Panultihon 13
1 Ang maalamon nga anak mamati sa pagtudlo sa iyang amahan, apan ang mabugalbugalon dili maminaw sa pagbadlong.
A wise son is the doctrine of his father. But he who ridicules does not listen when he is reproved.
2 Gikan sa bunga sa iyang baba ang tawo maglipay sa mga maayong butang, apan ang kagana sa maluibon alang sa kabangis.
From the fruit of his own mouth, a man shall be satisfied with good things. But the soul of betrayers is iniquity.
3 Ang tawo nga nagabantay sa iyang baba nanalipod sa iyang kinabuhi, apan ang tawong moabli ug dako sa iyang mga ngabil mogun-ob sa iyang kaugalingon.
Whoever guards his mouth guards his soul. But whoever gives no consideration to his speech shall experience misfortunes.
4 Ang kagana sa tawong tapulan motinguha apan walay makuha, apan ang kagana sa tawong kugihan tagbawon pag-ayo.
The lazy one is willing and then not willing. But the soul of he who labors shall be made fat.
5 Ang tawo nga nagbuhat ug matarong nagdumot sa mga bakak, apan ang daotang tawo naghimo sa iyang kaugalingon nga mangilngig, ug nagbuhat siya ug kaulawan.
The just shall detest a lying word. But the impious confound and will be confounded.
6 Ang pagkamatarong manalipod niadtong dili sad-an sa ilang agianan, apan ang pagkadaotan molaglag sa nagbuhat ug sala.
Justice guards the way of the innocent. But impiety undermines the sinner.
7 Adunay tawo nga nagpalambo sa iyang kaugalingon, apan wala gayoy nahot ug adunay tawo nga naghatag sa tanan, apan tinuod nga adunahan.
One is like the rich, though he has nothing. And another is like the poor, though he has many riches.
8 Malukat sa tawong adunahan ang iyang kinabuhi pinaagi sa iyang mga katigayonan, apan ang tawong kabos dili gayod makadawat sa maong pagtagad.
The redemption of a man’s life is his riches. But he who is poor cannot tolerate correction.
9 Ang kahayag sa tawong nagbuhat sa matarong maglipay, apan ang lampara sa daotan pagapalungon.
The light of the just enriches. But the lamp of the impious will be extinguished.
10 Ang garbo manganak lamang ug panagbangi, apan alang niadtong maminaw sa maayong tambag adunay kaalam.
Among the arrogant, there are always conflicts. But those who do everything with counsel are ruled by wisdom.
11 Ang bahandi mahanaw kung adunay dakong garbo, apan ang tawo nga mangita ug salapi pinaagi sa pagkugi sa iyang kamot modaghan ang iyang salapi.
Substance obtained in haste will be diminished. But what is collected by hand, little by little, shall be multiplied.
12 Kung ang paglaom malangan, makaguba kini sa kasingkasing, apan ang pangandoy nga natuman mao ang kahoy sa kinabuhi.
Hope, when it is delayed, afflicts the soul. The arrival of the desired is a tree of life.
13 Ang tawo nga motamay sa pagtudlo mahitumpawak gihapon niini, apan ang tawong motuman sa mando pagagantihan.
Whoever denounces something obligates himself for the future. But whoever fears a lesson shall turn away in peace. Deceitful souls wander into sins. The just are merciful and compassionate.
14 Ang pagpatudlo sa tawong maalamon tuboran sa kinabuhi, maglikay kanimo gikan sa lit-ag sa kamatayon.
The law of the wise is a fountain of life, so that he may turn aside from the ruin of death.
15 Ang maayong panghunahuna makuha ug pabor, apan ang dalan sa mabudhion wala gayoy kataposan.
Good doctrine bestows grace. In the way of the contemptuous, there is a chasm.
16 Ang tawong maalaman mobuhat inubanan sa kahibalo sa matag hukom, apan ang buangbuang magpasundayag sa iyang pagkabuangbuang.
The discerning do everything with counsel. But whoever is senseless discloses his stupidity.
17 Ang daotan nga mensahero mahitumpawak ngadto sa kasamok, apan ang matinud-anon nga tigbalita magdala ug pagpasig-uli.
The messenger of the impious will fall into evil. But a faithful ambassador shall prosper.
18 Ang tawo nga mosalikway sa pagpanton mahimong kabos ug maulawan, apan ang dungog moabot kaniya nga nagtuon gikan sa pagbadlong.
Destitution and disgrace are for those who abandon discipline. But whoever agrees with a reproof shall be glorified.
19 Ang pangandoy nga natuman tam-is sa panlasa, apan ang mga buangbuang dili gayod motalikod sa pagkadaotan.
The desired, when perfected, shall delight the soul. The foolish detest those who flee from evils.
20 Paglakaw uban sa mga maalamon ug magmaalamon ka, apan ang kauban sa mga buangbuang mag-antos sa kasakit.
Whoever keeps step with the wise shall be wise. A friend of the foolish will become like them.
21 Ang katalagman mosunod sa mga makasasala, apan kadtong nagbuhat ug matarong adunay maayong ganti.
Evil pursues sinners. And good things shall be distributed to the just.
22 Ang tawong matarong adunay ikabilin nga panulundon alang sa iyang mga apo, apan ang bahandi sa makasasala mahiadto sa tawo nga nagbuhat ug matarong.
The good leave behind heirs: children and grandchildren. And the substance of the sinner is preserved for the just.
23 Ang wala gidaro nga uma nga gipanag-iyahan sa usa ka kabos makahatag ug daghang pagkaon, apan gibanlas kini pinaagi sa dili pagkamataronganon.
Much nourishment is in the fallow land of the fathers. But for others, it is gathered without judgment.
24 Ang tawong dili mopanton sa iyang anak wala naghiguma kaniya, apan ang tawo nga naghigugma sa iyang anak maampingon sa pagpanton kaniya.
He who spares the rod hates his son. But he who loves him urgently instructs him.
25 Ang tawong nagbuhat ug matarong mokaon hangtod sa iyang katagbawan, apan ang tiyan sa mga daotan kanunay gutom.
The just eats and fills his soul. But the belly of the impious is never satisfied.
