Panultihon 13
1 Ang maalamon nga anak mamati sa pagtudlo sa iyang amahan, apan ang mabugalbugalon dili maminaw sa pagbadlong.
A wise son hears his father's instruction, but a mocker will not listen to rebuke.
2 Gikan sa bunga sa iyang baba ang tawo maglipay sa mga maayong butang, apan ang kagana sa maluibon alang sa kabangis.
From the fruit of his mouth a person enjoys good things, but the appetite of the treacherous is for violence.
3 Ang tawo nga nagabantay sa iyang baba nanalipod sa iyang kinabuhi, apan ang tawong moabli ug dako sa iyang mga ngabil mogun-ob sa iyang kaugalingon.
The one who guards his mouth protects his life, but the one who opens wide his lips will ruin himself.
4 Ang kagana sa tawong tapulan motinguha apan walay makuha, apan ang kagana sa tawong kugihan tagbawon pag-ayo.
The appetite of lazy people craves but gets nothing, but the appetite of diligent people will be richly satisfied.
5 Ang tawo nga nagbuhat ug matarong nagdumot sa mga bakak, apan ang daotang tawo naghimo sa iyang kaugalingon nga mangilngig, ug nagbuhat siya ug kaulawan.
The righteous person hates lies, but a wicked person makes himself repugnant, and he does what is shameful.
6 Ang pagkamatarong manalipod niadtong dili sad-an sa ilang agianan, apan ang pagkadaotan molaglag sa nagbuhat ug sala.
Righteousness protects those who are faultless in their path, but wickedness turns away those who commit sin.
7 Adunay tawo nga nagpalambo sa iyang kaugalingon, apan wala gayoy nahot ug adunay tawo nga naghatag sa tanan, apan tinuod nga adunahan.
There is someone who enriches himself, but has nothing at all, and there is someone who gives everything away, yet is truly wealthy.
8 Malukat sa tawong adunahan ang iyang kinabuhi pinaagi sa iyang mga katigayonan, apan ang tawong kabos dili gayod makadawat sa maong pagtagad.
The ransom of a rich man's life is his wealth, but a poor person does not hear a threat.
9 Ang kahayag sa tawong nagbuhat sa matarong maglipay, apan ang lampara sa daotan pagapalungon.
The light of righteous people rejoices, but the lamp of wicked people will be put out.
10 Ang garbo manganak lamang ug panagbangi, apan alang niadtong maminaw sa maayong tambag adunay kaalam.
Pride only breeds conflict, but for those who listen to good advice there is wisdom.
11 Ang bahandi mahanaw kung adunay dakong garbo, apan ang tawo nga mangita ug salapi pinaagi sa pagkugi sa iyang kamot modaghan ang iyang salapi.
Wealth dwindles away when there is too much vanity, but the one who makes money by working with his hand will make his money grow.
12 Kung ang paglaom malangan, makaguba kini sa kasingkasing, apan ang pangandoy nga natuman mao ang kahoy sa kinabuhi.
When hope is postponed, it breaks the heart, but a longing fulfilled is a tree of life.
13 Ang tawo nga motamay sa pagtudlo mahitumpawak gihapon niini, apan ang tawong motuman sa mando pagagantihan.
Whoever despises instruction brings destruction on himself, but he who respects the commandment will be rewarded.
14 Ang pagpatudlo sa tawong maalamon tuboran sa kinabuhi, maglikay kanimo gikan sa lit-ag sa kamatayon.
The teaching of a wise person is a fountain of life, turning you away from the snares of death.
15 Ang maayong panghunahuna makuha ug pabor, apan ang dalan sa mabudhion wala gayoy kataposan.
Good insight wins favor, but the way of the treacherous is never-ending.
16 Ang tawong maalaman mobuhat inubanan sa kahibalo sa matag hukom, apan ang buangbuang magpasundayag sa iyang pagkabuangbuang.
Prudent people act out of knowledge in every decision, but a fool parades his folly.
17 Ang daotan nga mensahero mahitumpawak ngadto sa kasamok, apan ang matinud-anon nga tigbalita magdala ug pagpasig-uli.
A wicked messenger falls into trouble, but a faithful envoy brings reconciliation.
18 Ang tawo nga mosalikway sa pagpanton mahimong kabos ug maulawan, apan ang dungog moabot kaniya nga nagtuon gikan sa pagbadlong.
The one who ignores instruction will have poverty and shame, but honor will come to him who learns from correction.
19 Ang pangandoy nga natuman tam-is sa panlasa, apan ang mga buangbuang dili gayod motalikod sa pagkadaotan.
A longing realized is sweet to the appetite, but fools hate to turn away from evil.
20 Paglakaw uban sa mga maalamon ug magmaalamon ka, apan ang kauban sa mga buangbuang mag-antos sa kasakit.
Walk with wise people and you will be wise, but the companion of fools will suffer harm.
21 Ang katalagman mosunod sa mga makasasala, apan kadtong nagbuhat ug matarong adunay maayong ganti.
Disaster runs after sinners, but righteous people are rewarded with good.
22 Ang tawong matarong adunay ikabilin nga panulundon alang sa iyang mga apo, apan ang bahandi sa makasasala mahiadto sa tawo nga nagbuhat ug matarong.
A good person leaves an inheritance for his grandchildren, but a sinner's wealth is stored up for the righteous person.
23 Ang wala gidaro nga uma nga gipanag-iyahan sa usa ka kabos makahatag ug daghang pagkaon, apan gibanlas kini pinaagi sa dili pagkamataronganon.
An unplowed field owned by the poor could produce much food, but it is swept away by injustice.
24 Ang tawong dili mopanton sa iyang anak wala naghiguma kaniya, apan ang tawo nga naghigugma sa iyang anak maampingon sa pagpanton kaniya.
The one who does not discipline his son hates him, but one who loves his son is careful to instruct him.
25 Ang tawong nagbuhat ug matarong mokaon hangtod sa iyang katagbawan, apan ang tiyan sa mga daotan kanunay gutom.
The righteous person eats until he satisfies his appetite, but the stomach of the wicked is always hungry.
