, apan wala gayoy nahot ug adunay tawo nga naghatag sa tanan, apan tinuod nga adunahan.
Hay algunos que se hacen ricos, y no tienen nada; y otros, que se hacen pobres, y tienen muchas riquezas.
8 Malukat sa tawong adunahan ang iyang kinabuhi pinaagi sa iyang mga katigayonan, apan ang tawong kabos dili gayod makadawat sa maong pagtagad.
La redención de la vida del hombre son sus riquezas; y el pobre no escucha la reprensión.
9 Ang kahayag sa tawong nagbuhat sa matarong maglipay, apan ang lampara sa daotan pagapalungon.
La luz de los justos se alegrará: mas la candela de los impíos se apagará.
10 Ang garbo manganak lamang ug panagbangi, apan alang niadtong maminaw sa maayong tambag adunay kaalam.
Ciertamente la soberbia parirá contienda: mas con los avisados es la sabiduría.
11 Ang bahandi mahanaw kung adunay dakong garbo, apan ang tawo nga mangita ug salapi pinaagi sa pagkugi sa iyang kamot modaghan ang iyang salapi.
Las riquezas de vanidad se disminuirán: mas el que allega con su mano, multiplicará.
12 Kung ang paglaom malangan, makaguba kini sa kasingkasing, apan ang pangandoy nga natuman mao ang kahoy sa kinabuhi.
La esperanza que se alarga, es tormento del corazón: mas árbol de vida es el deseo cumplido.
13 Ang tawo nga motamay sa pagtudlo mahitumpawak gihapon niini, apan ang tawong motuman sa mando pagagantihan.
El que menosprecia la palabra, perecerá por ello: mas el que teme el mandamiento, será pagado.
14 Ang pagpatudlo sa tawong maalamon tuboran sa kinabuhi, maglikay kanimo gikan sa lit-ag sa kamatayon.
La ley al sabio es manadero de vida para apartarse de los lazos de la muerte.
15 Ang maayong panghunahuna makuha ug pabor, apan ang dalan sa mabudhion wala gayoy kataposan.
El buen entendimiento conciliará gracia: mas el camino de los prevaricadores es duro.
16 Ang tawong maalaman mobuhat inubanan sa kahibalo sa matag hukom, apan ang buangbuang magpasundayag sa iyang pagkabuangbuang.
Todo hombre cuerdo hace con sabiduría: mas el insensato manifestará fatuidad.
17 Ang daotan nga mensahero mahitumpawak ngadto sa kasamok, apan ang matinud-anon nga tigbalita magdala ug pagpasig-uli.
El mal mensajero caerá en mal: mas el mensajero fiel es medicina.
18 Ang tawo nga mosalikway sa pagpanton mahimong kabos ug maulawan, apan ang dungog moabot kaniya nga nagtuon gikan sa pagbadlong.
Pobreza y vergüenza tendrá el que menospreciare la enseñanza: mas el que guarda la corrección, será honrado.
19 Ang pangandoy nga natuman tam-is sa panlasa, apan ang mga buangbuang dili gayod motalikod sa pagkadaotan.
El deseo cumplido deleita al alma: mas apartarse del mal, es abominación a los insensatos.
20 Paglakaw uban sa mga maalamon ug magmaalamon ka, apan ang kauban sa mga buangbuang mag-antos sa kasakit.
El que anda con los sabios, será sabio: mas el que se allega a los insensatos, será quebrantado.
21 Ang katalagman mosunod sa mga makasasala, apan kadtong nagbuhat ug matarong adunay maayong ganti.
Mal perseguirá a los pecadores: mas a los justos bien será pagado.
22 Ang tawong matarong adunay ikabilin nga panulundon alang sa iyang mga apo, apan ang bahandi sa makasasala mahiadto sa tawo nga nagbuhat ug matarong.
El bueno dejará herederos a los hijos de los hijos; y el haber del pecador para el justo está guardado.
23 Ang wala gidaro nga uma nga gipanag-iyahan sa usa ka kabos makahatag ug daghang pagkaon, apan gibanlas kini pinaagi sa dili pagkamataronganon.
En el barbecho de los pobres hay mucho pan: mas piérdese por falta de juicio.
24 Ang tawong dili mopanton sa iyang anak wala naghiguma kaniya, apan ang tawo nga naghigugma sa iyang anak maampingon sa pagpanton kaniya.
El que detiene el castigo, a su hijo aborrece: mas el que le ama, madruga a castigarle.
25 Ang tawong nagbuhat ug matarong mokaon hangtod sa iyang katagbawan, apan ang tiyan sa mga daotan kanunay gutom.
El justo come hasta que su alma se harta: mas el vientre de los impíos tendrá necesidad.
