Panultihon 13
1 Ang maalamon nga anak mamati sa pagtudlo sa iyang amahan, apan ang mabugalbugalon dili maminaw sa pagbadlong.
Um filho sábio ouve as instruções de seu pai, mas um zombador não dá ouvidos a repreensões.
2 Gikan sa bunga sa iyang baba ang tawo maglipay sa mga maayong butang, apan ang kagana sa maluibon alang sa kabangis.
Pelo fruto de seus lábios, um homem desfruta de coisas boas, mas os infiéis anseiam pela violência.
3 Ang tawo nga nagabantay sa iyang baba nanalipod sa iyang kinabuhi, apan ang tawong moabli ug dako sa iyang mga ngabil mogun-ob sa iyang kaugalingon.
Aquele que guarda sua boca guarda sua alma. Aquele que abre bem os lábios vem à ruína.
4 Ang kagana sa tawong tapulan motinguha apan walay makuha, apan ang kagana sa tawong kugihan tagbawon pag-ayo.
A alma do preguiçoso deseja, e não tem nada, mas o desejo dos diligentes deve ser plenamente satisfeito.
5 Ang tawo nga nagbuhat ug matarong nagdumot sa mga bakak, apan ang daotang tawo naghimo sa iyang kaugalingon nga mangilngig, ug nagbuhat siya ug kaulawan.
Um homem justo odeia mentiras, mas um homem perverso traz vergonha e desgraça.
6 Ang pagkamatarong manalipod niadtong dili sad-an sa ilang agianan, apan ang pagkadaotan molaglag sa nagbuhat ug sala.
A justiça guarda o caminho da integridade, mas a maldade derruba o pecador.
7 Adunay tawo nga nagpalambo sa iyang kaugalingon, apan wala gayoy nahot ug adunay tawo nga naghatag sa tanan, apan tinuod nga adunahan.
Há alguns que fingem ser ricos, mas não têm nada. Há alguns que fingem ser pobres, mas têm uma grande riqueza.
8 Malukat sa tawong adunahan ang iyang kinabuhi pinaagi sa iyang mga katigayonan, apan ang tawong kabos dili gayod makadawat sa maong pagtagad.
O resgate da vida de um homem é sua riqueza, mas os pobres não ouvem ameaças.
9 Ang kahayag sa tawong nagbuhat sa matarong maglipay, apan ang lampara sa daotan pagapalungon.
A luz dos justos brilha intensamente, mas a lâmpada dos malvados é apagada.
10 Ang garbo manganak lamang ug panagbangi, apan alang niadtong maminaw sa maayong tambag adunay kaalam.
O orgulho só gera brigas, mas a sabedoria está com as pessoas que aceitam conselhos.
11 Ang bahandi mahanaw kung adunay dakong garbo, apan ang tawo nga mangita ug salapi pinaagi sa pagkugi sa iyang kamot modaghan ang iyang salapi.
A riqueza ganha desonestamente diminui, mas aquele que se reúne à mão faz crescer.
12 Kung ang paglaom malangan, makaguba kini sa kasingkasing, apan ang pangandoy nga natuman mao ang kahoy sa kinabuhi.
O adiamento da esperança faz o coração adoecer, mas quando a saudade é satisfeita, é uma árvore da vida.
13 Ang tawo nga motamay sa pagtudlo mahitumpawak gihapon niini, apan ang tawong motuman sa mando pagagantihan.
Whoever despreza a instrução pagará por ela, mas aquele que respeita um comando será recompensado.
14 Ang pagpatudlo sa tawong maalamon tuboran sa kinabuhi, maglikay kanimo gikan sa lit-ag sa kamatayon.
O ensinamento dos sábios é uma fonte de vida, para se livrar das armadilhas da morte.
15 Ang maayong panghunahuna makuha ug pabor, apan ang dalan sa mabudhion wala gayoy kataposan.
O bom entendimento ganha o favor, mas o caminho dos infiéis é difícil.
16 Ang tawong maalaman mobuhat inubanan sa kahibalo sa matag hukom, apan ang buangbuang magpasundayag sa iyang pagkabuangbuang.
Todo homem prudente age a partir do conhecimento, mas um tolo expõe a loucura.
17 Ang daotan nga mensahero mahitumpawak ngadto sa kasamok, apan ang matinud-anon nga tigbalita magdala ug pagpasig-uli.
Um mensageiro malvado cai em apuros, mas um enviado de confiança ganha a cura.
18 Ang tawo nga mosalikway sa pagpanton mahimong kabos ug maulawan, apan ang dungog moabot kaniya nga nagtuon gikan sa pagbadlong.
A pobreza e a vergonha chegam até ele que recusa a disciplina, mas aquele que atenta à correção será homenageado.
19 Ang pangandoy nga natuman tam-is sa panlasa, apan ang mga buangbuang dili gayod motalikod sa pagkadaotan.
Longing cumprido é doce para a alma, mas os tolos detestam virar-se do mal.
20 Paglakaw uban sa mga maalamon ug magmaalamon ka, apan ang kauban sa mga buangbuang mag-antos sa kasakit.
One quem caminha com sábios cresce sábio, mas um companheiro de tolos sofre danos.
21 Ang katalagman mosunod sa mga makasasala, apan kadtong nagbuhat ug matarong adunay maayong ganti.
O infortúnio persegue os pecadores, mas a prosperidade recompensa os justos.
22 Ang tawong matarong adunay ikabilin nga panulundon alang sa iyang mga apo, apan ang bahandi sa makasasala mahiadto sa tawo nga nagbuhat ug matarong.
Um bom homem deixa uma herança para os filhos de seus filhos, mas a riqueza do pecador é armazenada para os justos.
23 Ang wala gidaro nga uma nga gipanag-iyahan sa usa ka kabos makahatag ug daghang pagkaon, apan gibanlas kini pinaagi sa dili pagkamataronganon.
Uma abundância de alimentos está nos campos das pessoas pobres, mas a injustiça a varre para longe.
24 Ang tawong dili mopanton sa iyang anak wala naghiguma kaniya, apan ang tawo nga naghigugma sa iyang anak maampingon sa pagpanton kaniya.
Aquele que poupa a vara odeia seu filho, mas aquele que o ama tem o cuidado de discipliná-lo.
25 Ang tawong nagbuhat ug matarong mokaon hangtod sa iyang katagbawan, apan ang tiyan sa mga daotan kanunay gutom.
O justo come para a satisfação de sua alma, mas a barriga dos malvados passa fome.
